به‏ سوی توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی

به گزارش می متالز، در واقع افزایش جمعیت و نیاز به اشتغال، نوسانات قیمت نفت در کنار تحریم‏ های ناعادلانه راهی جز توسعه زنجیره‏های پایین ‏‏دستی برای ما باقی نمی‏گذارد. از سویی با توجه به اینکه حدود نیمی از صادرات غیرنفتی کشور مربوط به بخش پتروشیمی است صنایع تکمیلی می ‏تواند نقش مهمی در تولید ناخالص داخلی و ارزآوری ایجاد کند. طی سال‏ های گذشته صنعت پتروشیمی توسعه مناسبی داشته، اما صنایع پایین ‏دستی متاسفانه همگام با صنعت بالادستی توسعه ‏نیافته و به همین دلیل محصولات اولیه پتروشیمی پس از صادرات به کشورهای دیگر مثل چین، ترکیه، کشورهای اروپایی و... با تبدیل شدن به محصول نهایی با قیمت‏ های بالایی دوباره وارد کشور می ‏شوند. به عبارتی با اینکه توسعه صنایع بالادستی و میانی پتروشیمی با گام ‏های مهم و موفق پیش رفتند اما با عدم موفقیت در زنجیره ‏های بعدی تولید، تنها خام‏فروشی مهم‏ترین ویژگی این صنعت در ایران شده و کشور را از سود ارزش افزوده ناشی از صنایع تکمیلی محروم کرده است. این در حالی است که کشور ما به دلیل داشتن موقعیت ‏های تجاری خوب و غنی بودن از مواد اولیه موقعیت منحصر به ‏فردی برای تولید و صادرات و ایجاد ارزش افزوده دارد و در صورت ایجاد و تقویت صنایع تکمیلی نه تنها به ایجاد اشتغال و ارزش افزوده می ‏رسد، بلکه می‏ تواند در بازارهای بین‏ المللی هم حضور پررنگ و تاثیرگذاری داشته باشد.

گروه سرمایه‌گذاری صنعت پتروشیمی ایرانیان که ۱۱ سال پیش ایجاد شده و از سال ۹۵ به‌طور قطعی از زیرمجموعه‌های هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس به شمار می‌رود هدف‌گذاری خود را بر ورود به صنایع تکمیلی صنعت پتروشیمی قرار داده است. مدیرعامل باتجربه‌اش می گوید این شرکت پیشرو می خواهد در تکمیل صنایع پایین‌دستی باشد و با برنامه‌هایی که برای این مسیر تدارک دیده چشم‌انداز ویژه‌ای را برای شرکت ترسیم کرده که می‌تواند «پترول» نوینی را در چند سال آینده ایجاد کند. مدیرعامل «پترول» که سوابق زیادی در صنعت حفاری و بعد هم پتروشیمی دارد، معتقد است: راه زیادی را طی ۳۰ سال گذشته طی کرده‌ایم؛ روزهایی که حتی پیچ و مهره و پودر گل حفاری را از خارج وارد می‌کردیم تا به امروز که توربین و کاتالیست می‌سازیم و صاحب تکنولوژی هستیم. وی با شعار «یا راهی خواهم ساخت، یا راهی خواهم یافت » به دنبال ایفای نقش در توسعه صنایع کلیدی است. اشرف‌زاده در گفت‌وگویی گذشته، آینده و سبک مدیریت استراتژیک پترول را تشریح کرد. او می‌داند کجاست، به کجا می‌رود و چگونه می‌رود.

