پاسخ بانک مرکزی به نعمت زاده: اشتباهی درکار نیست/ آمار معدن درست اعلام شد

محمدرضا نعمت زاده وزیر صنعت درنخستین روزهای هفته جاری در حاشیه هشتمین کنفرانس نظام مالی و سرمایه گذاری ایران در جمع خبرنگاران از اشتباه بانک مرکزی در محاسبات آماری سخن گفت و تأکید کرد: " آمارهای بانک مرکزی از معدن اشتباه اعلام شد".

اشتباه در حساب و کتاب بانک مرکزی آنطور که مسئولان این بانک بارها اعلام کرده اند امکان ندارد چراکه آمارهای اقتصادی بانک مرکزی بعد از بررسی های کارشناسی فراوان نهایی و اعلام می شود.

از همین رو گفت‌وگویی با آقای قائدی معاون اداره حسابهای اقتصادی بانک مرکزی انجام داده ایم تا پاسخ این بانک را درباره اشتباه آماری به ویژه در حوزه معدن را به اطلاع مخاطبان قرار دهد. در ادامه این گفتگو را می خوانید؛

 لطفاً در خصوص نحوه تهیه و تدوین آمار حسابهای ملی بانک مرکزی توضیحاتی ارائه نمائید؟

  قائدی:   بانک مرکزی به عنوان یک نهاد تخصصی طی دهه‌های اخیر همواره پردازش حسابهای ملی خود را براساس ضوابط و استانداردهای شناخته شده بین‌المللی و مطابق با اصول علمی و حرفه‌ای و با کیفیت مطلوب، تولید و به جامعه ارائه نموده است. برآورد مستمر ارقام حسابهای ملی ایران و تولید سری زمانی تاریخی در مقاطع سالانه (دوره1394‏-1338) و ارقام فصلی (طی دوره 1367 لغایت شش ماهه اول سال 1395) به قیمت‌های جاری و ثابت (سال 1383) در کنار نتایج دیگر حسابهای کلان اقتصادی (آمارهای پولی و بانکی، آمارهای بخش خارجی اقتصاد، عملیات مالی دولت و شاخص‌های قیمت مصرف کننده و تولید کننده)،‌ بانک مرکزی را به عنوان متولی اصلی حوزه آمارهای کلان اقتصادی به جامعه آماری داخل و خارج از کشور معرفی نموده

‌منابع آماری و ارقام پایه مورد نیاز برای پردازش ارقام حسابهای ملی بانک مرکزی و بخش معدن چگونه جمع آوری و دریافت می شود؟

قائدی:    بانک مرکزی همچون دیگر نهادهای پردازش‌گر حسابهای ملی در سطح بین‌المللی،‌ ارقام پایه مورد نیاز برای انجام محاسبات ارزش افزوده بخش‌های مختلف اقتصادی در مقاطع مختلف (اعم از سالانه و فصلی) را از منابع آماری معتبر دریافت می‌کند. توصیه دستورالعمل و نظام استاندارد حسابهای ملی آن است که داده‌های اولیه و آمارهای خام حتی‌المقدور از آمار سرشماری‌ها، یا صورت‌های مالی و سود و زیان بنگاه‌ها استخراج شود.

همچنین اجرای طرح‌های آماری و تعمیم نتایج به جامعه آماری و اخذ داده‌ها از منابع آماری ذیربط به عنوان گزینه های دیگر مورد توجه قرار می‌گیرد. در خصوص‌ آمار بخش معدن  بانک مرکزی تلاش نمود تا از ابتدای سال 1394، جهت محاسبه آمار ارزش افزوده فصلی آن, از آمار عملکرد ارائه شده توسط وزارتخانه صنعت و معدن و تجارت  استفاده نماید.

