آیا بازار نفت دوباره رونق می گیرد

به گزارش می متالز، بارکیندو در این مصاحبه می‌گوید: «اگرچه علائم بهبود در بازار نفت به چشم می‌خورد اما اعضای اوپک باید به توافق کاهش تولید خود متعهد باشند.
با وجود مشاهده نشانه‌هایی مبنی بر اینکه تقاضای نفت در حال افزایش است و دنیا از رکود ناشی از همه‌گیری ویروس کرونا در حال عبور است اما همچنان بهبود شرایط به این توافق نیازمند است.»
البته او تأکید ویژه دارد که «کمک اوپک پلاس به برقراری تعادل میان عرضه و تقاضا و ایجاد بازار با ثبات‌تر در ماه‌های آینده کمک می‌کند و الان زمان ایستادن و تحسین آنچه که حاصل شده، نیست.»
پای خود را از روی گاز برندارید
دبیرکل اوپک می‌گوید که «در این مسیر کشورهای عضو توافق کاهش تولید باید تخته گاز پیش بروند و پای خود را از روی گاز برندارند؛ وگرنه بازار نفت دوباره سرازیری را طی خواهد کرد.» بارکیندو با اشاره به نظارت دبیرخانه اوپک بر افزایش تدریجی تقاضا بویژه در پالایشگاه چین توضیح می‌دهد که مطمئن است کشورهای اوپک و متحدان غیراوپکی آنها موافقتنامه ماه آوریل را که خواستار کاهش تولید 9.7 میلیون بشکه در روز در ماه مه و ژوئن است، انجام می‌دهند. او می‌گوید که اعضای این گروه تقریباً هر روز برای اجرای برنامه‌ها و نظارت بر این کاهش، با یکدیگر صحبت می‌کنند و در ارتباط اند. تقریباً تمام اعضای گروه هم اعتقاد دارند که هیچ راه حل کوتاه مدتی برای ادامه بهبود وجود ندارد.
روسیه زنگ اول را به صدا درآورد
با وجود خوش‌بینی دبیرکل اوپک به آینده بازار نفت و همکاری‌های اوپک پلاس، روز گذشته قیمت نفت اندکی کاهشی بود. به‌طوری که در زمان تنظیم این گزارش هر بشکه نفت خام شاخص برنت با یک درصد کاهش 35.79 دلار معامله می‌شد و معاملات آتی هر بشکه نفت خام شاخص WTI نیز با نیم درصد کاهش در نرخ 34.18 دلار انجام می‌شد.
کارشناسان می‌گویند که این کاهش قیمت نفت به دلیل نگرانی نسبت به بهبود تقاضا و همین‌طور نمایان شدن سیگنال‌هایی از سوی روسیه مبنی بر احتمال افزایش تولید این کشور از دوماه دیگر است. روسیه انتظار دارد که بازارهای جهانی نفت خام در ماه‌های ژوئن و ژوئیه به توازن برسد.
خبرگزاری رویترز به نقل از الکساندر نواک وزیر انرژی روسیه می‌نویسد که هم‌اکنون، مازاد عرضه نفت روزانه حدود ۷ تا ۱۲ میلیون بشکه است. وزارت انرژی روسیه انتظار دارد که به لطف افزایش مصرف، بازار نفت در ماه‌های ژوئن و ژوئیه به توازن برسد. وزیر انرژی روسیه همچنین اظهار کرد که به لطف کاهش تولید ۱۴ میلیون بشکه‌ای نفت توسط تولیدکنندگان عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و متحدانش، موسوم به «اوپک پلاس» و دیگر تولیدکنندگان عمده نفت، تولید نفت هم‌اکنون ۱۵ میلیون بشکه در روز کاهش یافته‌ است. پایین بودن قیمت نفت باعث شده است که تولید در ایالات متحده و سایر کشورهایی که عضو توافق کاهش تولید اوپک پلاس نیستند، نیز کاهش یابد. عربستان سعودی اخیراً از کاهش داوطلبانه اضافی یک میلیون بشکه در روز برای ماه ژوئن خبر داد. امارات متحده عربی، کویت و عمان نیز موافقت کردند که کاهش‌های داوطلبانه اضافه به منظور تعدیل بازار انجام دهند.
احتمال تمدید توافق کاهش تولید 9.7 میلیون بشکه‌ای
وزیران نفت و انرژی کشورهای عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در دهمین نشست فوق‌العاده خود از طریق وبینار در ۱۲ آوریل (۲۴ فروردین ماه) متعهد شدند تولید روزانه خود را از اول ماه مه (۱۲ اردیبهشت ماه) ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه‌ در ماه‌های مه و ژوئن کاهش دهند.  اما پس از پایان این دو ماه، به مدت ۶ ماه از یکم ژوئیه تا ۳۱ دسامبر سال ۲۰۲۰ روزانه ۷ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه کاهش عرضه داشته باشند و در بازه زمانی یکم ژانویه ۲۰۲۱ تا ۳۰ آوریل ۲۰۲۲ به‌مدت ۱۶ ماه نیز روزانه ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه تولید خود را کاهش دهند.
اکنون خبرهایی از منابع آگاه به‌گوش می‌رسد که احتمال دارد پس‌از اتمام این دوماه اوپک پلاس همچنان به کاهش 9.7 میلیون بشکه‌ای تولید خود ادامه دهد.
ممکن است در جلسه بعدی مقامات اوپک پلاس، که قرار است در تاریخ 10 ژوئن برگزار شود، این موضوع تعیین تکلیف شود. احتمالاً کاهش تولید 9.7 میلیون بشکه در روز تا پایان سال‌جاری میلادی ادامه می‌یابد. اگرچه تاکنون هیچ پیشنهادی به‌صورت رسمی اعلام نشده است. اما با در نظر گرفتن تمام این اقدامات، سوال اینجاست که آیا واقعاً بازار نفت بدترین اتفاق خود را پشت سر گذاشته و باید منتظر بهبود شرایط و قیمت‌ها بود؟

