از ریشه‌کنی فقر تا نجات سیاره

به گزارش می متالز، هر زمان سخن از مسئولیت اجتماعی شرکتی به میان می‌آید بسیاری، با اینکه شرکت‌ها مسئولیت‌های اجتماعی‌ای بر عهده دارند، موافق‌اند و بسیاری مخالف. اما نکته جالب توجه این است که موافقان این مفهوم درک مشترکی از مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکتی ندارند و هر کسی از ظن خود هوادار بنگاه‌هایی می‌شود که به مسئولیت اجتماعی‌شان عمل می‌کنند. بررسی تجربه‌های موفق شرکت‌های معتبر در دنیا در زمینه عمل به مسئولیت‌های اجتماعی می‌تواند تا حدود زیادی این مفهوم و کارکرد آن را تبیین کند. اکنون این سؤال پیش می‌آید که شرکت‌های برتر در زمینه مسئولیت اجتماعی شرکتی چه اقداماتی را انجام داده‌اند که باعث شده تا در این  زمینه  برتر شناخته شوند و آنها الگوی دیگر شرکت‌ها و بنگاه‌های تولیدی یاد شود؟ در اینجا با چند شرکت که تجربه‌هایی موفق در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی داشته‌اند، آشنا می‌شویم.

لگو

شرکت «لگو» (The Lego Group) یک تولیدکننده بزرگ اسباب‌بازی است که در سال 1932 در دانمارک بنیان گذاشته شده است. تولید پازل‌های سه بعدی که به صورت قطعات پلاستیکی رنگی عرضه می‌شوند، یکی از مشهورترین محصولات این شرکت است. این شرکت با وجود فرازونشیب‌های فراوان، یکی از برندهای موفق دنیا به شمار می‌رود. لگو در سال 2016 موفق شد 2.4 میلیارد دلار درآمد کسب کند و به‌عنوان پردرآمدترین شرکت اسباب‌بازی‌سازی دنیا شناخته شود.
شرکت لگو یکی از برندهایی است که به مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکتی توجه ویژه نشان داده است. این شرکت عمده فعالیت‌های خود را بر محیط‌زیست و کودکان  متمرکز کرده است. به همین دلیل  این شرکت با بنیاد حفظ جهانی حیات‌وحش همکاری‌های دوجانبه‌ای را ترتیب داده است. لگو با هدف حفظ محیط‌زیست طرح کوچک‌تر کردن جعبه‌های به کار رفته در بسته‌بندی محصولات این شرکت را اجرا کرده است. این شرکت می‌گوید با کوچک‌تر کردن جعبه‌ها به چند هدف هم‌زمان دست پیدا کرده است؛ حمل‌ونقل و انبار کردن محصولات راحت‌تر شده است و برای خرده‌فروشی امکان بیشتری برای فروش محصولات این شرکت فراهم شده و از سوی دیگر در بسته‌بندی محصولات شرکت کاغذ کمتری مصرف می‌شود. از آنجایی که عمده محصولات لگو برای کودکان و نوجوانان تولید می‌شود، این شرکت همکاری‌های دوجانبه و گسترده‌ای را با صندوق بین‌المللی کودکان سازمان ملل یونیسف هم دارد.