دو ماموریت استراتژیک «پترول»

اشرف‌زاده با معرفی انواع تفکرات در اداره هلدینگ‌ها می‌گوید: «پترول» با تفکرمدیریت علمی منطبق بر کنترل استراتژیک حرکت می‌کند و شرکت‌های زیرمجموعه ملزم هستند درراستای رسیدن به چشم‌انداز ترسیم شده برنامه‌های خود را ارائه دهند؛ هلدینگ هم وظیفه پشتیبانی از شرکت‌ها را دارد؛ زمانی که تمرکز مدیرعامل در تولید است، هلدینگ مشکلات را رفع می‌کند و از سویی هلدینگ وظیفه پایش و اندازه‌گیری فعالیت‌های شرکت‌های زیرمجموعه را دارد.«پترول» دو ماموریت استراتژیک دارد؛ اجرای طرح‌های توسعه‌ای و فعالیت در بازار سهام. به گفته او پترول که تغییرات آرامی را شروع کرده بود اکنون هم در صنعت نفت و پتروشیمی و هم در بازار سرمایه شناخته شده است و برنامه بسیار خوبی دارد که طی ۲ یا ۳ سال آینده سهامداران شاهد یک «پترول نوین» باشند. بیشترین تلاش پترول بر شفافیت است.

مدیرعامل پترول درباره هدف و برنامه‌های پترول می‌‌گوید: نگاه ما به تکمیل صنایع پایین‌دستی است؛ حلقه گمشده‌ سبد پتروشیمی. اکنون که اغلب پتروشیمی‌ها محصول بالادستی تولید می‌کنند ترجیح می‌دهیم به سمت ارزش‌آفرینی حرکت کنیم. زیرا طرح‌های پایین‌دستی در تمام دنیا طرح‌های ارزش‌آفرینی هستند و ما هم باید بتوانیم یک چرخه کامل داشته باشیم. بنابراین به جای سرمایه‌گذاری مجدد روی طرح بالادستی بهتر است به سمت تکمیل زنجیره با سرمایه‌گذاری کمتر و ارزش‌آفرینی بیشتر حرکت کرد.

اشرف‌زاده می‌گوید: برنامه ۵ سال آینده پترول ترسیم شده، تا جایی که حتی طرح‌هایی که در جهش سوم و چهارم مدنظر NPC هم هست، مشخص شده‌اند؛ طرح‌هایی که بیشتر در پایین‌دست هستند، با نرخ اقتصادی بسیار بالا و با استانداردهای خاص امکان‌سنجی و اعداد قابل قبول برای بخش‌خصوصی تصمیم داریم این توسعه را با استفاده از سرمایه‌های مردمی انجام دهیم یعنی بخش خصوصی را وارد کار کنیم؛ بر همین اساس پترول مدیر طرح‌ها نیست بلکه نقش حمایت‌کننده دارد و سهام طرح‌ها برای همان بخش خصوصی است و پترول فقط کمک می‌کند که انجام شود. به گفته وی گرچه تکنولوژی جدید براساس رفتن از گاز به پروپیلن در صنعت بالادستی بسیار عالی است اما نیاز به سرمایه‌گذاری بالای ۲/ ۱ میلیارد یورو دارد، در حالی که دربخش پایین‌دست می‌توان با هزینه‌های پایین‌تر طرح را اجرا کرد.

دلایل ورود پترول به بخش صنایع تکمیلی

وی در ادامه به چهار شاخص مهم که از دلایل ورود پترول به بخش پایین‌دست است، اشاره می‌کند که عبارتند از: حجم سرمایه‌گذاری پایین، اشتغال بالا، سودآوری بیشتر و حضور بخش‌خصوصی و می‌گوید:طرح‌های پایین‌دستی نیاز به سرمایه‌‌گذاری زیاد همانند بالادستی‌ها ندارند. در عین حال اگر به ازای هر یک میلیون تن، تعداد یک هزار یا دو هزار نفر اشتغال ایجاد می‌شود، همین میزان تولید در پایین‌دست یکباره به ۱۵ تا ۲۰ برابر می‌رسد و چون به‌صورت کارخانه‌ای است اشتغال بیشتری ایجاد می‌کند.در همین حال به دلیل اینکه مواد اولیه (یوتیلیتی) آماده است و نیاز به سرمایه‌گذاری مجدد نیست و در حلقه‌های بعدی ارزش افزوده به‌صورت چشمگیر بالا می‌رود سود بیشتری ایجاد می‌شود. در واقع هر قدر درلایه‌های پایین‌تر حرکت کنیم قیمت محصولات بیشتر و سودآوری بالاتر است. به‌عنوان نمونه، پودر ملامین یا پلی پروپیلن اکنون یک محصول استراتژیک است که قابلیت تبدیل به محصولات پایین‌دست با ارزش آورده بیشتر را دارد.

