آتش توپخانه به سمت خودی!

به گزارش می متالز، ماجرای نفت در ایران حالا چند سالی است به مسائل مختلفی گره‌خورده که مهم‌ترینش تحریم است، اینکه چگونه بتوان مهم‌ترین عامل درآمد کشور را به دور از تحریم‌های چندلایه ایالات متحده صادر کرد بسیار مورد توجه است. از قضا در این زمینه یک نفر بیش از هر کسی تجربه دارد. بیژن زنگنه وزیر نفت دولت روحانی که در دولت اصلاحات نیز عهده‌دار همین سمت بوده و به قول معروف راه و چاه را خوب می‌داند. در دنیای سیاست اما هرچقدر موفق‌تر باشی احتمال اینکه هجمه بر تو افزایش یابد بیشتر است.

زنگنه دقیقاً در این چارچوب قرار می‌گیرد. او کارش را بلد است و به همین خاطر همیشه از سوی اصولگرایان مورد هجمه قرار گرفته است، هر روز به یک بهانه. حالا در جدیدترین مورد رسانه‌های محافظه‌کار آتش توپخانه را با این بهانه روشن کرده‌اند که وزارت نفت تحت فرماندهی زنگنه به دنبال استخدام نمایندگان بازمانده در مجلس دهم است.

دیروز روزنامه اصولگرای جوان با تیتر «نان وکیل‌الدولگی در نفت!» به این موضوع پرداخت. این روزنامه تلاش کرده هم‌زمان زنگنه و علی لاریجانی را با هم مورد انتقاد قرار دهد. در این مطلب آمده است: برخی ناظران معتقدند این اتفاقات با نظر مثبت علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی همراه بوده است. این موضوع زمانی جدی می‌شود که به جلسه رأی اعتماد مجلس به زنگنه نگاهی داشته باشیم. مرداد ۹۶ وقتی زنگنه به مجلس رفت، هدایت‌الله خادمی، عضو کمیسیون انرژی در نطق خود نسبت به به‌کارگیری نمایندگان مجلس واکنش نشان داد و استخدام پی در پی آنها را عاملی برای تنزل جایگاه نظارتی مجلس بیان کرد. در دوره‌ای که خادمی نسبت به استخدام‌ها انتقاد وارد کرد، بیش از ۲۰ نماینده مجلس نهم و فعلی راهی وزارت نفت شده بودند، اما واکنش علی لاریجانی چه بود؟ او در آن جلسه خطاب به خادمی گفت: «این سخن شما اشتباه است، چرا چنین چیزی را می‌گویید؟ شما در پشت تریبون اظهاراتی داشتید که سوءتفاهم ایجاد می‌کند. اگر موردی سراغ دارید، بفرمایید چه کسی از نمایندگان در وزارت نفت استخدام شده است؟» جوان همچنین می‌نویسد: «سال ۹۶ که زنگنه خود را برای رأی اعتمادی دیگر آماده می‌کرد، نامه‌ای از نمایندگان ادوار مجلس بیرون آمد که می‌گفت باید دوباره به ژنرال اعتماد کرد.» در آن نامه آمده بود: «در دولت یازدهم و در شرایط دشوار اقتصادی و وضع تحریم‌های ظالمانه و محدودیت‌های به‌وجود آمده در امر تولید و صادرات نفت بازگشت دوباره ایشان به مسند وزارت نفت فصل تازه‌ای از نشاط و تکاپوی هوشمندانه برای احیای جایگاه صنعت نفت در بازارهای منطقه‌ای و جهانی، افزایش میزان تولید، ارتقای سرمایه‌گذاری، افزایش صادرات، هدفمندسازی هزینه‌ها در پارس جنوبی، همسان‌سازی برداشت گاز در میدان عظیم پارس جنوبی با کشور قطر، تأمین نیازمندی‌های مالی کشور و ترمیم مناسبات اداری وزارتخانه از طریق تقویت فرآیندهای قانون و ارتقای شفافیت در فرآیند تعمیم‌سازی و تصمیم‌گیری و توجه به اهتمام به استفاده از تخصص و تجربه نیروهای متخصص و شایسته آغازیدن گرفت. امید است که نمایندگان شریف و هوشمند ملت ایران با رأی و حمایت قاطع خویش از این شخصیت توانمند و برنامه‌محور راه تداوم نهضت خدمت‌رسانی را در این وزارتخانه هموار کنند».