مایکروسافت

«پائول آلن» و «بیل گیتس» بنیان‌گذاران شرکت «مایکروسافت» (Microsoft) هستند. این دو قبل از تأسیس کمپانی مایکروسافت در زمینه تولید برخی نرم‌افزارها با یکدیگر همکاری داشتند. این همکاری منجر به این شد که در سال 1975 شرکت مایکروسافت به مدیرعاملی بیل گیتس تأسیس شود. مایکروسافت حالا یک شرکت چندملیتی به شمار می‌رود که توانسته به یک برند نام‌آشنا در سراسر جهان بدل شود. مایکروسافت سیستم عامل زنیکس را در سال 1980 وارد بازار و پس از آن سیستم عامل MS-DOS را تولید کرد و تازه این آغاز یک راه پر فرازونشیب بود. ارائه ویندوز 95 یک نقطه عطف در کارنامه این شرکت به شمار می‌رود. کارنامه‌ای که هر سال پربارتر می‌شود. سیستم‌عامل «ویندوز» و نرم‌افزار «آفیس» پرفروش‌ترین محصولات مایکروسافت هستند. این شرکت در طول سال‌های فعالیتش تاکنون تعداد زیادی از شرکت‌های کوچک را هم خریداری کرده و قدرتش را افزایش داده است. درآمد مایکروسافت در کل سال 2016 برابر 85.3 میلیارد دلار و سود خالص این شرکت در کل سال 2016 برابر 16.8 میلیارد دلار بوده است.
عمده فعالیت‌های مربوط به مسئولیت اجتماعی در مایکروسافت در زمینه آموزش متمرکز شده است. این شرکت در مقایسه با شرکت  اپل  رقیب خودش  از سیاست‌های درهای باز بهره می‌برد، بعد از کناره‌گیری بیل گیتس موسس و مدیرعامل سابق این شرکت از هیأت‌مدیره آن، او فعالیت‌هایش را در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی متمرکز کرده است.  بیل گیتس و همسرش ملیندا، در سال 2000 با سرمایه 106 میلیون دلاری بنیاد خیریه‌ای ثبت کردند که بزرگ‌ترین موسسه خیریه جهان است. افزایش تندرستی، کاهش تهی‌دستان جهان و افزایش عدالت آموزشی و دسترسی به تکنولوژی سه هدف عمده این بنیاد است. کمک به برنامه کنترل جمعیت و پیشگیری از بارداری زنان بی‌بضاعت با بیش از 20 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری یکی از طرح‌های این بنیاد در کشورهای فقیر بوده است.

ب.ام.و

کارخانه ب.ام.و (BMW)در سال 1917 با هدف تولید موتور هواپیما در مونیخ آلمان تأسیس شد. این کارخانه از سال 1928 تولید خودرو را آغاز کرد. تولید موتورسیکلت هم یکی از بخش‌های قابل توجه تولیدات این برند در دنیا به شمار می‌رود. اولین خودروی تولیدی این شرکت دیکسی بود که تحت لیسانس شرکت موتور آستین تولید شد. پس از جنگ جهانی دوم این شرکت با مشکلات مالی عدیده‌ای روبه‌رو شد اما سهامداران آن تصمیم گرفتند تولید خودرو را ادامه دهند. در 1959 این شرکت دوباره محصولاتش مورد توجه قرار گرفت و توانست بخش عمده‌ای از سهامش را به‌صورت عمومی هم عرضه کند. این شرکت حالا در سراسر دنیا به‌عنوان یک برند محبوب خودروسازی شناخته می‌شود. این شرکت موفق شد در سال 2016 با افزایش سود هشت درصدی نسبت به سال 2015 به سود خالص 7.3 میلیارد دلار دست پیدا کند.
ب.ام.و از جمله شرکت‌هایی است که طرح‌های گسترده‌ای را در زمینه مسئولیت اجتماعی در کشورهای جهان اجرا کرده است. یکی از برنامه‌های جالب توجه بی.ام. و در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی سرمایه‌گذاری این شرکت در زمینه آموزش کودکان و نوجوانان است. این شرکت در سال 2007 میلادی در مونیخ آلمان یک مرکز آموزشی راه‌اندازی کرد. در این مرکز آموزشی شرکت‌کنندگان با چرخه زندگی یک خودرو از تولید تا زمان رسیدن به دست مصرف‌کننده آشنا می‌شوند. از رهگذر این آموزش‌ها نوجوانان آلمانی با مفاهیم زیست‌محیطی در صنعت خودروسازی هم آشنا می‌شوند. ازجمله اینکه آنها متوجه می‌شوند ب.ام.و چه کارهای مطالعاتی برای کاهش آلایندگی خودروهای تولیدی‌اش انجام می‌دهد. طرح آشنایی دانش‌آموزان آلمانی با تکنولوژی‌های صنعت حمل‌ونقل و ویژگی‌های صنعت خودروسازی یکی دیگر از طرح‌های مسئولیت اجتماعی این شرکت بوده که در شماری از مدارس آلمان طی سال 2015 تا 2016 اجرا شده است. یکی از اهداف این آموزش‌ها شناسایی دانش‌آموز مستعد برای جذب به مراکز آموزشی این شرکت و در نهایت پیوستن به این صنعت است. 
مسئولیت‌های اجتماعی این شرکت در سطح بین‌المللی هم قابل توجه است. از آن جمله می‌توان به برنامه بهداشت و آموزش ب.ام.و در آفریقای جنوبی اشاره کرد. از اوایل دهه 1970 میلادی شرکت ب.ام.و یک کارخانه تولیدی در آفریقای جنوبی داشت و به همین دلیل برای ارتقای نظام سلامت ساکنان آفریقای جنوبی برنامه‌ریزی کرد. افزایش کیفیت آموزش از طریق تجهیز تعدادی از مدارس این کشور به  کامپیوتر و راه‌اندازی آزمایشگاه بخش دیگری از این برنامه بود. این شرکت در نواحی فقیر نشین در امریکای جنوبی و آفریقا فعالیت‌های جالب توجه ای با هدف کاهش فقر سامان داده است. برای مثال در تارنمای این شرکت فروشگاه آنلاینی وجود دارد که در آن سبد و گلدان حصیری بافندگان آفریقایی به فروش می رسد. این پروژه سبدهای‌ با‌ برکت نام گرفته است.

