جبران روزهای خاکستری گذشته زنجانی ها با پسماندی که طلا شد

به گزارش می متالز، پس از سال‌ها کشمکش و جدال دولت و بخش خصوصی بر سر مالکیت پسماند روی انبار شده در شهرک صنعتی تخصصی روی زنجان، بالاخره با رای دستگاه قضا، مالکیت آن به دولت واگذار شد تا مردم استان زنجان از عواید آن بهره‌مند شوند.

پسماند روی که در مقطعی نه دولت و نه بخش خصوصی راضی نبود مسوولیت آن را به عهده بگیرد، بعد از آن‌که مشخص شد که پسماندها دارای مواد و عناصر ارزشمندی هستند، اختلاف بین دولت و بخش خصوصی بر سر تملک آن آغاز و موضوع در نهایت به مراجع قضایی ارجاع داده شد تا اینکه پس از مدت‌ها پیگیری، ۱۶ اردیبهشت‌ماه امسال بنا به اعلام رییس‌کل دادگستری استان زنجان با رای محاکم قضایی در سالی که به نام «جهش تولید» نام‌گذاری شده، پسماندهای روی به تملک دولت درآمده و عواید آن به نفع مردم استان زنجان هزینه خواهد شد.

پسماند رویِ واحدهای تولیدی و صنعتی مستقر در شهرک صنعتی تخصصی روی زنجان (۱۵ کیلومتری جنوب شهر زنجان)، علاوه بر نگرانی و دغدغه‌هایی که به لحاظ آسیب‌ و خطراتی که بر محیط‌زیست‌ و سلامت مردم داشت، موجب اختلاف بین دولت و بخش خصوصی در تملک این کیک‌ها شده بود و انتقال این مواد و دفع اصولی و بهداشتی آن نیز مدت‌ها به عنوان مطالبه عمومی مردم این استان مطرح می‌شد تا اینکه در جریان سفر شهریورماه پارسال رییس قوه قضاییه به استان زنجان به صورت جدی مطرح شد و با دستور رییس دستگاه قضا، تعیین تکلیف پسماند روی در کنار چند موضوع مهم دیگر در دستور کار قرار گرفت.

زنجان با تولید ۸۰ درصد شمش روی کشور، اولین و بزرگ‌ترین تولیدکننده شمش روی خاورمیانه بوده و شمش روی، عمده محصول صادراتی این استان است. روزانه ۲۰۰۰ تن پسماند روی در شهرک صنعتی تخصصی روی زنجان تولید می‌شود

زنجان با تولید ۸۰ درصد شمش روی کشور، اولین و بزرگ‌ترین تولیدکننده شمش روی خاورمیانه بوده و شمش روی، عمده محصول صادراتی این استان است. روزانه دو هزار تن پسماند روی در شهرک صنعتی تخصصی روی زنجان تولید می‌شود و این پسماندها بیش از ۱۵ سال بود که در محوطه شهرک، انبار می‌شد. ضمن اینکه مقرر شده بود پسماندها به محل دائمی در روستای مرصع انتقال یابد که به دلیل همین اختلاف‌نظرها تاکنون این مهم محقق نشده است.

موضوع انتقال پسماند سرب و روی شهرک تخصصی روی به عنوان یکی از چالشی ترین مسائل سال‌های اخیر در استان زنجان تبدیل شده است، بحثی که همواره محل مناقشه بین دولتی‌ها و بخش خصوصی بود و هر کدام خود را مستحق مالکیت استفاده از این پسماند می‌دانستند تا بالاخره با رای دادگاه، مالکیت آن به دولت رسید.

عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی زنجان با بیان اینکه حجم کارخانجات محدود است، می‌گوید: عملاً شاهد سرریز شدن دپوی پسماندها در محل کارخانجات هستیم و همین سرریز شدن پسماند، امکان تولید را از تولیدکننده گرفته است.

ضایعات روی یا طلای سیاه

مهدی رنگ‌رونا  با بیان اینکه اگر بحث آلایندگی و زیست‌محیطی دپوی پسماند در محل خود کارخانه را کنار بگذاریم، یک کارخانه حجم و فضای کافی برای دپوی ضایعات در دل خود را ندارد، می‌افزاید: تداوم این روند باعث شده است تا فعالان این عرصه با یک افزایش بسیار زیاد ضایعات در محل کارخانه مواجه شوند.

وی تصریح می‌کند: در شرایط کنونی، کارخانه‌ها باید بتوانند همه انرژی خود را بر روی تولید معطوف کنند، این در حالی است که به دنبال فضا برای دپوی پسماندها هستند و با توجه به اینکه حجم کارخانجات محدود است، عملاً شاهد سرریز شدن دپوی پسماندها در محل کارخانجات هستیم و همین سرریز شدن پسماند، امکان تولید را از تولیدکننده گرفته است.

عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی زنجان، یادآور می‌شود: این ضایعات که از آن به عنوان کیک یاد می‌شود، در واقع طلای سیاه است و امروز در حال احصای برخی از عناصری که در پروسه تولید روی، زائد و مشکل‌ساز است، هستیم؛ چرا که داخل همین مواد که از آن به عنوان ضایعات یاد می‌شود، عناصری چون کادمیوم و نیکل را داریم که به لحاظ ارزشی، به مراتب ارزشمندتر از خود روی است.

رنگ‌رونا اظهار می‌کند: قرار بر این نیست که یک کارخانه بتواند همه مواد را به تنهایی استحصال کند؛ چرا که این استحصال نیاز به وجود برخی تکنولوژی‌ها و نیز پروسه دیگری از مرحله تولید است که در توان شرکت‌های روی استان نیست و کاری که این شرکت‌ها انجام می‌دهند، استخراج روی است و قادر به استخراج سایر مواد از جمله کادمیوم و نیکل نیستند.

وی با اشاره به اینکه امروز فضایی به نام دپو یا کیک‌خانه داریم که در آن یک ماده اولیه برای یک شرکت تولیدی دیگر وجود دارد، بیان می‌کند: متاسفانه چون تکنولوژی استفاده از این مواد را نداریم، در نتیجه به صورت کاملاً ضایعاتی در محل مذکور دپو شده است، در حالی که این ضایعات در حکم طلا است، چون قادر هستیم از این ضایعات مواد ارزشمندی استحصال کرده و کماکان این پروسه تولیدی را داشته باشیم.

رنگ‌رونا در ادامه به موضوع سهمیه خاک روی استان و نحوه اختصاص آن اشاره کرده و می‌گوید: درست یا غلط به سرمایه‌گذار، پیشنهاد سرمایه‌گذاری و تامین مواد اولیه داده شده است. همچنین تامین مواد اولیه بر عهده شرکت تهیه و تولید بوده و به سرمایه‌گذار تعهد داده است که مواد اولیه آن را تامین کند.

عضو هیئت نمایندگان اتاق بازرگانی زنجان با بیان اینکه سرمایه‌گذار نیز با اعتماد به همه این موارد، سرمایه خود را در این عرصه صرف کرده و انتظار دارد که مواد اولیه آن برای ادامه تولید تامین شود، می‌افزاید: شرکت تهیه و تولید شروع به تامین مواد اولیه کارخانه‌ها کرد تا جایی که منابع آن رو به کاهش رفت و همین امر باعث شد تا سهمیه خاک کارخانه‌ها به شدت کاهش پیدا کند.

بهترین راه ممکن در بحث پسماندها، ایجاد برخی تاسیسات با تکنولوژی بالا برای استحصال ماده معدنی مورد نظر در راستای احصای آن است و در نهایت آنچه که بعد از استحصال کامل باقی می‌ماند، می‌تواند به امر دپو اختصاص پیدا کند

جابه‌جایی چند میلیون تن ضایعات روی از یک محل به محل دیگر امکان‌پذیر نیست

این فعال اقتصادی ادامه می‌دهد: بهترین راه ممکن در بحث پسماندها، ایجاد برخی تاسیسات با تکنولوژی بالا برای استحصال ماده معدنی مورد نظر در راستای احصای آن است و در نهایت آنچه که بعد از استحصال کامل باقی می‌ماند، می‌تواند به امر دپو اختصاص پیدا کند، جابه‌جایی چند میلیون تن ضایعات روی از یک محل به محل دیگر امکان‌پذیر نبوده و در صورت وجود امکان، صرفه اقتصادی ندارد.

اینکه انتقال پسماندهای روی به سردهات مشکل زیست‌محیطی نداشته و این اقدام، تصمیم کارگروه استانی است، انتقال پسماندها به محل جدید کاملا اصولی، حساب‌شده و با نظارت خواهد بود و هیچ‌گونه مشکل زیست‌محیطی ندارد

رنگ‌رونا خاطرنشان می‌کند: مهم‌تر از همه اینکه به لحاظ زیست‌محیطی نیز دچار مشکل خواهد شد، به همین خاطر معتقدیم راهکارهایی که در خصوص انتقال محل پسماند روی تا به امروز داده شده، راهکارهای غیرکارشناسی بوده است؛ چرا که در این انتقال باید همه جوانب در نظر گرفته شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان با تاکید بر اینکه انتقال پسماندهای روی به روستای سردهات مشکل زیست‌محیطی نداشته و این اقدام، تصمیم کارگروه استانی است، می‌گوید: انتقال پسماندها به محل جدید کاملا اصولی، حساب‌شده و با نظارت خواهد بود و هیچ‌گونه مشکل زیست‌محیطی ندارد.

