اینجا ذخایر معدنی برای مردم رفاه ارمغان نمی‌آورد

به گزارش می متالز، در یک دهه گذشته آمارهای ارائه شده پیرامون وضعیت معادن در این استان تغییر محسوسی نداشته است. هرچند به اعتراف خود مسوولان، اردبیل از ظرفیت‌های معدنی متعددی برخوردار است اما در عمل این ادعا تغییری در معیشت ساکنان این منطقه نداشته و ثروتی برای مردم رقم نزده است. استان اردبیل در هر سه بخش معادن فلزی، غیر فلزی و حتی سنگ‌های قیمتی ظرفیت‌های کلانی در اغلب شهرستان‌های خود دارد. بخشی که می‌توانست طی دهه‌های اخیر برای این استان ثروتی به هم زند، معادن فلزی و سنگ های قیمتی بود اما عملا فعالیت‌های معدنی روی بخش معادن غیرفلزی متمرکز شده و اغلب پروانه‌ها در این حوزه صادر شده است.

تخریب محیط زیست، خام فروشی و فعالیت در محدوده کاربری غیرمجاز معضلات معدنی بوده که به جای اخبار ثروت زایی از معادن به گوش مردم رسیده و مردم حتی اخبار مربوط به معادن را نیز نمی‌خوانند. چرا که نمی‌توانند باور کنند این استان با وجود برخورداری از معادن غنی تا به این درجه با فقر و مشکلات معیشتی مواجه باشد.

تا چندی پیش خود مسوولان نیز بر اساس حدس و گمان از وجود ظرفیت‌های معدنی صحبت می‌کردند و همین ضعف در گردآوری اطلاعات پایه عقب ماندگی اردبیل را موجب شده بود. مطالعات پهنه‌های معدنی فلزی طی سال‌های اخیر یکی از اقدامات امیدوار کننده بود که هر چند به وعده تکراری مدیران تبدیل شد اما وضعیت نامشخصی داشته و در بخش معادن تحولی که بتواند تاثیر آن در زندگی مردم دیده شود، فعلا لمس  نمی‌شود.

سریال تکراری با موضوع معادن را مطالعه می‌کنیم

از 20 پهنه شناخته شده کشور، 3 پهنه شامل قزل اوزن (خلخال)، سبلان قره سو (مشگین شهر) و باغرو (کوثر) در استان اردبیل واقع شده که از سال 93 اخبار پیرامون اکتشاف آن به عنوان برنامه کاری مدیران اردبیل عنوان می‌شود.شرکت‌های سرمایه گذاری خارج از استان برای مطالعه پهنه‌های معدنی در این استان مستقر شدند و با گذشت 5 سال در برخی مناطق همچنان مطالعه ادامه دارد.

رئیس سابق سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل تا آخرین هفته‌های حضور خود در این سازمان عملکرد معدنی خود را این مطالعات چندین ساله عنوان می‌کرد.

سید حامد عاملی گفته بود پهنه قزل اوزن خلخال توسط ایمیدرو، پهنه اکتشافی باغرو توسط شرکت سرمایه‌گذاری کوثر و در منطقه مشگین شهر هم شرکت میدکو در حال انجام فعالیت‌های معدنی است.
رئیس سابق سازمان صمت استان ابراز امیدواری کرده بود که با توجه به حجم مطالعات و حفاری‌های صورت گرفته بتوان به رگه‌های قابل توجه معادن فلزی به ویژه معادن مس و مولیبدن دست یافت.

این درحالی است که امیدواری عاملی به امیدواری رئیس فعلی سازمان صمت استان اردبیل گره زده شد و این‌بار رامین صادقی از شناسایی 11 محدوده معدنی امید بخش در استان خبر داد.

صادقی اظهار کرد: براساس نامه معاونت امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت، پهنه زون یک، غرب مشگین‌شهر به مساحت 390 کیلومتر مربع طی تفاهم‌نامه‌ای بین این سازمان و کنسرسیومی متشکل از 11 شرکت بزرگ معدنی کشور تحت نام شرکت مدیریت اکتشاف منابع معدنی پایا طی مراسمی رسمی به این شرکت واگذار شد.

وی تصریح کرد: براساس این تفاهم‌نامه شرکت پایا مکلف شد بلافاصله نسبت به آغاز عملیات اکتشافی اقدام و ظرف مدت حداکثر 6 ماه گزارش عملیات اکتشافی خود را به سازمان صنعت، معدن و تجارت استان ارائه کند تا نتایج این عملیات مشخص و در این زمینه اقدام شود.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل افزود: پیش از این چهار پهنه اکتشافی به سرمایه‌گذاران معدنی و شرکت‌های دارای صلاحیت فنی و مالی واگذار شده که در نتیجه عملیات اکتشافی انجام شده 11 مورد محدوده امیدبخش شناسایی و برای آنها پروانه اکتشاف صادر شده است.

صادقی بیان کرد: پیش‌بینی می‌شود براساس تفاهم‌نامه یاد شده و عملیات اکتشافی که در نتیجه این تفاهم به وقوع خواهد پیوست تعداد دیگری محدوده امیدبخش فلزی شناسایی و مراحل اکتشاف مقدماتی و نهایی آنها در بازه‌های زمانی آینده پیگیری شود.

