سیکل ترکیبی، جان تازه صنعت برق

نیروگاه‌های حرارتی ابتدا به‌صورت سیکل ساده با احداث واحدهای گازی به بهره‌برداری می‌رسند که برای افزایش بازده و بالا بردن ظرفیت برق این واحدها، با احداث واحدهای بخار (به نسبت دو واحد گازی، یک واحد بخار) نیروگاه‌های سیکل ساده به نیروگاه‌های سیکل ترکیبی تبدیل می‌شوند. بکارگیری این روش افزایش ۱۰ تا ۲۰ درصدی بازده نیروگاه نسبت به حالت سیکل ساده را دربردارد. چندی‌پیش، هوشنگ فلاحتیان، معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی با اعلام اینکه ۱۸۰۰مگاوات نیروگاه سیکل ترکیبی و حرارتی جدید در سال ۹۵ وارد مدار شده است، گفت: دسته دوم پروژه‌ها به آغاز عملیات اجرایی بخش بخار نیروگاه‌های سیکل ترکیبی مربوط است که بهره‌برداری از ۷ هزار مگاوات به این منظور برنامه‌ریزی‌شده است.
به گفته فلاحتیان، قرار است در ۳ سال، بازده ۱۷ هزار مگاوات نیروگاه‌های گازی موجود از ۳۲ به ۴۷درصد افزایش یابد. انتظار می‌رود واحد نخست نیروگاه سیکل ترکیبی پرند در تابستان سال آینده به بهره‌برداری برسد و به‌تدریج بخش بخار نیروگاه‌های شیروان، جهرم، کاشان، چابهار و ارومیه وارد مدار شود.
معاون برق و انرژی وزیر نیرو، آغاز عملیات نزدیک به ۵هزار مگاوات نیروگاه سیکل ترکیبی جدید را از دیگر برنامه‌های این وزارتخانه در قالب اقتصاد مقاومتی بیان کرده است.
علاوه‌بر این، محسن طرزطلب، مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید برق حرارتی ایران از وارد شدن چرخه واحد بخار به نیروگاه سیکل ترکیبی تبریز در سال ۹۷ خبرداد و گفت: ظرفیت این نیروگاه ۵۰۰ مگاوات است که واحد گاز آن در سال ۹۷ وارد چرخه می‌شود و واحد بخار هم پس از آن وارد مدار خواهد شد. بر اساس برنامه ششم و هفتم، باید ۵۰ هزار مگاوات نیروگاه در کشور احداث شود که سهم بخش دولتی ۵ هزار مگاوات است. این در حالی است که اکنون ۹۵ درصد برق کشور به‌وسیله نیروگاه‌های حرارتی تامین می‌شود که ۵۵ درصد آن را بخش خصوصی و ۴۵ درصد را نیروگاه‌های دولتی تامین می‌کنند. به گفته طرزطلب، بنا بر برنامه‌ریزی‌ها، باید سهم بخش خصوصی را به ۸۰ درصد برسانیم. به همین منظور در سال جاری ۱۱ هزار و ۲۰۰ مگاوات در فهرست واگذاری قرار دارد که بر این اساس، معادل ۲۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد. به گزارش گسترش صنعت، براساس آخرین آمار بانک مرکزی در ۳ماه نخست امسال نیروگاه بخاری با ۱۲/۹ درصد رشد نسبت به دوره قبل به میزان ۸ /۲۱میلیارد کیلووات ساعت تولید برق داشته است. در بخش نیروگاه گازی و سیکل ترکیبی با ۲/ ۱۹درصد افزایش، ۴۲/۴ میلیارد کیلووات ساعت برق تولید شده و در بخش نیروگاه‌های آبی، دیزلی، بادی و اتمی با بیشترین تغییرات به میزان ۶۴/۱ درصد افزایش، ۵/۸ میلیارد کیلووات ساعت تولید برق داشته است. آمارها نشان می‌دهد که در میان نیروگاه‌های متفاوت سهم نیروگاه سیکل ترکیبی تفاوت چشمگیری در مقایسه با سایر نیروگاه‌ها دارد. این نیروگاه به دلیل داشتن ۲ بخش مجزا، بازده ۶۰ درصدی در تولید برق دارد که در مقایسه با سایر نیروگاه‌ها رقم بالایی به شمار می‌رود. نیروگاه سیکل ترکیبی راهکاری بسیار کارآمد، انعطاف‌پذیر، قابل‌اعتماد، به‌صرفه و سازگار با محیط‌زیست برای تولید برق است.

