گردش در قلمرو معدنکاران

به گزارش می متالز، در این نوع گردشگری یک معدن دیگر تنها از این لحاظ ارزش ندارد که می‌توان از دل آن سنگ‌ها و کانی‌های قیمتی را استخراج کرد، بلکه حتی پس از آنکه متروک هم شد، می‌تواند یکی از منابع درآمدزایی و اشتغالزایی باشد. این‌گونه از گردشگری پیوندهای مستحکمی با برخی گونه‌های دیگر گردشگری و طبیعت‌گردی، زمین گردشگری و گردشگری روستایی و... دارد و بسیاری از کشورهای جهان از این فرصت برای احیای معادن متروکه خود استفاده می‌کنند. بنیان‌گذاران این شکل از گردشگری حتی با پیوند دادن بین صنعت گردشگری و صنعت معدن توانسته‌اند در زمینه کاستن از فقر مردم فرودست گام‌های مثبتی بردارند. در واقع گردشگری معدن می‌تواند سهم مهمی در کاستن از میزان فقر نواحی روستایی داشته باشد و با گشودن قلمروهای جدید، ظرفیت‌های موجود را برای جذب گردشگر فعال کند. گردشگری معدن همچنین به‌دلیل برخورداری از پاره‌ای ویژگی‌های شایان توجه از جمله برخورداری از مخاطبان فرهیخته‌تر نسبت به سایر گونه‌های گردشگری، کمترین تقابل را با ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی جوامع میزبان به‌دنبال دارد. 
در کشور ما ظرفیت‌های فراوانی برای گسترش گردشگری در مناطق معدنی وجود دارد و با تکیه بر آن، می‌توان امید داشت که این صنعت در راستای توسعه پایدار و کاهش فقر به‌ویژه در مناطق دور افتاده‌تر کشور مفید فایده باشد. ضمن اینکه در کنار این موضوع می‌توان طرح‌هایی را در نظر گرفت که مناطق معدنی به صورت موزه معدنی، آموزشی، تحقیقی گردشگری درآید. ایجاد زیرساخت‌های لازم برای صنعت گردشگری با توجه به ساختارهای موجود در مناطقی که پیش از این، از آنها به‌عنوان معدن استفاده می‌شده، علاوه بر ایجاد کاربری جدید، جذب گردشگر و ایجاد اشتغال، می‌تواند صرفه‌جویی در هزینه‌های احداثی را نیز در بر داشته باشد. البته باید توجه داشت که این موضوع تنها زمانی می‌تواند محقق شود که ارتباط مطلوبی بین وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و صاحبان معادن در مناطق گوناگون کشور شکل گیرد.

جای خالی مرحله چهارم

در ایران فعالیت معادن در ۳ مرحله اکتشاف، استخراج و فرآوری خلاصه می‌شود، در حالی‌که در کشورهای دیگر کار در معادن ۴ مرحله دارد و آخرین مرحله معادن در خارج از ایران تعیین سرنوشت آنها پس از پایان ذخایر است. در کشورهای پیشرو در حوزه گردشگری، این معادن پس از پایان ذخایر، در حوزه گردشگری بازسازی می‌شوند. 
تبدیل معادن به مناطق گردشگری کار آسانی است، چراکه زیرساخت‌ها در معادن ایجاد شده‌اند. از این‌رو بهترین راه پس از پایان ذخایر معدنی، تبدیل آنجا به یک مرکز گردشگری است و این تغییر کاربری باعث استمرار اشتغال در آنجا می‌شود.

چالش‌ها و راهکارها

تلاش برای ایجاد گردشگری در معادن متروک و فعال ایران از سال ۱۳۸۹ آغاز شده، اما برای موفقیت در این مسیر نخست لازم است این معادن را شناسایی کرده و در گام بعدی برای ایجاد زیرساخت‌ها در این معادن تلاش کنیم. 
درحال‌حاضر وزارت صنعت، معدن و تجارت، اطلاعات دقیقی از معادنی که قابلیت تبدیل شدن به محدوده‌های گردشگری دارند، کسب کرده، اما به نظر می‌رسد ما همچنان در مرحله شناسایی معادن متوقف شده‌ایم و اقدامات اساسی در راستای فراهم کردن زیرساخت‌ها برای استفاده از ظرفیت‌های گردشگری معدن انجام نشده است. البته در این زمینه فقط ایجاد زیرساخت و شناسایی معادن متروک دارای اهمیت نیست، بلکه باید شرایطی را برای ایجاد جاذبه‌های لازم و انگیزه در گردشگران معدنی نیز فراهم شود. 
در این سال‌ها بخش خصوصی، فعالیت در زمینه زمین‌گردشگری را آغاز کرده و کتاب‌ها و مقاله‌های زیادی در این زمینه به انتشار رسانده است در حالی‌که هنوز اقدام قابل‌توجهی در زمینه گردشگری معدن انجام نشده است. این موضوع از یک سو می‌تواند به‌دلیل نبود آگاهی آژانس‌های گردشگری از جاذبه‌های معدنی باشد و از سوی دیگر، شاید صاحبان معادن تعطیل شده‌ای که تمایل ورود به عرصه گردشگری دارند، هنوز از تکنیک‌های مورد نیاز برای جذب گردشگر بی‌اطلاع هستند. به هر حال، در هر دو صورت نیاز به تعامل بیشتر دست‌اندرکاران صنایع معدنی و صاحبان کسب و کار در حوزه گردشگری در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد.