تلاش دولت برای خروج فولاد از بورس کالا/ تقویت دلالی در بازاری غیرشفاف

به گزارش می متالز، جدیداً وزیر راه و شهرسازی در حالی از دستور رییس جمهور برای عرضه فولاد خارج از بورس خبر داد که به گفته معاون امور صنایع وزارت صنعت، حالا که دستاوردهای سامانه بهین یاب را برای ساماندهی بازار فولاد در اختیار داریم، طرح موضوع خروج فولاد از بورس کالا، محل تعجب است و این در حالی است که برخی شرکت های فولادی از جمله فولاد مبارکه، با عرضه کم محصولاتشان در بورس، بخش زیادی از محصولشان را به اسم کشف قیمت و رقابتی شدن قیمت‌ها در خارج از بورس با مدل های خاص عرضه می کنند.

محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی که اتفاقاً شهر محل تولدش قطب های اصلی تولید فولاد در کشور محسوب می شود، با بیان اینکه همه از وضعیت فعلی عرضه فولاد ناراضی هستند، گفت: عضو ستاد تنظیم بازار بودن مطرح نیست ما باید بتوانیم بازار را کنترل کنیم. رئیس جمهور دستور داد فولاد و مصالح ساختمانی خارج از بورس عرضه شود و در این راستا دستورات لازم به وزارت صمت و ستاد تنظیم بازار داده شده است.

ظاهراً این اولین بار نیست که دستور رئیس جمهور برای خروج فولاد از بورس به وزارت صنعت داده می شود. اوایل مردادماه و در زمان سرپرستی مدرس خیابانی در وزارت صنعت نیز روحانی چنین دستوری را به وی هم داده بود که مدرس زیر بار اجرای آن نرفت زیرا معتقد بود این اتفاق، بازار فولاد را به هم خواهد ریخت.

معاون وزیر صنعت: فولاد نباید از بورس خارج شود

خروج فولاد از بورس کالا در حالی از سوی وزیر راه و شهرسازی مطرح شده که مهدی صادقی نیارکی، معاون امور صنایع وزارت صنعت اظهار داشت: معاونت امور صنایع وزارت صنعت با بررسی آمارهای میزان خرید بنگاه ها و میزان تولید آنها که در سامانه بهین یاب به ثبت رسیده است، سهمیه واحدها را بررسی کرده و حتی فراتر از آن به بررسی 63 واحد صنعتی که 70 درصد خرید فولاد مبارکه را داشته‌اند، پرداخته است.

وی افزود: در این رابطه ما به دستاوردهای خوبی رسیده‌ایم و حالا که این دستاوردها را برای ساماندهی بازار فولاد داریم، اینکه مطرح می‌شود فولاد از بورس خارج شود، برای ما محل تعجب است، چرا که فولاد به بورس رفت تا شرکت های تولیدکننده فولاد از مزایای آن استفاده کنند. البته کالایی هم که در بورس کالا عرضه می شود، قیمت گذاری نمی‌شود و به قیمت‌های جهانی فروخته می‌شود.

وی تصریح کرد: نمی‌شود با عرضه کم به بورس رفت، با یک تقاضای خیلی زیاد مواجه شد و کالا را در آنجا به قیمت جهانی فروخت و به اصطلاح کشف قیمت کرد. در عین حال خارج از بورس، تولیدکننده به هر قیمتی که خواست کالایش را بفروشد. ما در حال ساماندهی این موضوع هستیم.

 به گفته صادقی نیارکی، حدود 3 ماه است که مسئولیت عرضه و تقاضای ورق فولادی به معاونت امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت واگذار شده است و با توجه به اینکه باید میزان عرضه و تقاضا با هم دیده شوند، نمی شود که از مجموعه فولادسازان فقط یک شرکت محصول خود را آن هم با درصد پایین در بورس عرضه کند و برای تقاضای بالا در بورس کشف قیمت شده و محصولات تحت عنوان مچینگ خارج از این چارچوب فروخته شوند.

معاون امور صنایع وزارت صنعت معتقد است: اطلاعات مربوط به روند عرضه به به شکل مچینگ از خود شرکت فولاد مبارکه دریافت شده و همکاری خوبی هم از طرف این شرکت در روند عرضه و تقاضا وجود داشته است. حدود ۴۳۰ واحد از طریق مچینگ خرید می‌کنند که اصلاً عضو بهین یاب نیستند و به عبارتی از مجموع هزار و ۶۶ واحدی که ورق دریافت می کنند، حدود ۶۰۰ واحد در بهین یاب هستند و الباقی فاقد کد بهین‌یاب هستند.