اشتغال در بخش معادن انکار شدنی نیست

پروسه مطالعات معادن به موازات فرصت سوزی برای اشتغال وبهره برداری صحیح، ممانعت از خام فروشی و خروج خارج از قاعده  مواد معدنی ادامه دارد. تا جایی که فعلا بهره مردم از معادن کشف شده  هیچ است و مطابق اظهارات رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سال گذشته اشتغال فقط 140 نفر در سطح استان اردبیل در بخش معادن راستی آزمایی شده است.

صادقی با بیان اینکه تاکنون 215 پروانه بهره‌برداری معدنی صادر شده است، اظهار کرد: از این تعداد 95 معدن فعال است و معادن راکد و غیر فعال عمدتا مصالح ساختمانی و شن و ماسه است.

این اظهارات  که به معنی اشتغال حداقلی در بخش معادن استان اردبیل است، در وضعیتی مطرح می‌شود که آمار بیکاری فزاینده در استان به نگرانی و دغدغه جدی تبدیل شده و اردبیل حتی از قابلیت‌های منحصر به فرد خود بهره‌ای ندارد. نه تنها معادن فلزی بلکه در بخش معادن غیر فلزی و سنگ‌های قیمتی که مرهون طبیعت اردبیل است و می‌توان ارزش افزوده قابل توجهی ایجاد کرد، برنامه جامعی مشاهده نمی‌شود.

ذخایری بی‌نظیر؛ اما ...

یکی از فعالان سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی در خصوص توانمندی معدنی استان اردبیل تاکید کرد: بیش از 20 سال بر روی معادن سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی استان مطالعه کردم و توانمندی‌های این استان را بی‌نظیر دیدم.

عبدالحسین بدایتی با بیان اینکه تنها در شهرستان خلخال انواع ژئود‌ها وجود دارد افزود: در مشگین شهر منابع غنی از معادن سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی داریم که لازم است فرصت‌های موجود برای سرمایه‌گذاری و اشتغال‌زایی مورد توجه قرار گیرد.

سهم 18 صدم درصدی در تولید ناخالص داخلی

به هرحال غصه پر از فراز و فرود معادن و اقتصاد آن در استان اردبیل ادامه دارد تا جایی که غفلت از معادن و به نوعی بی توجهی به ساماندهی و مدیریت آن در آمارها نیز قابل مشاهده است.

 براساس آخرین آمار ارائه شده از سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل، معادن سهمی در حدود 18 صدم درصد در تولید ناخالص داخلی این استان دارند، سهمی که اگر با میزان ذخایر و پتانسیل‌های موجود مقایسه کنیم هیچ است و نمی‌توانیم برای آن استدلالی داشته باشیم.

آخرین اقدامات مسوولان این مجموعه و نحوه پیشبرد افق ترسیم شده افزایش تولید ناخالص داخلی نشان می‌دهد که امید مسوولان به چند سرمایه گذار خارجی معدنی است و برخی مدیران امیدوار هستند با ورود این سرمایه‌های خارجی جان تازه‌ای در اقتصاد معدن ایجاد شود.

رئیس سازمان صمت استان اردبیل با بیان اینکه نتیجه مطالعات امیدوارکننده است و ما معادن مس، طلا و مولیبدن با ذخیره کافی داریم، افزود: دو شهرک تخصصی خصوصی معدنی در استان یکی به میزان 20 هکتار و دیگری به میزان 1300 هکتار در مشگین‌شهر احداث می‎‌شود.

صادقی با بیان اینکه شهرک صنعتی به وسعت 1300 هکتار به اندازه معدن مس سونگون خواهد بود، گفت: قرار است سرمایه‌گذار داخلی به همراه شرکت‌های خارجی 7700 میلیون دلار معادل 10 هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کرده و برای 5 هزار نفر در طول 4 سال اشتغال‌زایی کند.

وی با بیان اینکه تنها در فاز نخست این شهرک برای هزار نفر اشتغال‌زایی محقق خواهد شد، افزود: این شهرک نیازی به تسهیلات مالی دولتی نیز ندارد و قرار است از محل درآمد حاصله دولتی نیز جهت تقویت زیرساخت‌ها و اجرای پروژه‌ها اقدام کنیم.

صادقی معتقد است این موضوع می‌تواند به خام فروشی مواد معدنی پایان دهد. مشابه این اقدام در جنوب استان و در پهنه‌های معدنی خلخال در حال پیگیری است.از سویی تغییر نوع بهره‌برداری از معادن کربنات کلسیم و تولید کاغذ از طرح‌های در دست اقدام است.

در حالی  مسوولان چشم امید به سرمایه گذار خارجی بسته‌اند که فرصت سوزی‌های حوزه معدنی اردبیل لطمات قابل توجهی در برداشته و ثروت هنگفتی که می‌تواند این استان را از مشکلات اقتصادی خود برهاند، همچنان ساماندهی نشده است.