بوش

شرکت بوش (Robert Bosch GmbH) یکی از برندهای معتبر جهان در حوزه تکنولوژی است. این شرکت آلمانی در سال 1886 از سوی «رابرت بوش» تأسیس شد. این شرکت در سال 1902 شمع ماشین بوش را ثبت اختراع کرد که نقطه آغاز موفقیت‌های پرشمار شرکت به حساب می‌آید. شرکت بوش در سال 1913 اولین تولیدکننده ماشین با سیستم برقی کامل بود. خط تولید یخچال این شرکت در سال 1933 قدرت بلامنازع صنعت تولید یخچال بود. یکی دیگر از مشهورترین تولیدات این شرکت دریل برقی است که در سراسر جهان مورد استفاده صنعتگران است. قدرت اقتصادی شرکت بوش سال به سال افزایش یافته است. این شرکت در سال 2015 چند شرکت کوچک را خرید و به مجموعه خود اضافه کرد. ارزش فروش محصولات بوش در سال 2015 میلادی بیش از 70 میلیارد یورو برآورد شده است.
بوش یکی از برندهای معتبر جهان به شمار می‌رود که هم‌زمان با فعالیت اقتصادی برنامه‌ای دقیق را در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی تدوین کرده است. تأسیس بیمارستان رابرت بوش در سال 1936 به عنوان یک مرکز خیریه از اولین برنامه‌های اجتماعی این شرکت است. یکی از ارزش‌های سازمانی حاکم بر شرکت بوش، تاکید بر کار تیمی و توجه به ایده‌های نو است. این شرکت در زمینه عملکرد پایدار و مسئولیت اجتماعی سازمانی محقق شدن  چند هدف را برای خود مهم می‌داند. برابری جنسیتی، حفظ محیط‌زیست و از بین بردن فقر و بیکاری از جمله اهدافی است که بوش دنبال می‌کند. این شرکت با هدف از بین بردن گرسنگی در جهان همکاری‌های خود را با بخش کشاورزی افزایش داده است و تلاش می‌کند تا با تحقیق و توسعه روی کشت روباتیک، کاری را شکل دهد که محصولات کشاورزی بیشتری تولید شوند و در نهایت افزایش تولید محصولات کشاورزی به کاهش گرسنگی در جهان بینجامد. از دیگر فعالیت‌های شرکت بوش راه‌اندازی یک فروم برای روزنامه‌نگارانی است که در کشورهای استبدادزده زندگی می‌کنند تا بتوانند با استفاده از مزایای این فروم از حق آزادی بیان بهره‌مند شوند. بوش به عنوان طراح و تولیدکننده باتری‌های الکتریکی خودرو شناخته می‌شود و تحقیقات گسترده‌ای را برای بهبود و افزایش کارایی باتری‌های الکتریکی انجام می‌دهد که بخشی از سیاست‌های حفاظت از محیط‌زیست این شرکت را شامل می‌شود.

