مخاطراتِ صنعت پرسود اما حادثه‌ساز برای کارگران/ بدترین اشکال حادثه کار بر سر کارگران ذوب‌ آهن و فولاد نازل می‌شود

به گزارش می متالز، کارگران صنعت فولاد و ذوب آهن، تلخ‌ترین حوادث کار نصیب‌شان می‌شود؛ پاشیدن فلزات مذاب بر بدن و چشم‌ها، مشکلات شنوایی در اثر صدای زیاد، انفجار و سوختگی، بیهوشی‌های ناشی از آسیب‌های گرمایی و خیلی از حوادث دردناک دیگر. صنعت فولاد به لحاظ آلودگی چه برای محیط زیست و چه برای کارگران بیشترین مخاطرات را دارد. در عین حال فولاد و ذوب‌آهن یک صنعت بسیار پرسود نیز هست اما کارگرانی که این ثروت عظیم را تولید می‌کنند، غالباً به بدترین بیماری‌ها و معلولیت‌ها دچار می‌شوند. 

اولین گام اساسی این صنعت در ایران سال ۱۳۳۸ برداشته شد و شرکت ملی ذوب آهن ایران تاسیس شد و نزدیک به سال ۵۱، شرکت ملی صنایع فولاد ایران تاسیس شد. بعد از انقلاب این دو شرکت در هم ادغام شدند و شرکت ملی صنایع فولاد ایران به وجود آمد که تا سال ۸۱ تنها شرکت متولی فولاد در کشور بود. از همان نیز کارگران شاغل در این صنعت قربانی مشکلات ایمنی و بهداشت محیط کار بوده‌اند. 

شهرام غریب (کارشناس ایمنی و بداشت کار) با اشاره به اینکه سوختگی، انفجار، بیرون ریختن و پرتاب فلزات مذاب یا گدازه‌ها، واژگونی پاتیل‌های حاوی فلزات مذاب، آسیب‌های چشمی و پوستی به علت پاشیدن مواد مذاب روی بدن و چشم و آسیب چشمی به علت تشعشعات و حوادث مربوط به باربرداری ها، عمده‌ترین حوادث کار در صنایع فولاد را تشکیل می‌دهد، گفت: در برخی مواقع مونوکسید کربن از بدنه کوره‌ها نشت می‌کند و باعث مسمویت کارگران می‌شود. قرار گرفتن در معرض گرمای بالا یکی دیگر از دلایل آسیب به سلامت کارگران است. این اتفاق در هنگام تهیه و ساخت آهن و شمش و ریخته‌گری می‌افتد که در تماس با حرارت بالا و طول مدت زیاد باعث گرمازدگی شدید شخص می‌شود؛ به ویژه در فصول گرم این اتفاق بیشتر می‌افتد و آسیب گرمایی نامیده می‌شود. 

وی افزود: آسیب گرمایی می‌تواند موجب بیهوشی و انقباض عضلانی شود و اگر رسیدگی نشود، بسیار خطرناک است. چون متاسفانه در صنایع دیگر در نواحی جنوب ایران که هوای گرمی دارد، نیز این مسائل را شاهد هستیم. 

مخاطرات برای بینایی و شنوایی کارگران فولاد

این کارشناس ایمنی و بهداشت کار، غبار ناشی از سنگ آهن یا فلزات آهنی را نیز از دیگر عوامل آسیب به کارگران دانسته و گفت: همچنین پرتوهای ناشی از حرارت کوره‌ها می‌تواند به چشم کارگران آسیب سختی بزند و به همین دلیل تمهیدات لازمی باید برای چشم‌ها در نظر گرفته شود. 

وی همچنین به مشکلات آرگونومی در نتیجه حمل لوازم سنگین از سوی کارگران گفت: آنها به طور مداوم آهن‌آلات را حمل می‌کنند و همین برای آنها اذیت‌کننده است. یک ارزیابی به نام REBA به معنای Rapid Entire Body Assessment وجود دارد. این ارزیابی اولویت‌های کنترل حوادث و آسیب‌های دستگاه‌ها و روش‌های صحیح اصولی کار در صنعت فولاد را عنوان کرده است. استانداردهای مواجهه با شدت حرارت و شدت نورها را مشخص کرده است. هر کس تا اندازه‌ای می‌تواند در معرض نور و صدا قرار بگیرد؛ بیش از آن ممکن است دچار آسیب چشم یا گوش بشود. 

غریب تصریح کرد: عوارض صداهای به شدت بالا عوارضی مثل رنگ پریدگی، بالا رفتن فشار خون، کاهش دمای بدن، مسائل روانی و استرسی و اعصاب و ... است. هر گاز و نوری نیز حد مواجه‌ای دارد.

درباره برگه‌های اطلاعات ایمنی مواد 

صنعت فولاد کشور به لحاظ مواد شیمیایی نیز مضرات فراوانی برای کارگران و محیط زیست دارد. از این رو غریب معتقد است که در صورت رعایت نشدن استانداردهای روز و آیتم‌های مذکور در ارزیابی برگه‌های اطلاعات ایمنی مواد که مولفه‌های ۱۶ گانه دارد، می‌تواند بسیار برای کارگران ضررآفرین باشد. برگه‌های اطلاعات ایمنی مواد، مشخصات کمپانی سازنده، متریال موجود در مواد و نحوه مواجهه با خطرات ناشی از این مواد را شامل می‌شود. 

