تولید ثروت و شناخت مخاطرات زمین‌شناختی دو شعار اصلی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌ معدنی کشور

به گزارش می‌متالز، در این نشست که با حضور رئیس این سازمان و معاونان و مدیران وی برگزار شد، حاضران به بررسی برنامه‌های جاری و پیش‌روی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، برنامه‌های اکتشافی کشور و موانع پیش‌رو، مطالعات زمین‌شناسی و مخاطرات طبیعی کشور پرداختند.

برهمین اساس معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با بیان اینکه 5 مرکز اصلی در شیراز، اهواز، مشهد، کرمان و تبریز در اختیار داریم، گفت: در مجموع 16 دفتر و اداره‌کل نیز در بجنورد، ساری، رشت، اصفهان، یزد، بندرعباس‌و... نیز در سراسر کشور مطالعات اکتشافی و زمین‌شناسی راانجام می‌دهند.

علیرضا شهیدی از مرکز پژوهش‌های کاربردی کرج به عنوان یک مرکز اصلی برای انجام مطالعات آزمایشگاهی هایتک یاد کرد و افزود: تجهیزات موجود در این مرکز بسیار کامل و منحصربفرد در کشور است که شاید با توجه به شرایط موجود قادر به تهیه آنها نباشیم.

به گفته وی، علاوه برآنالیز نمونه‌های معدنی در مرکز پژوهش‌های کاربردی کرج مطالعات علمی و پژوهشی از جمله طرح مطالعات ریزگرد،  آب کارستی و...توسط کارشناسان این مجموعه در حال انجام است.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت همچنین به پژوهشکده علوم‌زمین سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور اشاره کرد و گفت: این پژوهشکده زیر نظر وزارت علوم و تحقیقات است و شخص وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز رئیس هیات امنای آن است.

شهیدی خاطرنشان کرد: اعضای هیات علمی و تعدادی از همکاران بازنشسته سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در پژوهشکده علوم‌زمین به انجام مطالعات پژوهشی و کاربردی مشغول هستند که مطالعات درباره احیای دریاچه ارومیه و جانمایی سایت 2 انرژی اتمی بوشهر بخشی از این دستاوردها است.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با بیان اینکه حدود 960 نفر در این مجموعه مشغول به کارهستند، گفت: حدود 80درصد از نیروی انسانی این سازمان دارای تحصیلات دانشگاهی هستند و می‌توان گفت حدود 9/99درصد شاغلان دارای تحصیلات مرتبط با رشته خود هستند.

وی با اشاره به اینکه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور همانند سازمان‌های مشابه در دنیا وظیفه تهیه و تولید اطلاعات پایه را به عهده دارد؛ تصریح کرد: این اطلاعات پایه به صورت تولید نقشه‌های زمین‌شناسی در مقیاس‌های مختلف تهیه می‌شوند که تاکنون نقشه‌های زمین‌شناسی در مقیاس‌های یک‌میلیونیم، یک‌دویست‌وپنجاه‎‌هزارم و یکصدهزارم برای رصد و شناسایی کل کشور تهیه شده و در حال حاضر در حال تهیه نقشه‌های کاربردی یک‌پنجاه‌هزارم و یک‌بیست‌وپنج‌هزارم هستیم.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان این‌که در این سازمان دو شعار پیگیری می‌شود، افزود: با توجه به نقش و اثر دخایر معدنی در GDP‌کشور که فراتر از 7 درصد است، یکی از شعارها "تولید ثروت از طریق اکتشافات ذخایر معدنی" است.

وی شعار دوم این سازمان را "صیانت از ثروت تولید شده از طریق شناخت مخاطرات زمین‌شناختی" دانست و ادامه داد: بر اساس آمارها خساراتی که مخاطرات طبیعی به اقتصاد کشور تحمیل می‌کند بالغ بر 7.4 درصد GDP است.

به گفته این مقام مسئول از 43 مخاطره طبیعی دنیا 34 مخاطره در ایران رخ می‌دهد که سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور وظیفه شناسایی تمام  این مخاطرات را دارد.