وی تصریح کرد: همه این واحدها باید کد بهین یاب دریافت می کردند و از زمانی که برنامه ساماندهی آغاز شده است، توانستیم بیش از ۳۰۰ واحد فاقد کد را وارد مدار بهین‌یاب کنیم.

صادقی نیارکی گفت: در بخش عرضه متاسفانه همه فولادسازان عرضه خود را به طور کامل انجام نمی دهند و شرکت فولاد مبارکه نیز فقط بخشی از تولیدات خود را در بورس عرضه کرده و طرف دیگر، تقاضاست که با این عرضه کم مواجه شده و به اسم کشف قیمت و رقابتی شدن قیمت‌ها و خارج از بورس با مدل های خاصی محصول به فروش رسیده است.

خبر دستور رئیس جمهور برای خروج فولاد از بورس کالا در حالی از سوی اسلامی، وزیر راه مطرح شده که علاوه بر برخی کارشناسان اقتصادی، برخی فعالان صنعت فولاد نیز با آن مخالفند. به گفته کارشناسان، مشخص نیست خروج معاملات محصولاتی همچون قیر و فولاد از ساختار شفاف بورس چگونه امکان مدیریت و نظارت بر بازار را فراهم خواهد کرد؛ آن هم در شرایطی که تولیدکنندگان و فعالان صنایع مختلف از جمله فولادی ها با آن مخالف بوده و آن را به مصلحت اقتصاد کشور و نیز صنعت نمی دانند. به اعتقاد آنها خروج فولاد از بورس بر خلاف سیاست های کلی اقتصاد و زمینه ساز ایجاد رانت گسترده و فساد اقتصادی است.

طرحی بر خلاف مصلحت اقتصاد

بهرام سبحانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در این مورد معتقد است: طرح خروج فولاد از بورس کالا از پایه مشکل دارد چراکه معاملات در بورس کاملا شفاف در حال انجام است و خروج محصولات از بورس خلاف سیاست های کلی اقتصاد است.

به گفته وى، در بازار غیررسمى و غیرشفاف امکان مدیریت مبادلات و قیمت هیچ کالایى وجود ندارد، از این رو خروج فولاد از بورس، اماکن پذیر نیست.

رانت گسترده در انتظار بازار فولاد 

سید رضا شهرستانی، عضو هیات مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نیز در این باره می گوید: خروج فولاد از بورس کالا از محالات است و در صورت وقوع، فاجعه به بار می آورد و بازار فولاد را به شدت دچار التهاب و رانت خواهد کرد.

محمد آزاد، رئیس سابق اتحادیه آهن نیز در خصوص دستور رئیس جمهور بر خروج فولاد از بورس کالا می گوید: این اتفاق به مصلحت بازار فولاد و اقتصاد نیست و بهتر آن است که به جای حذف فولاد از معاملات بورس کالا،  نهادهاى متولى نظارت دقیق ترى بر میزان عرضه ها داشته باشند.

مدیران و کارشناسان بازار سرمایه نیز مردادماه که شایعه دستور رییس جمهور برای خروج فولاد از بورس منتشر شد، از فرآیندهای بورس کالا حمایت کرده‌ و اعلام کردند که بسیاری از محصولات فولادی، هم در بورس کالا و هم در خارج از بورس، داد و ستد می‌شوند و عرضه هاى خارج از بورس در این حوزه مشکل آفرین بوده است.

در این زمینه محسن خدابخش مدیر نظارت بر بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار گفته بود: سازمان بورس به ‌عنوان نهاد ناظر بر بازار سرمایه، به شدت با خروج فولاد از بورس کالا مخالف است.

به این ترتیب در حالی که شفافیت در عرضه و تقاضای کالاها یکی از ابزارهای مهم کنترل و مدیریت بازار محسوب می شود، مشخص نیست چه دلیلی برای تلاش برخی مسئولان دولتی جهت خروج عرضه فولاد از بورس وجود دارد و چرا در این خصوص به شیوه های جهانی و لزوم جلوگیری از ملتهب شدن بازار توجهی نمی شود تا علاوه بر کنترل قیمت مسکن، جلوی فعالیت دلالان بازار فولاد و مصالح ساختمانی که ظاهراً برخی ورزشکاران نیز در آن نقش پررنگی دارند، گرفته شود؟