بازده بالای سیکل‌های ترکیبی

رضا پدیدار، عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با اشاره به اینکه نیروگاه سیکل ترکیبی دو توربین گازی و بخار دارد، به گسترش صنعت گفت: در این نوع نیروگاه، با استفاده از تجهیزاتی مانند بویلر بازیاب، از حرارت گاز خروجی از توربین‌های گازی برای تولید بخار موردنیاز توربین‌های بخار استفاده می‌شود. اگر توربین گاز به شکل سیکل ترکیبی نباشد، گاز خروجی آن وارد هوا شده و انرژی آن هدر می‌رود. درواقع نیروگاه سیکل ترکیبی از این انرژی یا خروجی توربین‌های گازی که تا ۶۰۰ درجه سانتی‌گراد دما دارد، با استفاده از بویلر توربین بخار بدون نیاز به سوخت، بخار آب یا سوخت مایع تولید می‌کند بنابراین، با استفاده از این روش، بازده سیکل ترکیبی افزایش می‌یابد. وی با اشاره به اینکه باید از فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای افزایش ظرفیت نیروگاهی به‌ویژه راه‌اندازی سیکل ترکیبی استفاده کنیم، افزود: اکنون ظرفیت نیروگاه‌های سیکل ترکیبی ۱۷/۸۸درصد، نیروگاه‌های تجدیدپذیر ۱۶/۱۱ درصد و نیروگاه‌های آبی ۳/۳۲ درصد است. این در حالی است که بیش از ۵۰ درصد برق کشور را بخش‌های غیردولتی و خصوصی تولید می‌کنند و تمامی برق تولیدی از منابع تجدیدپذیر به همت بخش خصوصی است. این عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با اشاره به اینکه براساس برنامه ششم توسعه، باید ۲۶ درصد برق نیروگاه‌ها را بخش دولتی و ۷۴ درصد آن را بخش خصوصی تامین کند، افزود: با چنین برنامه‌ریزی که در برنامه ششم شده است راه‌اندازی نیروگاه‌های سیکل ترکیبی با توجه به سازگاری با محیط‌زیست و به‌صرفه بودن، همچنین تولید میزان برق بیشتر در هر کیلووات ساعت، مفیدتر است. پدیدار با اشاره به برنامه‌های کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران برای استفاده از ظرفیت نیروگاه‌های سیکل ترکیبی گفت: براساس آخرین گزارش این کمیسیون، تلاش می‌شود تا بتوان انرژی را که از اگزوز اتومبیل خارج می‌شود، بازیافت کرد و میزان مصرف را کاهش داد. امروزه بسیاری از کشورها از این روش بهره می‌گیرند و این انرژی را دوباره در اتومبیل استفاده می‌کنند.
عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با اعلام اینکه میانگین بازده نیروگاه‌های کشور در سال ۹۵ حدود ۳۷/۲درصد بوده است، توضیح داد: بر اساس برآوردی که از بازده نیروگاه‌های کشور شده است با میانگین جهانی فاصله زیادی داریم ازاین‌رو، با توجه به اینکه نیروگاه‌های سیکل ترکیبی بیشترین بازده را دارند راه‌اندازی و بکارگیری نیروگاه‌های سیکل ترکیبی برای کم کردن این فاصله بهترین راه‌حل ممکن است.

کاهش ۱۰ میلیارد دلاری سوخت

عبدالحمید خدری، دبیر کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در چند سال اخیر ساخت نیروگاه‌های سیکل ترکیبی و نیز تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی موردتوجه ویژه کارشناسان قرارگرفته است، به گسترش صنعت گفت: تبدیل نیروگاه‌های گازی موجود به سیکل ترکیبی یکی از برنامه‌هایی است که برای صنعت برق کشور درنظر گرفته‌شده است. به گفته خدری، به ازای تبدیل دو نیروگاه گازی به یک نیروگاه سیکل ترکیبی، حدود ۱۶۰ مگاوات ظرفیت تولید برق کشور افزایش می‌یابد. درصورتی‌که بتوان نیروگاه‌های گازی کشور را به سیکل ترکیبی تبدیل کرد، سالانه بین ۸ تا ۱۰ میلیارد دلار از مصرف سوخت مایع نیروگاه‌ها کاسته می‌شود. بنابراین گزارش، نیروگاه‌های سیکل ترکیبی از نظر نوع توربین‌ها، بازیاب‌ها و وجود مشعل به دسته‌های مختلفی ازجمله نیروگاه‌های بامشعل، نیروگاه‌های بدون مشعل، نیروگاه‌های با دیگ بازیافت گرما مجهز به بازیابی یا گرمایش آب تغذیه، نیروگاه‌های با دیگ بازیافت گرما و با فشار بخار چندگانه، نیروگاه‌های با سیکل بسته توربین گازی و با گرمایش آب تغذیه در چرخه بخار تقسیم می‌شوند. این نیروگاه‌ها با داشتن فناوری‌های نوین و بازده بالا اکنون در بسیاری از کشورها مورداستفاده قرار می‌گیرند. بدون تردید بازده نیروگاه‌ها از عوامل بی‌شماری مانند عمر نیروگاه، نوع سوخت مصرفی، کیفیت سوخت مصرفی، شرایط محیطی و وضعیت بهره‌برداری، نسبت میزان تولید برق به ظرفیت اسمی و میزان خروج نیروگاه از مدار و... تاثیر می‌پذیرد که همه این موارد به برنامه‌ریزی جامع و کامل نیاز دارد و در این مسیر می‌توان با استفاده از نیروگاه‌های سیکل ترکیبی صنعت برق ایران را در سال‌های آینده جانی تازه بخشید.