ساخت پالایشگاه‌های جدید، سودده یا ضرررسان؟

به گزارش می متالز، در استناد به گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی، فرآیندهای پالایشی بین ماه دسامبر ۲۰۱۹ و مارس ۲۰۲۰ ، هشت میلیون بشکه در روز کاهش یافته است که این میزان بر اساس اطلاعات ماه آوریل احتمالاً بیشتر باشد. این آژانس در گزارش ماه می خود نوشت: «شواهد حاکی از این است که در برخی مناطق هنوز هم کاهش فرآیند پالایش آنقدر زیاد نبوده است که با فروپاشی تقاضا هماهنگ شود.» آژانس تخمین می‌زند که در سه ماهه دوم توان تولید در مقایسه با سال گذشته، پایین‌تر از ۱۳.۴ میلیون بشکه در روز باشد.

اما حداقل در ایالات متحده به نظر می‌رسد که نرخ‌های پالایش از سطح پایین خارج شده است و شروع به بازگشت دوباره کرده است. در هفته منتهی به ۲۲ می، پالایشگاه‌های ایالت متحده، ۱۲.۹۹۱ میلیون بشکه در روز پالایش کرده‌اند که بیشتر از میزان ۱۲.۳۸۳ میلیون بشکه در روز در دو هفته پیش از این بوده است. اگر چه با توجه به خرابی بازار، این پالایشگاه‌ها همچنان ۴-۳ میلیون بشکه در روز تولید کمتری دارند. تقاضا برای بنزین نیز از ۵.۳۱۱ میلیون بشکه در روز از اواسط ماه آوریل به ۷.۲۵۳ میلیون در بشکه تا ۲۲ می افزایش یافت که نشان‌دهنده افزایش میزان تقاضا است.

با این وجود نگاه به داده‌های فراتر از چند هفته و چند ماه، حاکی از مشکلات بزرگتر در بخش پایین‌دست است. صنعت نفت طی چند سال گذشته ده‌ها میلیارد دلار برای احداث پالایشگاه‌های سراسر جهان هزینه کرده است، از جمله ۵۲ میلیارد دلاری که فقط در سال ۲۰۱۹ هزینه کرده است. افزایش غیرعادی پالایشگاه‌های بزرگ، منجر به افزایش ظرفیت بیش از حد شده است.

آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش ۲۰۲۰ خود در مورد سرمایه‌گذاری جهانی انرژی گفت: بالا رفتن میزان سرمایه‌گذاری طی چندین سال گذشته باعث شد که ظرفیت پالایشی (۲.۲ میلیون بشکه در روز) افزایش یابد و در سال ۲۰۱۹ در دسترس قرار گیرد، از جمله دو مگاپالایشگاه در چین که با عملیات پتروشیمی یکپارچه شده است. افزایش ۲.۲ میلیون بشکه‌ای ظرفیت پالایشی در سال گذشته، در تقابل آشکار با رشد تقاضای نسبتاً ضعیف ۰.۸ میلیون بشکه‌ای است.

پالایشگاه ‌‌سازی دیگر سودآور نیست

طی پنج سال آینده، ۶ میلیون بشکه در روز ظرفیت پالایشی جدید در دنیا ایجاد می‌شود. تحلیلگران در حال بحث و گفتگو بر سر این موضوع هستند که آیا ما به اوج سقوط تقاضا برای نفت رسیده‌ایم یا خیر؟ با توجه به شرایط پاندمی چند سال برای ترمیم آن زمان نیاز است؟ افراد کمی هستند که تصور کنند تقاضا تا سال ۲۰۲۵، شش میلیون بشکه در روز افزایش یابد.

در نتیجه، بسیاری از پالایشگاه‌ها به حاشیه رانده و نابود می‌شوند. برخی از آنها که ویژگی‌های قوی و خاصی دارند، این طوفان را از سر خواهند گذراند. آژانس بین‌المللی انرژی خاطر نشان کرد که پالایشگاه‌های خاورمیانه به دلیل دسترسی به مواد اولیه ارزان‌قیمت دارای مزایای ساختاری هستند و همچنین به دلیل واقع شدن در آسیا، به مراکزی که رشد تقاضا در آنها سریع است، نزدیک هستند.

افول سریعتر پالایشگاه‌ها در اروپا

پالایشگاه‌های باقی مانده در اروپا، ژاپن و ایالات متحده وضعیت چالش‌برانگیزتری دارند. آژانس بین‌المللی انرژی نوشت: پالایشگاه‌های ژاپن و اروپا حدود ۲ میلیون بشکه در روز تأسیسات خود را از سال ۲۰۱۳ تعطیل کرده‌اند و چندین مورد در اروپا به پالایشگاه زیستی تبدیل شده‌اند.

در همین حال، ترکیب شرکت‌هایی که در پشت پالایشگاه‌ها قرار دارند، به طور فزاینده‌ای در مسیر دولتی شدن حرکت می‌کنند. به همین دلیل است که پالایشگاه‌های جدید در حال ساخت موجود در خاورمیانه و آسیا، توسط شرکت‌های دولتی اداره می‌شوند. آژانس بین‌المللی انرژی خاطرنشان کرد که ۳۰ درصد از پالایشگاه‌های سراسر جهان به شرکت‌های ملی نفت تعلق دارند و این شرکت‌ها پشت ۴۶ درصد از پالایشگاه‌های در حال ساخت هستند.

آژانس بین‌المللی انرژی گفت که همه این روندها – ظرفیت‌های پالایشی بیش از حد، فشار به پالایشگاه‌های کوچک و حرکت به سمت کنترل دولتی آنها – در نتیجه پاندمی ویروس کرونا به احتمال زیاد افزایش خواهد یافت.

تفاوت‌های جغرافیایی نیز در کوتاه‌مدت به دلیل نحوه شیوع ویروس کرونا افزایش می‌یابد. اقتصادهای آسیا به شکل بهتری با این بحران برخورد کرده‌اند و سریع‌تر از اقتصادهای اروپا و ایالات متحده بهبود می‌یابند. پالایشگاه‌ها در این کشورها در حال تجربه بهبود در وضعیت بازارها هستند.

مؤسسه تحقیقاتی JBC Energy گفت: در شرایط دشوار کنونی، تلاش پالایشگاه‌های قوی‌تر، نه فقط در آسیا، بلکه برای به‌دست آوردن سهم بیشتری از بازار ممکن است به بیرون راندن بازیکان ضعیف‌تر بیشتری منجر شود.