بازنشر زنجیره‌ای

این تنها یک مورد از هجمه‌های رسانه‌ای است، خبرگزاری فارس نیز این مطلب روزنامه جوان را با تیتر «آقای نماینده بفرمایید نفت» بازنشر داده تا حلقه زنجیره‌ای حملات علیه زنگنه را تکمیل کرده باشد. وب‌سایت اصولگرای مشرق‌نیوز نیز در ادامه به بازنشر مطلب روزنامه جوان پرداخت.

در اردیبهشت‌ماه سال گذشته در جریان طرح سؤال نمایندگان از وزارت نفت بار دیگر خادمی تأکید کرد که نمایندگان دوره دهم خوزستان جذب وزارت نفت شده‌اند، اما علی مطهری که ریاست جلسه را برعهده داشت این موضوع را کنایه به مجلس و نمایندگان دانست و تأکید کرد که هیچ‌کدام از نمایندگان استخدام وزارت نفت نیستند. روز یکشنبه نیز وب‌سایت اصولگرای جهان‌نیوز به زنگنه تاخته بود و با تیتر «ژنرال زنگنه بازهم افتخارآفرینی می‌کند؟ چرا نمایندگان مجلس به نفتی شدن علاقه دارند؟» موضوع استخدام نمایندگان را مطرح کرده بود.

واکنش وزارت نفت

همه این جنجال‌های پرفشار رسانه‌ای موجب شد دیروز مدیرکل روابط عمومی وزارت نفت جوسازی‌های رسانه‌ای محافظه‌کاران را پاسخ دهد. کسری نوری، مدیرکل روابط عمومی وزارت نفت با اشاره به انتشار برخی اخبار مبنی بر استخدام تعدادی از نمایندگان مجلس دهم در وزارت نفت گفت: «چند نفر از نمایندگان مجلس از قبل استخدام وزارت نفت بودند و این موارد مدت‌ها بوده و کشف تازه‌ای نیست که برخی رسانه‌ها آن را مطرح می‌کنند». وی ادامه داد: «این افرادی که بعضاً نام آنها در رسانه‌ها مطرح شده خیلی وقت است در استخدام وزارت نفت هستند و برخی از آنها هم استخدام دولت بودند و از یک دستگاهی منتقل شدند به دستگاه دیگر و این اتفاق تازه و عجیبی نیست.» این در حالی است که پیش از این علی ربیعی سخنگوی دولت نیز درباره شائبه به‌کارگیری نمایندگان مجلس دهم پاسخ داده بود. ربیعی در پاسخ به سؤالی مبنی بر نامه به وزرا درباره به‌کارگیری آن دسته از نمایندگان مجلس دهم که در مجلس یازدهم حضور ندارند، گفت: «آنچه در فضای مجازی مطرح شد و برخی اظهارات را در این زمینه دیدم، متأسفانه دقیقاً قلب واقعیت صورت گرفته و هدف چیز دیگری بوده و آنچه بیان‌شده قلب واقعیت است.»

سابقه هجمه‌ها

ماجرای تلاش برای ضربه زدن به زنگنه البته یکی دو مورد نیست، پیش از این زمانی که بنزین گران شد و طبیعتاً چنین تصمیم‌هایی با اجماع در میان سطوح بالاتر همچون رئیس‌جمهوری اتخاذ می‌شود، اما رسانه‌های اصولگرا تلاش کردند این موضوع را نیز به زنگنه پیوند دهند و او را مشکل اصلی در زمینه گرانی بنزین خطاب قرار دهند. به‌عنوان نمونه در آذر ۹۸ روزنامه وطن امروز نوشت: «در بین مسببان اصلی گرانی یک‌شبه بنزین، نام یک نفر، اما در هیاهوی رسانه‌ای گم شد؛ کسی که می‌توان او را اصلی‌ترین عامل تمام اتفاقات روی داده دانست؛ شخصی که به بهانه‌های واهی در سال ۹۴ کارت سوخت را به‌عنوان اصلی‌ترین ابزار کنترل مصرف بنزین حذف کرد. مقام دولتی که در تمام چهار دوره صدارتش در وزارت نفت، یک پالایشگاه هم برای تولید بنزین نساخته، چون تصور می‌کند پالایشگاه سودده نیست. علاوه بر این، وی اعتقادی هم به انرژی‌های جایگزین بنزین ندارد و با تصمیم‌های خود توسعه زیرساخت‌های «سی‌ان‌جی» را متوقف کرد. این شخص کسی نیست جز بیژن نامدار زنگنه.» قبل‌تر از اینها یعنی در بهمن ۹۷ نیز نشست خبری وزیر نفت با تنش میان او و خبرنگار این روزنامه همراه شد. زنگنه در پاسخ به سؤال کیهان که پرسیده بود: «آیا قرار بود برجام پس از سه سال، از وعده دریافت پول نفت، به نفت در برابر غذا برسد؟» به‌درستی به نقش این تفکر در تخریب برجام اشاره کرد و گفت: «وضع ما خوب بود، شما دعا کردید و برجام را به هم زدید»! کیهان اما در پاسخ‌گویی هم موفق نبود. آنها روز بعد در گزارش این نشست نوشتند: «براساس اظهارات زنگنه، ظریف و تیم مذاکراتی وی، آن‌قدر در انعقاد یک قرارداد محکم برای تضمین حقوق ایران ناتوان بوده‌اند که با یک دعا، نتیجه دو سال مذاکرات آنها از بین رفته است.»

