چرا محصولات نوردی خارج از بورس عرضه می‌شود؟

به گزارش می متالز، واقص عرضه محصولات فولادی باعث شده است برخی حلقه‌های زنجیره فولاد ملزم به رعایت قیمت‌ها شوند و برخی دیگر در خارج از محدوده نظارت‌ها، با قیمت‌های سلیقه‌ای سودهای نامتعارف کسب کنند.

زنجیره فولاد از سنگ‌آهن و مواد اولیه تا شمش و ورق فولادی و همچنین محصولات نوردی، میلگرد، تیرآهن و… را شامل می‌شود. برخی از این محصولات ملزم هستند قیمت‌های مشخص‌شده‌ای را رعایت کنند اما برخی دیگر تا‌کنون هیچ الزامی برای ورود به بورس نداشته‌اند؛ بنابراین خارج از بورس بازاری در سایه شکل داده‌اند.

این در حالی است که محصولات خارج از بورس از مواد اولیه عرضه‌شده در بورس استفاده می‌کنند و از رانت‌های بزرگی بهره‌مند می‌شوند.

یکی از حلقه‌هایی که مواد اولیه را از بورس با قیمت‌های پایه خریداری می‌کند ولی محصول تولید شده را در بازار آزاد به فروش می‌رساند، محصولات نوردی است که به گفته دست‌اندرکاران این حوزه بالغ‌ بر ۷۷ درصد سود از این محل عایدشان می‌شود. برای نحوه محاسبه این سود کافی است قیمت مواد اولیه مورد نیاز را کنار قیمت‌های کالای تولیدشده و عرضه‌شده در بازار آزاد قرار دهیم. به عقیده بهرام سبحانی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد، امروز شمش که ماده اولیه مورد نیاز محصولات نوردی است، با قیمت ۷۰ درصد قیمت فوب دریای سیاه به فروش می‌رسد. نرخ این محصول امروز در بورس ۹ هزار تومان در کیلو است. به گفته او تولیدکنندگان محصولات حلقه بعدی یعنی محصولات نوردی مانند میلگرد و تیرآهن باید با ۱۰ درصد افزایش قیمت محصولات تولیدشده را به فروش برسانند، اما قیمت‌ها به‌هیچ‌وجه شباهتی به سودهای معقول تعیین‌شده ندارد.

سبحانی معتقد است: نوردکاران با وجود آنکه مواد اولیه مورد نیاز خود را از بورس تهیه می‌کنند اما تنها ۲۰ تا ۳۰ درصد تولیداتشان را در بورس عرضه می‌کنند و باقی تولیدات در بازار سیاه فروخته می‌شود.

گفته‌های دست‌اندرکاران این حوزه نشان می‌دهد عدم الزام نوردکاران به عرضه کامل تولیداتشان در بورس، زمینه‌ای را فراهم کرده که آنها در بازار آزاد، قیمت‌های نامعقولی برای کالاهایشان تعیین کنند.

قیمت محصولات نوردی را از جواد خوانساری، عضو هیئت‌مدیره سندیکای شرکت‌های ساختمانی پرسیدیم. او می‌گوید: قیمت میلگرد و آهن در بازار به‌شدت افزایش یافته است و اگر با دو یا سه سال قبل مقایسه کنیم بیش از ۳۰۰ درصد رشد را ملاحظه خواهیم کرد.

او توضیح می‌دهد که قیمت‌ها امروز ۱۶ هزار تومان در کیلو معامله و عرضه می‌شود حال آنکه چند سال گذشته قیمت‌ها هزارو ۵۰۰ تومان بوده است. برای نمونه، قیمت یک نوع میلگرد از

۸۰۰ تومان به کیلویی ۱۵ هزار تومان رسیده است.این در حالی است که قیمت مواد اولیه آنها چنین رشدی نداشته و مواد مورد نیاز آنها نیز تحت تأثیر نرخ ارز قرار ندارد. یعنی با وجود آنکه نرخ ارز در تولیدات آنها تأثیری ندارد، اما قیمت محصول نهایی خود را بر اساس نرخ ارز تعیین می‌کنند؛ برای مثال، قیمت جهانی را رصد کرده و می‌گویند نیم‌دلار در کیلو است. این نیم‌دلار در سال ۹۶، هزارو ۵۰۰ تومان بوده اما امروز ۱۳ هزار تومان است.

با کنار هم قراردادن قیمت مواد اولیه محصولات نوردی، یعنی شمش فولاد که کیلویی ۹ هزار تومان است و محصول نهایی تولیدشده از سوی نوردکاران که به‌طور میانگین ۱۶ هزار تومان عنوان می‌شود، ۷۷ درصد ارزش افزوده تولید محاسبه می‌شود که سودی نامتعارف تلقی می‌شود.

چنین اتفاقی یعنی عرضه‌های خارج از بورس و شکل‌گیری بازار سیاه برای برخی محصولات سبب شد دولت در مصوبه اخیر خود موسوم به شیوه‌نامه فولاد، عرضه تمام حلقه‌های زنجیره فولاد در بورس را ضروری بداند و این الزام را برای همه فعالان این حوزه قرار دهد.

با وجود این تأکیدات در مصوبه دولت اما هنوز برخی از تولیدکنندگان مقابل عرضه تولیداتشان در بورس مقاومت نشان می‌دهند. احمد رضوی‌نیک، رئیس انجمن نوردکاران فولادی ایران، حضور خارج از بورس نوردی‌ها را تأیید کرده و می‌گوید: امروز نوردی‌ها اغلب غیربورسی هستند که دلایل مختلفی باعث این اتفاق شده است.

او به شیوه‌نامه جدید دولت اشاره و بیان می‌کند: شیوه‌نامه‌ای که دولت تهیه کرده با آنچه مرکز پژوهش‌های مجلس آماده کرده بود تقریبا مشابه است و می‌تواند عدالت را برقرار کند، اما برخی ذی‌نفعان مقابل اجرای آن ایستاده‌اند.

در حال حاضر با وجود تأکیدات بسیار بر عرضه محصولات در بورس به عنوان اتاق شیشه‌ای و شفاف، هنوز ۷۰ درصد محصولات نوردی تولید‌شده در کشور خارج از بورس عرضه می‌شود. این عرضه‌ها یا در بازارهای آزاد داخلی با قیمت‌های سلیقه‌ای و رانتی انجام می‌شود یا با قیمت‌های بالا به خارج از کشور صادر می‌شود که در هر دو صورت تولیدکنندگان داخلی از این محصولات با قیمت‌های مناسب بی‌نصیب می‌مانند.