وی در ادامه می‌افزاید: با توجه به اینکه در پایین‌دست رشد مناسبی را شاهد نبوده‌ایم، اکنون وزارت نفت و صنایع پتروشیمی هم به این نتیجه رسیده‌اند که باید به دنبال تکمیل زنجیره ارزش برویم؛ جهش بزرگی که باید برای رسیدن به آن همه دست به دست هم بدهند.یکی از ویژگی‌های محصولات پایین‌دستی این است که هم صادرات راحت‌تری دارد و هم نمی‌توانند به راحتی جلوی صادرات آن را بگیرند، اما محصول اولیه را تنها چند کشور می‌خواهند. به‌طور مثال تنها چند کشور محدود «ال‌پی‌جی» می‌خرند و اگر آنها نخواهند این خرید را انجام دهند با مشکل مواجه  می‌شویم اما اگر صنعت بالادست و پایین‌دست متوازن رشد کنند در داخل کشور محصول را تبدیل کرده و کشورهای بیشتری خریدار آن خواهند بود.

مدیرعامل پترول یکی از دلایل عدم رشد صنایع پایین‌دستی تا تکمیل را ضعف ارتباط بین صنعت و دانشگاه می‌داند و می‌گوید: متاسفانه زمینه لازم برای حضور پژوهشگران و نخبگان جوان فراهم نشده بود و همیشه ارتباط بین این دو حوزه درحد حضور در همایش و کنفرانس یا ارائه مقاله و... بوده است اما اکنون با حضور شرکت‌های دانش‌بنیان فعالیت خوبی در این زمینه شکل گرفته و مسیری رو به موفقیت می‌توان برای این ارتباط متصور بود.به اعتقاد وی، رونق اقتصادی تنها از این مسیر و با جذب سرمایه بخش خصوصی انجام می‌شود. حرکتی که اکنون بازار سهام شرایط آن را ایجاد کرده و مردم را به سمت خود جذب کرده است. این حضور مردم در بازار سرمایه، هم به نفع شرکت سرمایه‌گذار و هم به نفع مردم و دولت است.

برنامه پترول برای شرکت‌های زیرمجموعه

اشرف‌زاده در ادامه با اشاره به برنامه‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت «پترول» از شکوفایی شرکت در سال ۹۸ می‌گوید؛ سالی که با تامین منابع از بازار و تامین نیاز ارزی از فاینانس شرکت به موفقیت‌های خوبی دست یافت. می‌گوید: در سال گذشته پترول ۳۵۰ درصد بازدهی داشته و طی ۶ ماه ۷۵۰ میلیارد ریال سود کسب کرد؛ سودی که نسبت به سال قبل رشد دو برابری را تجربه کرده است. در همین حال افزایش سرمایه پترول تصویب شده و براساس آن سرمایه از ۲ هزار میلیارد ریال به نزدیک۳‌هزار میلیارد ریال از محل آورده و مطالبات سهامداران می‌رسد. در همین حال پترول در سال گذشته ۲ هزار و ۱۰۰ میلیارد ریال تسهیلات و همچنین بیش از ۸۰ میلیون یورو فاینانس دریافت کرد؛ رقمی که برای پترول مهم و بسیار تاثیرگذار بر پروژه‌های شرکت بود. به این ترتیب درحال‌حاضر هیچ کدام از پروژه‌های پترول نه مشکل ارزی ‌دارند و نه مشکل ریالی و این شرکت در حال برنامه‌ریزی برای سال ۱۴۰۰ است.