هم کیهان و هم نمایندگانی که به سران قوا نامه نوشتند مرتباً مدعی بودند که چرا وزارت نفت با روسیه، چین و عراق معامله نمی‌کند. شاید اگر اصرار آنها نبود، زنگنه هم به این صراحت نمی‌گفت: «عراقی‌ها حاضر به همکاری با ما نیستند و ۲ میلیارد دلار طلبی را که بابت صادرات نفت و گاز داریم پس بدهند کافی است». اگر زنگنه این حرف را در موقعیتی دیگر زده بود، متهم به تخریب روابط میان دو دولت دوست می‌شد.

پاسخ به ادعای روزنامه وطن امروز یا کیهان البته خود به اندازه نگارش یک کتاب می‌شود اما درباره عملکرد زنگنه اگر بیشتر بگوییم به خودی خود می‌توان بهتر قضاوت کرد که عملکرد وزارت نفت تحت فرمان بیژن زنگنه چگونه بوده است.

مهم‌ترین عملکرد او را باید فروش نفت در زمانه‌ای دانست که کاخ سفید رسماً اعلام کرد سیاست صفر کردن صادرات نفت ایران را دنبال می‌کند. سیاستی که بیش از یک سال است اعلام شده، اما موفقیت آنها در این امر یعنی صفر کردن صادرات ناکام مانده است. نکته مهم این است که این دور زدن تحریم‌ها با وجود گذشت نزدیک به دو سال در شرایطی رخ داده که خبری از تولید بابک زنجانی‌ها نیست. در دولت احمدی‌نژاد نیز اصولگرایان تلاش کردند تحریم‌های نفتی اوباما را که البته نسبت به تحریم‌های ترامپ ملایم محسوب می‌شد دور بزنند، اما نتیجه آن اختلاس‌های پی در پی درآمدهای نفتی کشور بود، نفتی که اگرچه فروخته می‌شد، اما پولی به خزانه برنمی‌گشت!

هادی حق‌شناس کارشناس اقتصادی درباره عملکرد زنگنه می‌گوید: «مدیریت نفت در سال‌های ۸۴ تا ۹۲ منجر به این شد تا سهم ایران از برداشت مخازن مشترک گاز در پارس جنوبی به نصف برسد و قطر بیش از ایران برداشت کند، آن هم در شرایطی که پیش از سال ۸۴ ایران به‌صورت نصف - نصف از این مخازن مشترک گاز برداشت می‌کرد. مهندس زنگنه زمانی که در سال ۹۲ سکان وزارت نفت را به عهده گرفت تا سال ۹۵ مجدداً توانست سهم ایران از پارس جنوبی را نه‌تنها به ۵۰ درصد برساند، بلکه بخش عمده و اصلی فازهای باقی‌مانده پارس جنوبی را نیز افتتاح کند. بسیاری از شهرها و روستاها گازرسانی شد و دیگر شاهد کمبود گاز در کشور نبوده‌ایم. نکته مهم دیگر مربوط به صادرات غیرنفتی است که به بالای ۴۰ میلیارد دلار در سال رسید و بخش عمده‌ای از آن ناشی از محصولات پتروشیمی بود.» او افزوده: «صنعت پتروشیمی امروز یک صنعت پرافتخار برای ایران و ناشی از عملکرد مهندس زنگنه است. در تولید بنزین نیز در دوره ایشان ایران به خودکفایی رسید که عاملی شد تا آمریکایی‌ها نتوانند ایران را در بنزین تحریم کنند. از سویی اعتباری که زنگنه در اوپک دارد، شاید کمتر وزیر نفتی در جمهوری اسلامی در تاریخ چهار دهه گذشته داشته است. زنگنه پیش از تحریم‌های ۱۸ اردیبهشت سال ۹۷ توانست سهم ایران را از اوپک باز پس گیرد. اگر در پسابرجام عده‌ای سنگ‌اندازی نمی‌کردند و اجازه می‌دادند زنگنه قراردادهای نفتی را منعقد کند و این قراردادها در مجلس معطل نمی‌ماند، وضعیت سرمایه‌گذاری در صنعت نفت، مطلوب‌تر می‌بود.»