کوکاکولا

شرکت کوکاکولا (Coca-Cola) در 1886 میلادی در امریکا تأسیس شد. این شرکت ظرف 10 سال تولیداتش را به حدی رساند که بتواند علاوه بر بازار امریکا، محصولاتش را به دیگر کشورها هم صادر کند. محصولات این شرکت اکنون در بیش از 200 کشور جهان به عنوان یک برند شناخته‌شده در حجم زیادی به فروش می‌رسد. میزان سرمایه شرکت کوکاکولا در سال 2016 معادل 58,5 میلیارد دلار برآورد شده است.
کوکاکولا که بزرگ‌ترین تولیدکننده آشامیدنی در دنیا به شمار می‌رود؛ در زمینه مسئولیت‌های اجتماعی هم طرح‌های جالب توجهی را در دنیا به اجرا گذاشته است. ازجمله اینکه مدیران کوکاکولا در کشور هند به دلیل اینکه مجبورند در تولیداتشان از آب و مواد پلاستیکی بسته‌بندی استفاده کنند، حفظ محیط‌زیست را در اولویت قرار داده‌اند. برای مثال این شرکت در خط تولید خود از تجهیزات و فن‌آوری‌هایی بهره گرفته تا بخشی از نیاز خود را به آب از محل بارندگی تأمین کند. برای همین خط تولید خود در هند را به دستگاه‌های تصفیه آب باران مجهز کرده است. کوکاکولا همچنین در بسته‌بندی خود به شکل گسترده از مواد بازیافتی استفاده می‌کند. این شرکت برای اینکه مردم محلی از نعمت نوشیدن آب سالم بهرمند شوند یک شبکه سیار آب‌رسان را راه‌اندازی کرده است. در کنار این برنامه‌ای ویژه برای مبارزه با بیماری فلج اطفال در هندوستان به اجرا گذاشته است. در سال 2003 کوکاکولا در هند در شهر پونه در کنار خط تولید، یک مرکز آموزشی برای 1800 کودک راه‌اندازی کرد. کوکاکولا همچنین نزدیک به 2000 مدرسه برای کودکان تأسیس کرده است. این شرکت در ایالت «اندرا پرادش» مرکز مایه‌کوبی بیماری هپاتیت B را راه‌اندازی کرده است. یکی دیگر از اقدامات کوکاکولا در حوزه محیط‌زیست به حذف گازهای شیمیایی مضر برای محیط‌زیست از دستگاه‌های خنک‌کننده کارخانه‌هایش مربوط می‌شود. این طرح همچنین در کاهش مصرف انرژی موثر است.

والت دیزنی

شرکت والت دیزنی (The Walt Disney Company) یک کمپانی مشهور در زمینه تولیدات رسانه‌ای در جهان است. این شرکت در 1923 توسط برادران دیزنی تأسیس شد. این شرکت به نام «والت دیزنی» نام یکی از برادرها شناخته می‌شود. والت دیزنی یکی از بزرگ‌ترین کمپانی‌های جهان در حوزه تولید برنامه‌های سرگرمی است. این شرکت مالکیت تعداد زیادی شهر بازی، شبکه تلویزیونی و استودیوهای فیلم‌سازی را در اختیار دارد. شبکه‌های تلویزیونی ای‌بی‌سی، ای‌اس‌پی‌ان و ای‌بی‌سی خانوادگی از جمله زیر مجموعه‌های این شرکت به شمار می‌روند.  والت دیزنی در زمینه ساخت انیمیشن و فیلم‌های کارتونی و احداث و راه‌اندازی شهر بازی و... فعالیت گسترده‌ای دارد و  به‌طور کلی سرگرمی‌سازی به شکل صنعتی یکی از محورهای عمده کار این برند معتبر است. ارزش سهام این شرکت در سال 2016، 39.5 دلار برآورد شده است.
والت دیزنی بیشتر فعالیت‌های مربوط به مسئولیت اجتماعی‌اش را به شکل سنتی دنبال می‌کند و با پرداخت پول به خیریه‌ها از آنها حمایت می‌کند. بر اساس گزارش رسمی، این شرکت در سال گذشته میلادی 400 میلیون دلار به خیریه‌های گوناگون کمک کرده است. همچنین والت دیزنی در زمینه راه‌اندازی پویش‌های مجازی برای جمع‌آوری اعانه نیز مشغول به کار است. برای مثال دو سال پیش این شرکت پویش مجازی با نام «گوش‌های خود را به اشتراک بگذار»، راه انداخت. در این پویش از  بازدیدکنندگان شهر بازی‌ها خواسته شده بود تا لباس «میکی موس»، یکی از شخصیت‌های معروف والت دیزینی، را بر تن کنند و با آن عکس بگیرند و در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارند. یک هشتگ مخصوص هم برای این پویش در نظر گرفته شده بود که در زیر هر عکس به اشتراک گذاشته شده از آن استفاده می‌شد. والت دیزنی وعده کرده بود که به ازای هر عکس بارگذاری‌شده در فضای مجازی و هشتگ مخصوص طراحی‌شده برای این پویش، مبلغی را کنار بگذارد و با هدف برآورده کردن آرزوی کودکان از آن بهره ببرد. والت دیزنی تاکنون هزینه خرید کتاب برای دانش‌آموزان و مدارس زیادی را پرداخت کرده است.