پایان عصر نفت نزدیک است

علی شمس اردکانی/صاحبنظر حوزه انرژی
بحران شیوع ویروس کرونا سرآغازی برای افت شدید تقاضا در بازار جهانی نفت خام بود. با کاهش تردد و فعالیت‌های اقتصادی در سراسر جهان تقاضا برای نفت دچار ضعفی فراتر از حد انتظار شد و در کمتر از چند هفته بخش اعظمی از نفت خام تولیدی جهان بدون مشتری ماند. هیچ کس انتظار چنین شوکی را در بازار نفت نداشت. اکنون گفته می‌شود که ما بدترین وضعیت بازار نفت را در ماه آوریل 2020 پشت سر گذاشته‌ایم و دیگر این اتفاق رخ نخواهد داد. اما لازم است نکته‌ای را در این خصوص به خاطر بسپاریم. اینکه در آینده نه چندان دور، وضعیت بدتر از ماه آوریل خواهد شد.  ضعفی که بهار امسال در بازار نفت شکل گرفت، ناشی از تضعیف تقاضا بود. اگرچه در کوتاه مدت می‌توان آن را گذرا دانست اما در میان مدت و بلندمدت باید منتظر از بین رفتن دائمی تقاضا برای نفت باشیم. با پیشرفت تکنولوژی و شکل‌گیری رکود در صنایع موتورهای درون سوز که اغلب در خودروها به‌کار می‌رود، بشر به مرور از مصرف بی‌اندازه نفت دست خواهد کشید. شاید شیوع ویروس کرونا یک شبیه‌سازی از دورانی است که نفت وجود دارد اما تقاضایی برای آن نیست. همان‌طور که عصر حجر به‌خاطر کمبود سنگ به پایان نرسید، عصر نفت نیز پیش از اتمام ذخایر نفتی جهان پایان خواهد یافت. آن زمان تنها تأسیسات و صنایع نفتی باقی می‌مانند که مقادیر زیادی از سرمایه را در خود حبس کرده‌اند و دیگر کاربردی ندارند.  لذا ضعف تقاضا جبران نمی‌شود. هرچند که کشورها به‌صورت مصنوعی آن را احیا و ثبات در بازار برقرار کنند اما در دهه‌های آتی شرایط تقاضا بدتر از آن چیزی خواهد بود که در دوران همه‌گیری کرونا ملاحظه کردیم.