حدود یک هفته پیش نیز معاون اول رئیس‌جمهوری با تمجید از عملکرد زنگنه به توسعه میدان‌های مشترک نفت و گاز در سال‌های اخیر اشاره کرد و گفت: «کارهای بزرگی در این زمینه انجام شده است. به‌عنوان نمونه مقدار تولید از میدان‌های غرب کارون با وجود همه محدودیت‌ها از رقم روزانه ۷۰ هزار بشکه در ابتدای این دولت به رقم بیش از روزانه ۳۰۰ هزار بشکه کنونی رسیده است.» اسحاق جهانگیری با بیان اینکه وزارت نفت هم‌اکنون نیز با وجود محدودیت‌ها و مشکلات پیش رو برنامه‌های خوبی دارد، گفت: «کمابیش در جریان دغدغه‌های آقای زنگنه و دوستانشان در مقابله با تحریم هستم. واقعاً در این زمینه کاری شد کارستان. آمریکا با وجود فشارهای شدید موفق نشد صادرات نفت ایران را به صفر برساند.» معاون اول رئیس‌جمهوری در شهریور ۹۸ نیز گفته بود: «یکی از بخش‌هایی که در دولت تدبیر و امید به‌طور جدی متحول شد، بخش نفت و گاز کشور بود که این تحول مدیون مدیریت صحیح و دقیقی است که به شکلی قابل ستایش توانسته محدودیت‌ها در توسعه این صنعت را برطرف کند.» جهانگیری ضمن ابراز تأسف از هجمه‌ها و فشارها بر وزارت نفت، عنوان کرد: «جای تعجب است که وزارت نفت با وجود کارنامه درخشان خود باید به جای حمایت و تقدیر بیشترین فشارها و هجمه‌ها را متحمل شود.»

به‌طور کلی انتقاد کردن آسان است، اینکه دنبال بهانه برای ضربه زدن به یک مسئول باشی نیز کار سختی نیست، یک روز دستگاه پوز در دفتر زنگنه، یک روز استخدام نمایندگان، یک روز... این‌گونه بهانه‌سازی‌ها تمامی ندارد، اما عجیب است که همه این هجمه‌ها در شرایطی صورت می‌گیرد که زنگنه و وزارت نفت در خط مقدم علیه تحریم‌ها هستند تا راه‌های مختلفی را آزمایش کنند که بتوان از طریق آن نفت فروخت، آن‌هم در حالی که مدیریت تحریم‌ها در دوره دونالد ترامپ بسیار منسجم‌تر از اوباما از سوی کاخ سفید دنبال شده است. یک سال پیش عزت‌الله ضرغامی چهره شناخته‌شده اصولگرا و رئیس اسبق سازمان صداوسیما در انتقادی به زنگنه گفته بود با وجود تحریم‌ها و جنگ اقتصادی چرا وزارت نفت آرایش جنگی ندارد؟ اما شاید این سؤال را آقای ضرغامی که اتفاقاً اهل رسانه هم هست باید از دوستان خودش بپرسد که چرا آرایش جنگی تمام‌نشدنی رسانه‌های اصولگرا در میانه تحریم‌ها پایانی ندارد تا زنگنه و تیم او در این میدان بین‌المللی درگیر و دار حواشی داخلی نمانند؟!