وی در بخش دیگری از این گفت وگو با اشاره به ایجاد ساختار مالی جدید در شرکت‌های زیرمجموعه می‌گوید: «پترول» برنامه ورود شرکت‌های تابعه خود را به بورس و فرابورس دارد. شرکت‌های زیرمجموعه پترول اغلب خارج از حیطه‌های صنعتی ماهشهر و عسلویه ایجاد شدند مثل ایلام، لردگان، ارومیه و ... که تلاش داریم با ارتقای فرهنگ صنعتی در این شهرها ساختار مالی آنها را نیز ارتقا دهیم.

وی از ورود پتروشیمی ارومیه به بورس تا پایان خردادماه خبر می‌دهد؛ شرکتی که از بدو تاسیس تا همین سه سال پیش زیان‌ده بود، اما با برنامه توسعه‌‌ای و تغییر تفکر و ساختار که تفکری تیمی بوده به سودآوری رسیده است. در تفکر تیمی همه می‌توانند انتقادات خود را مطرح کنند تا بررسی شود، حرکتی که برای پیشبرد ارومیه انجام شد و با انتقادات سازنده و اقدامات اصلاحی نقاط قابل بهبود ترمیم شدند و پس از سال‌ها این پتروشیمی اکنون نیز افزایش سرمایه داشته و در مدار سوددهی قرار گرفته است.

وی از انتشار اوراق مشارکت برای صدف و پلی‌پروپیلن ایلام  که هر کدام به مبلغ ۳۰۰ میلیارد ریال است خبر می‌دهد و می‌گوید: از اول امسال به‌طور میانگین به ۲ تا ۵/ ۲ درصد پیشرفت در طرح‌های موردنظر رسیده‌ایم و طبق برنامه‌ای که داریم پروژه‌های ما در سال ۱۴۰۱ در مدار تولید قرار گیرند. اشرف‌زاده با اشاره مجدد به دو پروژه بزرگ و یک طرح توسعه ارومیه که در حال افتتاح است، می‌گوید: لردگان که قرار است کود و اوره تولید کند، یک‌میلیون و ۷۰۰ هزار تن ظرفیت دارد. همچنین در بخش تولید آمونیاک ۶۰ درصد خوراک در مدار تولید است و طی چند روز آینده محصول آمونیاک تولید خواهد شد. در واقع با این میزان تولید یک‌میلیون و ۷۰۰ هزار تن به ظرفیت صنعت پتروشیمی اضافه می‌شود.

وی در ادامه طرح ایلام را قدیمی‌ترین طرح شرکت معرفی می‌کند و می‌گوید: از اواخر اسفندماه گاز به کوره‌ها تزریق شده و در حال رفع ایرادات فنی هستیم تا در خرداد واحد الفین این شرکت در مدار تولید قرار ‌گیرد. ظرفیت واحد الفین ۷۵۰ هزار تن است که از خردادماه به ظرفیت تولیدات صنعت پتروشیمی اضافه می‌شود. همچنین در پتروشیمی ایلام بحث شیرین‌سازی مطرح بود که ۷۶۰ هزار تن ظرفیت دارد و قرار بود سال ۹۸ راه‌اندازی شود اما به دلایلی به تعویق افتاده که امیدواریم به‌زودی افتتاح ‌شود. از سویی راه‌اندازی سولفات پتاسیم ارومیه که محصول شیمیایی است در حال انجام است و به‌رغم اینکه ۴۰ هزار تن است و حجم کمی دارد اما ارزش افزوده این طرح بسیار بالاست. مدیرعامل پترول همه این‌ طرح‌ها را پروژه‌های ملی معرفی می‌کند که در رشد اقتصادی کشور تاثیر دارند.