تحولات بازار نفت قابل پیش‌بینی نیست

مرتضی بهروزی فر/عضو هیأت علمی مؤسسه مطالعات بین‌المللی انرژی ایران
بازار نفت در سال 2020 میلادی نشان داد که به‌هیچ‌وجه قابل پیش‌بینی نیست. حتی نمی‌توان ماه آتی این بازار را با اطمینان پیش‌بینی کرد. زمانی که سال 2020 شروع شد، هیچ تحلیلگر، معامله گر و کشوری تصور نمی‌کرد که این چنین قیمت‌های نفت سقوط کند و به زیر 20 دلار برای هر بشکه برسد. ماه آوریل اوج بحران نفتی چند دهه اخیر رقم خورد و امیدواریم که دیگر آن شرایط تکرار نشود. اما اصل غیرقابل پیش‌بینی بودن تحولات بازار نفت، باعث می‌شود که نتوان درباره آن با اطمینان صحبت کرد. حداقل تا زمانی که بحران بیماری کرونا، در جهان حل و فصل نشده و متخصصان آن را درمان نکرده‌اند، نمی‌توان گفت که دیگر به شرایط قابل قبولی رسیده‌ایم چراکه همیشه رکود اقتصادی و آسیب به فعالیت‌های اقتصادی نخستین تأثیر خود را در بازار نفت نمایان می‌کند. ضمن آنکه احتمال وقوع هر بحران دیگری نیز در بازار وجود دارد. اما مسأله دیگر که باید به آن توجه شود، این است که هیچ‌گاه بحران‌ها به کاهش دائمی تولید و عرضه نفت خام غیرمتعارف امریکا ختم نمی‌شود. این موضوع که با کاهش قیمت نفت بخشی از تولید امریکا برای همیشه از بازار خارج خواهد شد و قیمت‌ها در ارقام بالاتر به ثبات می‌رسد، کاملاً غیر کارشناسی است. سیاست و استراتژی امریکا توسعه این صنعت و حمایت از آن است و در قیمت‌های پایین نفت نیز نباید منتظر خروج همیشگی بخشی از تولید این کشور بود. اکنون اگرچه گزارش‌هایی درباره کاهش تولید امریکا و کاهش فعالیت دکل‌های حفاری در این کشور به گوش می‌رسد اما این موضوع گذراست و دولت امریکا همیشه حامی تولیدکنندگان نفت شیل خواهد بود. لذا بازار نفت پیچیده‌تر از آن است که بتوانیم در یک جمله بگوییم بدترین شرایط را اکنون پشت سر گذاشته‌ایم.

بهبود کنونی قیمت نفت پشتوانه واقعی ندارد

محمود خاقانی/کارشناس بین المللی انرژی
در بازار نفت و اصولاً در بازارهای سرمایه که معاملات آتی بازارها را انجام دهند؛ هر صندلی برای خود سرقفلی دارد و سرقفلی برخی از این صندلی‌ها به میلیاردها دلار می‌رسد. این صندلی‌ها بازار ساز و به تعبیری تعیین‌کننده روند قیمتی در بازار‌ها هستند. افرادی که روی این صندلی‌ها می‌نشینند سفته بازانی هستند که قیمت‌ها را رقم می‌زنند و هر تصمیم آنها میلیاردها دلار را از یک بازار به بازار دیگر سوق می‌دهد. در چنین شرایطی، آیا اجازه می‌دهند که اوپک برای بازار نفت تصمیم نهایی را بگیرد؟ با نگاهی به قیمت سازی‌های انجام شده در سال‌های اخیر می‌توان گفت که هرگز بازار نفت و قیمت‌ها در دستان اوپک نبوده و اساساً اوپک ابزاری در اختیار این معامله گران است. بانک‌ها و شرکت‌های بزرگی که سعی دارند تا منافع خود را حداکثر کنند و به‌طور مصنوعی قیمت‌ها را بر حسب منافع خود تغییر دهند.

اما در ماه‌های اخیر اتفاقی در بازار نفت رخ داد که بی‌سابقه بود؛ بحران همه‌گیری ویروس کرونا و کاهش تقاضا به سبب فاصله‌گذاری فیزیکی و کاهش ترددها شرایط را به شکلی تغییر داد که کنترل از دست این بازار گردانان خارج شد. در این ماجرا تحریم صنعت نفت ایران که یک تصمیم راهبردی اشتباه برای دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا بود، به ایران کمک کرد که وابستگی کمتری به نفت داشته باشد و از بحران اقتصادی و کاهش تقاضا برای نفت، آسیب به جد کمتری نسبت به تولیدکنندگان بزرگ نفت از جمله امریکا ببیند. اقتصاد جهان اکنون هنوز هم بهم ریخته است و تقاضا چندان برای نفت افزایش نیافته است. اما می‌بینیم که قیمت‌ها در بازارهای جهانی نفت خام در حال سیری صعودی است. لازم به تذکر است که این قیمت‌ها پشتوانه واقعی ندارد. نمی‌توان گفت که تمام اتفاقات بد بازار نفت را پشت سر گذاشته‌ایم و از این‌رو سیاستگذاران کشور باید هوشمندانه‌تر به تعریف هزینه‌ها و اتکای اقتصاد به نفت و فرآورده‌های نفتی بیندیشند. هرچند که به‌خاطر تحریم‌ها صادرات این کالاها  اندک است.