وی با اشاره به جایگاه این سازمان در وزارت صنعت، معدن و تجارت سازمان متبوع خود را به ماهی تشبیه کرد که تنها به نیمه اکتشافی آن توجه می‌شود و به نیمه دوم آن یعنی حوزه زمین‌شناسی توجه چندانی نمی‌شود در حالی که فعالیت‌های ایران در این حوزه در خاورمیانه برتر و در برخی از شاخه‌ها در دنیا برند است.

شهیدی، نمونه موفق فعالیت‌های این سازمان را ایجاد ترانشه‌ای در انتهای اتوبان همت دانست و گفت:‌این ترانشه تبدیل به موزه زلزله شده ولی متاسفانه این فعالیت متوقف شده است.

وی تاکید کرد: ما برای ادامه این فعالیت‌ها نیازمند مدیریتی هستیم که نیروی انسانی و اعتبارات را به هم متصل کند تا از آن در حوزه‌هایی چون اکتشافات معدنی بهره‌برداری کنیم.

رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با بیان اینکه در سال گذشته برای مدیریت بحران مبلغ 100 هزار میلیارد تومان بابت بازسازی مخاطرات ناشی از زلزله، سیل، زمین‌لغزش و نظایر آن هزینه شده، گفت: این عدد اگر با کل بودجه کشور مقایسه شود مشاهده خواهد شد که عدد بزرگی است از این رو این مخاطرات باید به درستی شناخته شود و نگذاریم که هنگام رخدادهای طبیعی خسارتی وارد شود که در این صورت سرمایه‌های کشور ذخیره‌سازی می‌شود و می‌توان در سایر بخش‌ها هزینه کرد.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت افزود: هیچ پایان نامه‌ای در زمینه زمین‌شناسی یافت نمی‌شود که رد پایی از سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در آن نباشد.

وی همچنین به فعالیت‌های پایگاه علوم داده زمین اشاره کرد و با تاکید بر اینکه در این پایگاه کلیه اطلاعات علوم زمین ذخیره می‌شود، گفت: علاوه بر آن روابط بین‌المللی قوی در این سازمان حاکم است به گونه‌ای که در شرایط تحریم کنونی موفق به انعقاد قراردادی با دانشگاه سوربن فرانسه شدیم.

شهیدی با اشاره به جایگاه این سازمان در حوزه مخاطرات تاکید کرد: زمانی که زلزله 5.1 دماوند استان تهران رخ داد از دفتر مقام معظم رهبری با سازمان تماس گرفته شد که این سازمان گزارشی از این زلزله را تهیه و به ایشان ارائه دهد که ما این گزارش را تهیه و در اختیار مقام معظم رهبری قرار دادیم.

تهیه نقشه‌ ذخایر کویر لوت در دستور کار سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور

در ادامه مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با بیان اینکه تهیه نقشه ذخایر کویر لوت  در دستور کار این سازمان قرار دارد،‌گفت: با توجه به کمبود منابع آبی کشور، کشف منابع آب‌های کارستی از جمله وظایف این سازمان به شمار می‌رود.

رضا جدیدی آغاز فعالیت‌های این سازمان را مربوط به سال 1338 دانست و افزود: فعالیت این سازمان بر اساس اسناد بالادستی از جمله سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری است به گونه‌ای 4 بند از این سیاست‌ها به طور مستقیم دلالت بر فعالیت‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور دارد.

وی با اشاره به تاکیدات مقام معظم رهبری در زمینه ورود شاخه‌های جدید زمین‌شناسی به کشور، تصریح کرد: زمین‌شناسی بنیادی، محیطی، دریایی از جمله رشته‌های جدیدی هستند که حسب‌الامر دستورات مقام معظم رهبری به فعالیت‌های این سازمان  اضافه شد.

این مقام مسئول تولید اطلاعات پایه زمین‌شناسی و اکتشاف، پایش مخاطرات طبیعی زمین، تغییر اقلیم و بحران‌های ناشی از آن و کشف منابع آبی را از وظایف این سازمان نام برد و گفت: این سازمان از سال 1338 فعالیت خود را آغاز کرد و از سال 1376 اکتشاف معادن به ماموریت‌های آن اضافه کرد ولی این سازمان داده‌هایی از اکتشافات معدنی از سال‌های آغاز کار خود به ثبت رسانده است.