نگاه کوتاه‌مدت و بلند‌مدت پترول

وی در ادامه می‌گوید: پترول در کوتاه‌مدت به دنبال چند طرح پایین‌دستی جدید است زیرا هدف این شرکت فقط حرکت در مسیر تکمیلی است و تا یک ماه آینده این طرح‌ها اعلام خواهند شد. در راستای اجرای برنامه‌های بلند‌مدت نیز از تیرماه سال ۹۷ گروه‌هایی را در شرکت‌های ایلام، پروپیلن، لردگان و ارومیه مستقر کرده‌اند و در قالب پایین‌دست برای همه آنها طرح تعریف شده است. براین اساس برای ارومیه یک طرح پارک ملامین به ارزش سرمایه‌گذاری ۷۵۰ میلیارد مصوب شده که قرار است با بخش خصوصی سرمایه‌گذاری صورت گیرد که این طرح ۹۴۰ نفر اشتغال مستقیم ۲ هزار و ۹۰۰ نفر اشتغال غیرمستقیم ایجاد می‌کند. نرخ بازده داخلی آن نیز ۳۰ درصد است و بر همین اساس هر سرمایه‌گذاری در این طرح با کمال میل سرمایه‌گذاری می‌کند. در این طرح ۶ زون دیده شده که هریک حالت پارک‌های صنعتی هستند و به نظر می‌رسد این پارک صنعتی در خردادکلنگ‌زنی می‌شود.

مدیرعامل پترول می‌افزاید: در پتروشیمی ایلام نیز خوراک پروپیلن طی فرآیندی به پلی‌پروپیلن تبدیل می‌شود که به‌رغم پایین‌دستی بودن اما باز هم محصول خام محسوب می‌شود. به همین دلیل یک پارک تعریف شده که تحت عنوان قالب‌های رزینی، فیلم، شیلد، روکش‌های محافظ و... که محصولات صنعتی پایین‌‌دست هستند، تولید انجام می‌شود. برای این طرح یک‌هزار و ۳۰۰ میلیارد ریال برآورد سرمایه‌گذاری صورت گرفته که موجب ایجاد ۴ هزار و ۸۳۰ شغل خواهد شد و برای منطقه ایلام که جزو مناطق کمتر توسعه‌یافته است حرکت بسیار ارزشمندی است. همچنین این طرح نیز نزدیک به ۹ هزار اشتغال غیرمستقیم ایجاد می‌کند و نرخ بازده داخلی این طرح هم ۲/ ۳۱ درصد است. به گفته وی این طرح‌ها برنامه‌های بلندمدت پترول تا پنج سال آینده هستند. در همین حال در لردگان ۷۰۰ هزار تن آمونیاک و یک میلیون تن اوره تولید می‌شود که با توجه به اینکه رفته‌رفته بازار اوره در حال کاهش است، نمی‌توان صبر کرد زیرا از اوره می‌توان محصولات پایین‌دستی تولید کرد که ملامین اولین محصول در این زمینه است.

در بخش بعدی نیز اوره را به پایین‌دست خودش تحت عنوان پارک اوره رزینی تبدیل می‌کنیم.در پارک اوره رزینی لردگان حجم سرمایه‌گذاری حدود یک‌هزار و ۳۵۰ میلیارد است و سه هزار اشتغال مستقیم و ۵ هزار و ۵۰۰ اشتغال غیرمستقیم خواهیم داشت. نرخ بازده داخلی آن نیز ۲۸ درصد است و این طرح ۷ زون دارد که در قالب کارخانه‌های کوچک هستند. به این ترتیب مسیر ارومیه برای لردگان به کار برده می‌شود؛ طرح ملامین هزار میلیارد سرمایه‌گذاری نیاز دارد و طی آن ۳ هزار و ۴۴۰ نفر اشتغال مستقیم ایجاد می‌شود و نرخ بازده داخلی آن ۳۰ درصد است. وی در نهایت تاکید می‌کند: هدف ما اجرای پارک‌های صنعتی توسط بخش‌خصوصی است و پترول در اجرا ورود نمی‌کند. در واقع مدیریت با بخش خصوصی است و پترول فقط حمایت می‌کند تا در زمینه خوراک، زمین، برق، آب و... مشکلی نداشته باشند و سرمایه‌گذار مطمئن باشد که از طرح حمایت می‌شود. اشرف‌زاده در پایان با صراحت می‌گوید: سال ۹۹ هم مانند سال ۹۸ برای پترول سالی همراه با موفقیت است که با دو رویکرد افتتاح سه طرح و کلنگ‌زنی طرح‌های پایین‌دستی همراه است و این یعنی جان تازه‌ای به پترول دمیده خواهد شد.