کاظم‌پور توان هم‌نشینی و توجیه هر شخصی را داشت

به گزارش می متالز، ایران برای چند دهه، در زمان جنگ‌های نظامی و جنگ‌های قیمتی نفت، بخش اعظمی از روابط سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) را به حسین کاظم‌پور، دیپلمات دیرینه خود، واگذار کرده بود.

کاظم‌پور، به‌عنوان نماینده ایران در هیئت عامل اوپک، نقش مهمی در پشت پرده مذاکرات پیرامون سیاست تولید داشت و به چند وزیر نفت کمک کرد.

با درگذشت کاظم‌پور در ۱۶ مه (۲۷ اردیبهشت‌ماه)، نیاز مبرم به فردی ایجاد شده است که بتواند مسئولیت این جایگاه مهم را در زمانی بحرانی به‌عهده گیرد، زمانی که همه‌گیری ویروس کرونا آسیب شدیدی را بر اقتصاد جهانی وارد کرده است و ایالات متحده آمریکا نیز کارزار اعمال تحریم‌های حداکثری علیه ایران را به راه انداخته است.

هم‌اکنون، در حالی که جست‌وجوی جانشینی رسمی برای زنده‌یاد کاظم‌پور اردبیلی در جریان است، امیرحسین زمانی‌نیا، معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت، نقش سرپرستی نماینده ایران در هیئت عامل اوپک را به‌طور موقت به‌عهده دارد.

وی اعلام کرد که ایران به‌عنوان بنیانگذار اوپک، همچنان نقشی اساسی را در اوپک و اتحاد گسترش‌یافته اوپک پلاس، از جمله روسیه بازی می‌کند، هرچند ایجاد روابط و توانمندی‌ که کاظم‌پور در طول سال‌های خدمت خود به‌دست آورده ‌بود، دشوار است.

ایران هم‌اکنون از سهمیه‌های کاهش تولید اوپک پلاس معاف است، امتیازی که زنده‌یاد کاظم‌پور اردبیلی با مذاکراتش در اواخر سال ۲۰۱۸ به‌سختی به‌دست آورد.

معاون امور بین‌الملل و بازرگانی وزیر نفت گفت: هر فردی جایگزین زنده‌یاد کاظم‌پور اردبیلی شود، نیاز به زمان خواهد داشت تا بتواند مانند او، نقشی مؤثر ایفا کند، اما ما کارشناسان چندجانبه خوبی داریم.

پلتس در گفت‌وگو با زمانی‌نیا به مسائلی از قبیل روابط ایران و اوپک، چگونگی مدیریت زیر فشار تحریم‌های ایالات متحده و چشم‌انداز بازار نفت پرداخته است. متن کامل این گفت‌وگو، به شرح زیر است:

چگونه ایران جایگزینی برای نقش موثر زنده‌یاد کاظم‌پور اردبیلی خواهد یافت، به‌ویژه در زمینه‌هایی مانند چگونگی مدیریت و رویکردش در برابر اعضای قدرتمند اوپک، از جمله عربستان یا امارات متحده عربی؟

به‌طور کلی، شرایط بسیار دشوار است. شرایط چندجانبه جهانی و شرایط درون سازمان‌های بین‌المللی دشوار شده است و بی‌شک این مسئله مشکلات فرد جانشین زنده‌یاد کاظم‌پور اردبیلی را چند برابر خواهد کرد، اما همان‌طور که گفتم، ما کارشناسان خوبی داریم و یکی از صفات آنها ایجاد شبکه‌های ارتباطی با ذی‌نفعان است.

چه موردی سبب شد وی تا این حد مؤثر باشد؟

خط سیاسی زنده‌یاد حسین کاظم‌پور اردبیلی مشخص بود، اما او می‌توانست با هر فردی همکاری کند، با هر کسی بنشیند و درباره موضوعی بحث و او را توجیه کند. او نه‌تنها در بازار نفت، بلکه در مسائل سیاسی داخلی نیز سازنده اجماع بود. ایشان یک دیپلمات و سیاستمدار صادق بود. همه از صراحت و قدرت استدلال او آگاه بودند. زنده‌یاد کاظم‌پور اردبیلی به حقوق وزارت نفت احتیاج نداشت و این عاملی بسیار مهم بود. وی بازرگان موفقی بود و ظاهراً هیچ‌گونه حقوق و دستمزدی از وزارت نفت دریافت نمی‌کرد. این مسئله به او به عنوان یک متخصص، آزادی عمل می‌داد که تا آنچه را که از نظرش درست بود دنبال کند و به نتیجه برساند.

وزارت نفت به دنبال چه ویژگی‌های در فرد جایگزین اوست؟

این جست‌وجو به خودی خود دشوار است و دلیل دیگری که آن را حتی سخت‌تر می‌کند این است که ما در آخرین سال دولت خود هستیم. اگر دولت جدیدی با هفت یا هشت سال پیش رویمان بودیم، آن وقت کار سختی نبود. شرایط خوبی نیست. بازار نفت بسیار آشفته است، نقش اوپک به تنهایی مانند گذشته نیست، بلکه نقش اوپک و اوپک پلاس در ایجاد توازن ظاهری در قیمت نفت و بازار، از اهمیت برخوردار شده است.

