تلاش راه‌آهن برای بازکردن درب پشتی بورس کالا

به گزارش می متالز، اخیراً دولت با تهیه شیوه نامه‌ای تحت عنوان «ساماندهی عرضه و تقاضای زنجیره فولاد» به دنبال کاهش حواشی و رانت‌های گسترده در این حوزه از طریق قیمت گذاری و عرضه تمام محصولات فولادی در بورس است.

آنطور که دولت پیش بینی کرده است، مقرر شده قیمت پایه شمش، اسلب و میلگرد در بورس، ۸۰ درصد قیمت منطقه CIS با تسعیر نرخ نیما باشد تا از این طریق قیمت‌ها متوازن و سود در زنجیره تقسیم شود؛ همچنین در بخش عرضه پیش بینی شده است که کلیه واحدهای فعال در زنجیره فولاد، محصولات تولیدی خود را در بورس عرضه کنند به شکلی که هر گونه فروش خارج از بورس ممنوع شده و این اقدام به منزله فروش خارج از شبکه محسوب خواهد شد.

این شیوه نامه مخالفان و موافقان زیادی دارد که عمده مخالفان آن فولادی‌ها هستند؛ فولادی‌ها معتقدند این شیوه نامه یک رانت تقریباً ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی در این حوزه به وجود خواهد آورد و از آن سو به دلیل نحوه عرضه محصولات، بازارهای صادراتی از بین خواهد رفت؛ اما در آن طرف ماجرا موافقان این شیوه نامه یعنی فعالان بخش‌های دیگر زنجیره فولاد از جمله نوردی‌ها و معدنی‌ها قرار دارند که به شدت از اجرای این شیوه نامه حمایت کرده و فولادی‌ها را متهم به فرار از شفافیت می‌کنند.

در این رابطه بهرام شکوری رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران می‌گوید: ما اساساً با دخالت در قیمت گذاری هر کالایی مخالف هستیم اما به هر حال شرایط کشور ایجاب می‌کند که دولت این کار را انجام دهد. مشکل اساسی در زنجیره فولاد رانتی بوده که فولادی‌ها طی سالیان گذشته با همین قیمت گذاری دستوری بر زنجیره فولاد از سنگ آهن تا آهن اسفنجی از آن استفاده می‌کردند چراکه کارخانجات فولاد طی این سال‌ها بزرگترین رانت را خودشان برده‌اند؛ مواد اولیه را ۵۰ درصد زیر قیمت جهانی از معادن داخلی می‌خرند اما محصولشان را بالاتر از قیمت جهانی در بورس می‌فروشند.

وی معتقد است: این شیوه نامه می‌تواند قیمت را در زنجیره فولاد متوازن کند و فولادی‌ها هم همچون روال گذشته بازارهای صادراتی خود را حفظ کنند منتهی با این تفاوت که رانتشان از بین می‌رود.

استثنائات به شیوه نامه باز می‌شود؟

در بحبوحه ابلاغ شیوه نامه ساماندهی عرضه و تقاضای زنجیره فولاد، حال مدیرعامل راه اهن خبر داده رایزنی‌هایی با دولت در حال انجام است تا فولاد مورد نیاز برای صنایع واگن سازی، خارج از مکانیزم بورس تأمین شود. آنطور که سعید رسولی نژاد مدیرعامل راه آهن گفته است تولیدکننده داخلی ناوگان ریلی برای تأمین فلزات از بورس مستنثی خواهد شد.

طبق اعلام رسولی نژاد به دلیل عرضه صنایع فولادی و فلزی در بورس، روند کار برای تولیدکننده داخلی واگن و کارخانجات ریلی کند شده، از این رو وزارت راه و شهرسازی به دنبال مستثنی کردن کارخانجات ریلی برای تهیه فولاد از بورس بوده که وزارت صمت نیز در حال پیگیری و عملیاتی کردن این موضوع است.

اگرچه مشکل تولیدکنندگان ریلی قابل کتمان نیست اما لحاظ کردن این استثنا، به منزله تداوم توزیع رانت به حوزه فولاد و فراهم شدن زمینه‌های جدید برای دور زدن مکانیزم بورس است؛ چراکه کارخانه‌های فولاد می‌توانند به بهانه فروش محصول به تولیدکنندگان ریلی، درهای پشتی را باز کرده و اقدام به فروش محصول خود از طرق دیگر کنند.

این در حالیست که وقتی عرضه کالایی به مکانیزم بورس سپرده می‌شود، باید تمام تولیدات در این مکانیزم عرضه شود تا رانت برای عده‌ای ایجاد نشود.