او ادامه داد: در هر کارخانه‌ای برگه اطلاعات ایمنی مواد باید به صورت یک برچسب در معرض دید کارگران در کارخانه قرار بگیرد. 

این کارشناس ایمنی و بهداشت کار با اشاره به اینکه در صنعت فولاد باید چک لیست‌های مخاطرات ارگونومیک وجود داشته باشد، گفت: بدن کارگران دائماً تحت خطر است. شاید کارگر به هنگام کار متوجه نباشد اما زاویه تکان دادن دست‌ها، بلند کردن بار و غیره باید استاندارد باشد تا بدن کارگران آسیب چندانی نبیند. اگر کارگری چند ساعت سر پا می‌ایستد، خیلی مهم است که بداند حالت بدنش باید چگونه باشد تا آسیب کمتری ببیند. 

وی افزود: بسیار اهمیت دارد که به طور مداوم بازرسی‌های داخل محیط کارخانه از کپسول‌های اتفاء حریق تا سالن‌ها صورت بگیرد. کوره‌ها و دستگه‌های پرس، جرثقیل‌ها بسیار حادثه ساز هستند و مرتبا باید مورد نظارت قرار بگیرند. 

لوازم حفاظت فردی به اندازه کافی در دسترس کارگران نیست

غریب با اشاره به اینکه باید لوازم حفاظت فردی کارگران شامل ماسک، لباس مناسب، کفش مناسب، گترهای مناسب و عینک باید در اختیار کارگران قرار بگیرد، گفت: تجهیزات برقی در صنعت فولاد موارد متعددی از برق گرفتگی را برای کارگران رقم زده است. پیگیری استانداردها مثل برای مسائل بهداشتی در سالن‌های غذاخوری، حمام و سالن‌های استراحت و ... باید وجود داشته باشد. 

وی افزود: تنفس، شنوایی و بینایی کارگران به صورت مرتب باید چک شود. چراکه آسیب‌های شنوایی برگشت‌ناپذیر هستند. 

این کارشناس ایمنی و بهداشت کار خاطرنشان کرد: صنعت فولاد جزو صنایع پرحادثه به حساب می‌آید  و حوادث خاصی را نیز شامل می‌شود.

غریب بیان کرد: صنعت ساخت و ساز به علت نبود هیچگونه نظارت دارای بیشترین حوادث در ایران است اما حوادثی که در صنعت فولاد اتفاق می‌افتد به لحاظ گوناگونی و آسیب‌های متعدد و سخت بر جسم کودکان اهمیت دارد. به طور کلی صنعت فولاد جزو صنایع پرحادثه به حساب می‌آید و حوادث آن عواقب بدی در زندگی کارگران به دنبال دارد. 

فولاد صنعت پرسود اما حادثه‌ساز 

وی با اشاره به اینکه صنعت فولاد یکی از مهم‌ترین پایه‌های اقتصادی هر کشوری است، اظهار داشت: اقتصاددانان آن را یکی از شاخه‌های مهمصنعت هر کشوری ارزیابی می‌کنند. این صنعت بسیار گسترده و دارای شاخه‌های متفاوتی است. 

وی با اشاره به اینکه مخاطرات و آسیب‌های حین کار برای کارگران بسیار زیاد است، گفت: آلودگی‌های صنعت فولاد کشور معروف است که بحث آلاینده‌های مراحل تولید، آلودگی پسماندها مثل ضایعات آهن و غیره، آلودگی حرارتی و آلودگی حمل و نقل را پیش می‌کشد. 

غریب خاطرنشان کرد: در مرحله تولید هیدروژن سولفید، آهن‌های تبخیر شده، ذرات آهک، ذرات معلق آلومینیوم و دی اکسید کربن و گاز HF و F2 به وجود می‌آید. همچنین در مرحله ریخته‌گری ذرات فلزی به صورت بخارات سمی آلودگی تولید می‌کند و توسط ذرات فلزی به صورت بخارات سمی تولید می‌‌شود. همچنین ضایعات پسماندها مثل ضایعات آهن، ذرات حاصل از شست‌وشوی فیلتر لجن‌های حاصل شده از تصفیه‌های فاضلاب صنعتی، لجن‌های اکسیدی و روغنی و ... ازجمله آلودگی‌هایی است که در این صنعت وجود دارد. 

وی افزود: حرارتی که کارگران تحمل می‌کنند، بسیار زیاد است. آلودگی حرارتی در صنعت فولاد و ذوب آهن کشور آنقدر بالا است که در کوره‌های می‌تواند مقداری از آهن را بخار کند و این بخار از دودکش‌ها خارج می‌شود. آلودگی‌های حمل و نقل در همه صنایع وجود دارند اما در صنعت فولاد نیز به علت تعدد استفاده از ماشین‌های سنگین جهت حمل و نقل این نوع آلودگی نیز وجود دارد.