چه افرادی نامزد جایگزینی هستند؟

فهرستی از کاندیداها داریم که نامی از آنها نمی‌برم. ما هفت، هشت نامزد، هم در داخل وزارت نفت و هم در خارج از آن داریم.

اگر این سمت به شما پیشنهاد شود، آن را قبول خواهید کرد؟

هم‌اکنون، من نماینده موقت ایران در هیئت عامل اوپک هستم. چند روز پیش نشستی برگزار شد و ما مجبور بودیم نماینده موقتی را به اوپک معرفی کنیم. کاری است که باید یک نفر آن را انجام دهد. من و آقای زنگنه به‌طور جدی در حال جست‌وجو برای انتخاب شخصی به‌عنوان نماینده ایران در هیئت عامل اوپک هستیم، اما در این حین، تا زمانی که این انتخاب صورت نگرفته باشد، من سرپرست خواهم بود.

ایران هم زنده‌یاد کاظم‌پور اردبیلی را و هم سهم خود از بازار نفت را به دلیل تحریم‌ها از دست داده است. آیا این مسئله برای شما نگران‌کننده است؟

دوست ندارم از کلمه «نگران‌کننده» استفاده کنم. چالش ما بیشتر شده است. تولید کم است، بازار بسیار محدود است، تحریم‌های ناعادلانه ایالات متحده همچنان علیه ایران پابرجاست، مصرف کاهش یافته است و مسئله ویروس کرونا نیز مشکلات را دو چندان کرده است. به همین دلیل پیش از این گفتم که شرایط بین‌المللی عموما شکننده و چالش‌برانگیز شده است. مسائل از لحاظ امنیتی، اقتصادی و نفتی بسیار پیچیده و چالش‌برانگیز شده‌اند.

چگونه ایران این شرایط چالش‌برانگیز را هدایت کرده و از صنعت نفت خود دفاع می‌کند؟

خوب، با توجه به انتخابات (ریاست جمهوری) ایالات متحده، بعید است که شرایط تحریم‌ها تا ماه نوامبر تغییر کند. بازار نفت به‌تدریج بهبود می‌یابد. نشانه‌هایی مبنی بر افزایش تدریجی مصرف، حداقل در چین وجود دارد. فکر می‌کنیم که طی یک یا دو ماه آینده مصرف در بقیه جهان نیز به‌تدریج مانند چین بهبود یابد، اما مشکل ما تحریم‌هاست. مشکل ما چگونگی فروش نفت است. گاهی اوقات در رسانه‌ها از قاچاق صحبت می‌کنند، اما این قاچاق نفت نیست، بلکه تجارت مشروعی است که آمریکایی‌ها آن را تحریم کرده‌اند. تحریم آن را تبدیل به قاچاق نمی‌کند. این در حالی است که «تحریم‌ها» اثر مثبتی برای اقتصاد ایران که با چالش‌های بسیاری روبه‌روست، داشته است. به‌تدریج سبب می‌شود که تعدیلی ساختاری برای کاهش وابستگی به درآمد نفتی ایجاد شود. سرانجام، به نظر می‌رسد که طی ۵ تا ۱۰ سال، تهران بتواند بدون نیاز زیادی به درآمد نفتی کشور را اداره کند، بنابراین خسارت‌های که ما با کاهش قیمت نفت تجربه کردیم، بسیار قابل کنترل‌تر از بسیاری از کشورهای تولیدکننده است.

آیا این درست است که ایران اکنون فقط دو یا سه مشتری نفتی دارد؟

خیر، درست نیست.

آیا تعدادشان بیشتر است؟

نمی‌خواهم در این باره صحبت کنم. رقمی اعلام نخواهم کرد. می‌خواهم آن را برای شما و افرادی که گزارش شما را می‌خوانند مبهم نگه دارم.

آیا همه‌گیری ویروس کرونا در تولید ایران، چه در زمینه بهداشتی و چه در زمینه تقاضا تأثیر داشته است؟

ملاحظه‌های بهداشتی هیچ مشکلی برای ما ایجاد نکرده است، زیرا (مقام‌های بهداشتی) ما در آن جبهه بسیار پیشگیرانه و مؤثر کار کرده‌اند. ملاحظه‌های مربوط به کرونا و مسائل بهداشتی در تولید ما تأثیری نداشته است. با این حال، (کاهش) تقاضای نفت بر آن مؤثر بوده است.

آیا با توجه به شرایط فعلی بازار، سیاست ایران در مورد اوپک هیچ تغییری نکرده است؟

سیاست ایران تغییری نکرده است. باور داریم اوپک هنوز هم می‌تواند در ایجاد تعادل بازار مؤثر باشد.