این موضوع به صورت مکتوب و رسمی مورد درخواست قرار گرفت. متاسفانه به‌رغم پیگیری‌های مکرر، نامه رسمی مزبور بدون پاسخ ماند. ارقام غیر رسمی دریافت شده از آن وزارتخانه نیز دارای اشتباهات فاحشی بود؛ بنحوی که در بسیاری از اقلام، آمار تجمیعی نه ماهه از ارقام ثبت شده برای عملکرد شش ماهه کمتر بود. در نتیجه اطلاعات دریافت شده به لحاظ ناسازگاری ارقام در طول دوره و عدم جامعیت کافی، فاقد اعتبار لازم جهت بهره‌برداری در محاسبات ارزش افزوده بخش معدن بود.

با توجه به ضعف آمارهای یکپارچه و ثبتی در آن وزارت‌خانه،‌ این بانک به منظور برآورد عملکرد ارزش افزوده این بخش، از آمارهای پایه اخذ شده از سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) و برآوردهای کارشناسی مبتنی بر طرح‌های آماری موجود (از جمله طرح سرمایه گذاری در ساختمان‌های خصوصی مناطق شهری و طرح آماری تمام شماری کارگاه‌های بزرگ صنعتی کشور) استفاده نمود. لازم به یادآوری است که آمارهای اخذ شده از سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران حاوی داده‌های پایه سه زیربخش کلیدی معدن (یعنی ذغال‌سنگ،‌ سنگ آهن و سنگ مس) است که بیش از 75 درصد از فعالیت های مرتبط با این بخش را پوشش می‌دهد. داده‌های پایه مذکور بر اساس روش‌های متعارف و معتبر، به عملکرد سایر زیربخش‌های معدن تعمیم می‌یابد.

بر اساس آخرین آمار برآورد شده حسابهای ملی فصلی این بانک در نیمه نخست سال 1395 (به قیمت‌های ثابت 1383)، رشد ارزش افزوده بخش معدن طی سه ماهه اول و دوم سال جاری به ترتیب  4‏‏/9‏‏- و 4‏‏/5‏‏-  درصد می‌باشد.

 برنامه آینده بانک مرکزی جهت تهیه آمارهای پایه مورد نیاز برای این بخش چیست؟

قائدی: پیرو موارد مطرح شده، جلسه­ای با حضور مدیریت‌کل دفتر نظارت امور معدنی وزارت صنعت، معدن، تجارت و ‌اداره حسابهای اقتصادی این بانک برگزار گردید. در این جلسه مدیرکل دفتر نظارت امور معدنی نقائص موجود در آمارهای ارسالی از طرف آن وزارتخانه را مورد تایید قرار داد. همچنین جهت افزایش همکاری‌های آماری مقرر گردید، آمار عملکرد بخش معدن کشور به تفکیک اقلام تولیدی و طی فصول سال‌های 1395‏‏-1394 توسط آن وزارت خانه تهیه و نتایج آن در اختیار این بانک قرار گیرد.

متعاقب این جلسه،‌ اطلاعاتی نیز دریافت شد که به جهت عدم پوشش جامع بر عملکرد کلیه فعالیت‌های معدنی، قابلیت بهره برداری نداشته و لذا تغییری در محاسبات این بانک ایجاد نکرد. بدیهی است در صورت دریافت اطلاعات جامع‌تر حین بازنگری در آمارهای اولیه و استخراج آمارهای قطعی حسابهای ملی،‌ مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.

در پایان تأکید می کنم که این بانک همواره ضمن تاکید بر لزوم تقویت همکاری‌های مستمر بین سازمانی، از ارایه اطلاعات قابل اتکاء، مستمر و مبسوط مبتنی بر استانداردهای آماری از سوی تمامی منابع و مراجع تولید کننده آمارهای پایه کشور جهت تدقیق محاسبات خود به شرط دارا بودن کیفیت و جامعیت لازم در چارچوب استانداردها استقبال می‌نماید.  لازم به تأکید است که کارشناسان با تجربه و آموزش دیده این بانک تمامی تلاش خود را برای تولید آمارهای اقتصادی، با دقت و کیفیت مطلوب و منطبق با ضوابط و استانداردهای بین‌المللی همواره به کار بسته و در آینده نیز روند موجود ادامه خواهد داشت.‏

 مرکز آمار ایران نیز نرخ رشد ارزش افزوده بخش معدن در نیمه نخست سال جاری را منفی برآورد کرده است.