وی کشف ذخایر معدنی بزرگ انگوران، مس سرچشمه، فسفات اسفوردی، سرب و مس مهدی‌آباد، معدن نفلین‌سینیت آذربایجان، مس سنقر را از جمله اکتشافات این سازمان دانست و ادامه داد: ما دو وظیفه حاکمیتی داریم که یکی شناسایی منابع ملی با هدف ایجاد ارزش افزوده که حدود 7 درصد از GDP‌کشور را تشکیل می‌دهد که در این راستا سازمان 380 لایه اطلاعاتی در قالب 90 عنوان نقشه در کشور تولید کرده است.

مدیرکل دفتر برنامه‌ری و فناوری اطلاعات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور از رونمایی از نقشه‌های نسل دوم این سازمان در آینده نزدیک خبر داد و  وظیفه دوم سازمان متبوع خود را شناسایی مخاطرات با هدف جلوگیری از زیان‌های اجتماعی آن ذکر کرد.

جدیدی با اشاره به عضویت این سازمان در ستاد مدیریت بحران، شورای عالی آب، کمیته ملی گردوغبار، کمیته اقتصاد مقاومتی در حوزه سازگاری با تحولات زیست‌محیطی کشور و کارگروه احیا دریاچه ارومیه، ادامه داد: با توجه به شرایط کمبود آب در کشور، این سازمان همچنین در زمینه کشف منابع جدید آبی فعال است و کشف ذخایر آب‌های کارستی را در دستور کار دارد.

وی با بیان اینکه آب‌های کارستی با آب‌های ژرف متفاوت است، گفت: کارست یک پدیده زمین‌شناسی است که در درون آن، آب با کیفیت و تجدید پذیر وجود دارد.

مدیرکل دفتر برنامه‌ری و فناوری اطلاعات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با اشاره به فعالیت 180 نفر با مدرک دکتری، 315 نفر با مدرک کارشناسی ارشد و 154 نفر با مدرک کارشناسی، ادامه داد: جایگاه سازمان زمین‌شناسی ایران در دنیا یک جایگاه ثابت شده است چرا که در شرایط فعلی موفق شدیم در زمینه صدور خدمات فنی به ویژه به آمریکای لاتین، قاره آفریقا و آسیای میانه و همچنین با کشورهای همسایه مانند تاجیکستان و ارمنستان مراوداتی داشته باشیم.

وی همکاری با دانشگاه‌های خارجی را از دیگر اقدامات بین‌المللی این سازمان نام برد و یادآور شد: در سال 1399 به صورت رسمی کرسی علوم زمین یونسکو به سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی جمهوری اسلامی ایران تعلق گرفت که در ماه‌های آینده ابلاغیه رسمی ارسال خواهد شد.

جدیدی، عضویت در اتحادیه بین‌المللی علوم زمین، کمیسیون تهیه نقشه‌های زمین شناسی دنیا، ژئوپارک‌های یونسکو و انجمن زمین‌شناسی پزشکی را از دیگر موفقیت‌های این سازمان در مجامع بین‌المللی نام برد و خاطرنشان کرد: کشورهای دنیا برای انجام پایش‌ها و تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی تقسیم‌بندی شده  که در خاورمیانه، سازمان  ایران برای این امر انتخاب شده است.

وی با اشاره به عملکرد سازمان زمین‌شناسی و  اکتشافات‌معدنی کشور در حوزه اکتشاف و پی‌جویی معادن، تصریح کرد: در دنیا شناسایی و پی‌جویی معادن به دلیل بالا بودن ریسک اکتشاف و هزیته‌بر بودن، وظیفه حاکمتی است از این رو دولت‌ها اقدام به شناسایی و پی‌جویی معادن می‌کنند.

به گفته وی، در کشورهای پیشرفته با اتمام فرآیند پی‌جویی بخش خصوصی وارد می‌شود و در کشورهای در حال توسعه مانند ایران دولت بخش اکتشاف را تقبل کرد و بهره برداری از معادن ترکیبی از بخش دولتی و خصوصی است.

جدیدی از اجرای پروژه تهیه نقشه‌های زمین‌شناسی و اکتشافات در کویر خبر داد و گفت: برای سال جاری پروژه تهیه نقشه زمین‌شناسی "لوت" را در دستور کار داریم که تا پایان سال جاری این نقشه‌ها تهیه خواهد شد و دخایر این منطقه مورد شناسایی قرار خواهد گرفت.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات سازمام زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور تهیه نقشه‌های ژئوشیمی را از دیگر فعالیت‌های سازمان عنوان کرد و یادآور شد: منطقه زاگرس به دلیل خواستگاه غیرفلزی که دارد در اولویت بعدی ما قرار دارد.

به گفته وی 100 درصد تهیه نقشه‌های دویست و پنجاه هزارم و  88 درصد نقشه‌های یکصدهزارم نقاط کویری در قالب 63 برگه اجرایی شده است.

جدیدی با اشاره به فعالیت‌های این سازمان در زمینه پردازش داده‌های ماهواره‌ای کل کشور، اضافه کرد: تهیه نقشه‌های ژئوفیزیک هوایی از دیگر فعالیت ‌های ما به شمار می‌رود که روشی بسیار موثر با گستردگی بالا و اقتصادی برای اکتشاف ذخایر پنهان و عمقی است که تا پایان سال گذشته 715 کیلومتر مربع خطی انجام شد در حالی که نیاز کشور به انجام ژئوفیزیک به میزان 2 میلیون و 700 هزار کیلومتر است.

تاکید سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت به توسعه فعالیت‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در حوزه معدن

در ادامه سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت با بیان این‌که هر میزان که از اتکا نفتی دور می‌شویم به صنایع معدنی و معدن متکی‌تر می‌شویم، گفت: بر این اساس توقعات و انتظارات ما از سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در سال جاری متفاوت‌تر خواهد بود و انتظار داریم از ظرفیت‌های استانی در حوزه اکتشافات معدنی بهره ببرد.

حسین مدرس خیابانی افزود: اگر قرار باشد زمانی کشور از اقتصاد نفتی عبور کند نزدیکترین اقتصادی که می‌توان به آن اتکا کرد، معدن و صنایع معدنی است.

سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر اینکه اگر قرار باشد به اقتصاد تک محصولی رو بیاوریم حتما اقتصاد بر پایه معدن خواهد بود، تصریح کرد: امروزه معدن و صنایع معدنی به کمک کشور آمده و حساب ویژه‌ای بر روی این صنایع باز شده است.

مدرس خیابانی با بیان این‌که ما به همان اندازه که از نفت دور می‌شویم اتکا ما به صنایع معدنی  معدن بیشتر می‌شود، ادامه داد: مجموع صادرات صنایع معدنی در سال گذشته حدود 9 میلیارد دلار بود و به نظر می‌رسد با توجه به گزارشی که از سوی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور ارائه شده برای سال جاری این عدد 9 میلیارد تومان عدد کوچکی باشد از این رو باید تلاش کنیم که عددهای افتخار آمیزتری از این حوزه ارائه دهیم.

سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه اگر بخواهیم به صادرات 9 میلیارد دلاری صنایع معدنی اکتفا کنیم سهم ما از این حوزه به شدت کاهش می‌یابد، خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم که حوزه معدن و صنایع معدنی پیشرو باشیم لازم است در اولین گام بخش اکتشاف را توسعه دهیم و در اینجا است که نقش سازمان زمین شناسی نقشی تعیین کننده خواهد داشت.

وی با تاکید بر اینکه بر این اساس توقع ما از سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور متفاوت‌تر از گذشته خواهد بود، یادآور شد: زمانی که مقام معظم رهبری سخن از جهش تولید می‌کنند انتظار ایشان این است که تفاوت معناداری در حوزه اکتشاف رخ دهد وگرنه بخش تولید همیشه افزایشی بوده است.

مدرس‌خیابانی با تاکید بر اینکه عددهایی که امروز در این سازمان عنوان شد، عددهای قابل قبولی برای سال جاری نخواهد بود، تصریح کرد: این سازمان باید در این حوزه طرحی نو دراندازد تا بتواند پا به پای صنایع معدنی و صادرات کشور نقش آفرینی کند.

سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت مساله صادرات را برای سال جاری مساله مهمی خواند و یادآور شد: چون ما از اقتصاد نفتی عبور می‌کنیم، برای اداره امور کشور نیازمند درآمد هستیم که صادرات صنایع معدنی، محصولات کشاورزی و خدمات مهندسی می‌تواند جایگزین صادرات نفت باشد.

سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت "صادرات"‌را پاشنه آشیل کشور در سال 99 توصیف کرد و ادامه داد: در مذاکراتی که با رئیس‌جمهور داشتم حدود 20 دقیقه در خصوص بخش معدن تاکیداتی داشت از این رو با صدور حکمی مهندس صباغیان را سرپرست پروژه‌های حوزه معدن کردم و از وی خواستم که در تمام جلسات شورای معاونان شرکت داشته باشد ضمن آنکه دستورات رییس جمهور را در این زمینه اجرایی کند.

وی راه‌اندازی معادن کوچک و متوسط با مشارکت بخش خصوصی را از الزامات توسعه بخش اکتشافات معدنی در سال جاری نام برد و افزود:  برای تحرک بخشی به بخش معدن شاخص کارآمدی برای استان‌ها در نظر گرفته شد که این شاخص شامل نسبت معادن غیر فعال به کل معادن استان است و بر اساس آن استانی که عدد قابل قبولی داشته باشد باید در این زمینه پاسخگو باشند.

مدرس خیابانی با انتقاد از اینکه بعد از 40 سال ما به فکر توسعه و تکمیل ژئوفیزیک هوایی افتادیم، گفت: در این راستا باید از ظرفیت‌های استانی استفاده شود. چون ما از ظرفیت‌های استانی استفاده نکرده‌ایم امروز استان‌ها از ما طلبکار هستند.

وی با تاکید بر اینکه ما بیشتر از این نمی‌توانیم معطل استفاده از ظرفیت‌ها باشیم، خاطر نشان کرد: سال‌ها اتکا به نفت از یاد ما برده بود که چه معادن و منابع غنی در کشور داریم که می‌توانیم جایگزین نفت کنیم و در حال حاضر خوشبختانه و یا متاسفانه نفتی وجود ندارد و باید بر روی بخش‌های معدنی متمرکز شویم.

سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت با اشاره به مشارکت بخش خصوصی در حوزه‌های معدنی گفت: اگر نگرانی‌هایی برای واگذاری معادن به بخش خصوصی است از نهادهای عمومی دولتی قدرتمند مانند آستان قدس رضوی، ستاد اجرایی فرمان امام، قرارگاه خاتم، وزارت دفاع و یا بنیاد مستضعفان کمک گرفته شود.

مدرس خیابانی پیشنهاد تشکیل کمیته "اکتشافات معدنی" با محوریت دکتر شهیدی رییس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور را مطرح کرد.

وی با اشاره به تدوین 40 برنامه در 7 محور در وزارت صنعت، معدن و تجارت افزود: بر این 40 برنامه 4 برنامه اساسی "جهش تولید"،"توسعه صادرات"، ساخت داخل" و "مدیریت و کنترل بازار" تعریف کردم.

خیابانی در ادامه با تاکید بر اینکه بدون حرکت استان‌ها هیچ حرکتی در ستاد وزارت صنعت رخ نخواهد داد، گفت: علاوه بر آن من به همه واحدها اعلام کرد که برنامه‌های اجرایی باید قابلیت کمیت پذیری داشته باشند.

وی در بخش دیگر سخنانش به ساختار نیروهای انسانی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور اشاره کرد و گفت: اعلام شد که این سازمان دارای 960 نیروی شاغل به کار است که نیازمند بازمهندسی در آن است چرا که مدیریت بدون سازماندهی وجود ندارد.

به گفته وی در این سازماندهی لازم است به تناسب مناطق جغرافیایی و پراکندگی کانی‌های معدنی در عرصه‌های هوایی، زمانی و فضایی تقسیم کار صورت گیرد.

شایان ذکر است در این نشست، خانم محبوبه فکوری مشاور رسانه‌ای وزارت  صنعت، معدن وتجارت به همراه آقایان عباس امیدی سرپرست اداره کل دفتر امور اکتشافات،کامران کارگر مشاور، امیر صباغ مشاور در امور طرح‌ها و سرمایه‎گذاری، خداداد غریب‌پور رئیس هیئت عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران-ایمیدرو، محمد آقاجانلو معاون ایمیدرو، سهید زرندی معاون طرح وبرنامه، برات قبادیان معاون آموزش، پژوهش و فناوری سرپرست جدید وزارت  صنعت، معدن وتجارت را همراهی کردند.