نستله

نستله (Nestlé) یک برند مشهور سوئیسی و چندملیتی است که در زمینه تولید مواد غذایی و آشامیدنی در جهان فعالیت می‌کند. بنا بر برخی گزارش‌ها، نستله اکنون بزرگ‌ترین تولیدکننده مواد غذایی و آشامیدنی در جهان شناخته می‌شود. این شرکت در سال 1866 توسط «هنری نستله» تأسیس شد. از برندها و نام‌های تجاری این شرکت می‌توان به نسکوئیک، نسکافه، کیت‌کت، اسمارتیز و مگی اشاره کرد. بر اساس گزارش نشریه اقتصادی فورچون، صنایع غذایی نستله با 32 میلیارد و 843 میلیون دلار سود، سودآورترین شرکت جهان در سال 2010 میلادی بوده است.
نستله از جمله شرکت‌هایی جهانی است که سابقه طولانی در اجرای مسئولیت اجتماعی شرکتی دارد. توجه به محیط‌زیست و آب یکی از موضوعات است که این شرکت برای اجرای مسئولیت اجتماعی شرکتی روی آن تمرکز کرده است. این شرکت در مقواهای جعبه‌های بسته‌بندی محصولاتش از موادی استفاده می‌کند که به طبیعت زیان نرسانند. از آنجایی که آب یکی از مهم‌ترین مواد اولیه این شرکت است، مدیران این شرکت به موضوع بازیافت و تصفیه پساب‌ها توجهی ویژه نشان داده‌اند؛ به‌صورتی‌که در تمام ساختمان‌های  وابسته به این شرکت و خطوط تولیدی محصولات از تفنگ‌های آبپاش استفاده نمی‌شود و همگی مجهز به دستگاه‌های تصفیه هستند. بازیافت پسماندها از مبدأ هم یکی دیگر از اصولی است که نستله برای ادامه فعالیت خود به آن پایبند است.
نستله در تبیین سیاست‌های زیست‌محیطی‌اش تصریح کرده که «بالا رفتن میزان سطوح دی‌اکسیدکربن از زمان انقلاب صنعتی، منجر به تغییرات اقلیمی شد. این امر، می‌تواند تهدیدی برای امنیت غذایی جهانی در کل و به‌ویژه برای مشاغل محسوب شود. تأمین طولانی‌مدت مواد اولیه ایمن و باکیفیت بالا می‌تواند تحت تأثیر کاهش راندمان و تغییر مناطق تولیدی شود و ممکن است تولید یا توزیع محصولات غذایی به دلیل این اتفاقات آب و هوایی مختل شود. به همین دلیل کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و پذیرش تغییرات اقلیمی سازگار، جزیی از فرآیندهای مدیریت ریسک ما بوده و همچنین دلیل این امر که چرا واکنش ما یک واکنش کلی‌نگر است.» بر همین اساس این شرکت در هر سال یک هدف را در حوزه مسئولیت اجتماعی دنبال می‌کند. برای نمونه هدف نستله در سال 2016 این بوده است: «تمامی قفسه‌های بستنی ما، فریزرهای ایستاده و صندوقی از خنک‌کننده‌های طبیعی استفاده خواهند کرد. گسترش استفاده از خنک‌کننده‌های طبیعی که برای لایه ازن ضرر نداشته و در سیستم‌های تبرید صنعتی ما، دارای اثرات ناچیزی بر تغییرات اقلیمی هستند.» این شرکت یکی از اهداف زیست‌محیطی‌اش برای سال 2020 را هم این‌گونه اعلام کرده است: «کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در هر تن از محصولات تا 10 درصد در 100 انبار اصلی مورد استفاده در مقایسه با سال 2014».

حسین غیاثی