حسین آبسالان، از انجام مطالعات و هزینه‌های زیاد برای انتخاب مرصع خبر داده و با یادآوری اینکه تغییر محل دپو، تلف کردن زمان و انرژی است، می‌افزاید: انتقال پسماندها به روستای مرصع، هزینه‌های کمتری برای شرکت مربوطه داشت، به همین خاطر شرکت برای انتقال پسماندها به روستای سردهات، هزینه‌های زیادی را تقبل می‌کند، به‌گونه‌ای که فقط در فاز اول آماده‌سازی محل، بیش از ۶ میلیارد تومان هزینه خواهد کرد.

وی با یادآوری اینکه پسماندها بعد از انتقال نیز به صورت فنی مدیریت شده و هیچ‌گونه آلودگی زیست‌محیطی در این محل وجود نخواهد داشت، تصریح می‌کند: پسماندهای قبلی در محل خود باقی مانده و محل قبلی، مالچ‌پاشی و دیوارکشی شده و در آینده نیز مواد آن استحصال و فقط پسماندهای جدید پس از آماده شدن محل به روستای سردهات منتقل خواهد شد.

بی‌شک یکی از دغدغه‌ها در این خصوص مربوط به مطالبات و اعتراض‌های اهالی روستای سردهات نسبت به انتقال پسماندها به این روستا است؛ چرا که زمین از منابع ملی بوده و در اختیار شرکت مربوطه قرار داده شده و فاصله مناسبی نیز از روستا دارد اما آبسالان معتقد است که به دلیل نظارت‌های فنی، هیچ مشکلی برای اهالی روستا پیش نمی‌آید.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان زنجان خاطرنشان می‌کند: زمانی را نمی‌توان برای انتقال این پسماندها پیش‌بینی کرد و هر زمانی که محل، آماده باشد اولین مرحله پسماندها منتقل خواهد شد.

محل جدید بر اساس ضوابط اعلام شده احداث شده و امیدواریم مشکلی در اجرای این پروژه رخ نداده و پسماندهای شهرک روی زنجان تا یک ماه آینده به محل جدید منتقل شود

مهرداد سلطانی، معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار زنجان نیز در این خصوص با یادآوری اینکه مراحل قانونی این انتقال در کارگروه پسماند استان زنجان انجام شده است، می‌گوید: محل جدید بر اساس ضوابط اعلام شده احداث شده و امیدواریم مشکلی در اجرای این پروژه رخ نداده و پسماندهای شهرک روی زنجان تا یک ماه آینده به محل جدید منتقل شود.

پسماندهای روی زنجان دارای عناصر ارزشمندی است

رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان نیز با بیان اینکه شهرک صنعتی تخصصی روی زنجان با فعالیت بیش از ۶۰ واحد صنعتی، ۷۰ درصد روی کشور را تولید می‌کند، می‌افزاید: پسماندهای روی زنجان دارای عناصر ارزشمندی بوده و وجود همین عناصر، یکی از دلایلی است که دولت در خصوص این پسماندها ادعای مالکیت می‌کرد.

ناصر فغفوری با یادآوری اینکه برای ساماندهی محل فعلی انبار کیک‌ها و جلوگیری از آلایندگی آن‌ها مقرر شد شیب‌های این محل اصلاح و کانال‌زنی شود، اظهار می‌کند: هفت پهنه برای پسماندهای جدید تعیین شده بود که با بررسی آن‌ها در نهایت، پهنه مرصع برای انباشت کیک‌ها تعیین و پس از ارزیابی زمین مورد نظر، حدود ۴۰ هکتار از ۶۰ هکتار زمین موجود به شرکت بهین‌فرآور جهت آماده‌سازی واگذار شد.

ساماندهی ۱۰۰ درصدی انبار دپوی کیک روی زنجان

نماینده عالی دولت در استان زنجان نیز با اشاره به اینکه در لایحه قانون بودجه امسال ۵۰ میلیارد تومان منابع حاصل از فروش پسماند برای استان در نظر گرفته شد، اظهار می‌کند: انتقال پسماند روی به محل جدید با در نظر گرفتن جوانب و حساسیت لازم آن صورت گرفته و همه مسئولان متولی امر، صادقانه  متعهد به تعهدات خود در این زمینه بوده و اگر در جایی کوچک‌ترین مساله و موانعی به وجود آید، به هیچ عنوان اقدام مورد نظر انجام نمی‌گیرد.

فتح‌الله حقیقی با تاکید بر اینکه در انتقال این پسماندها علاوه بر سلامت مردم، مسائل زیست‌محیطی و شرایط ایمن آن مهم بوده و در این خصوص نباید به شایعات مطرح شده توجه کرد، خاطرنشان می‌کند: با پیگیری‌های فراوان، هشت میلیون باطله کیک روی که ده‌ها سال بلاتکلیف مانده بود با رای دستگاه قضا در اختیار دولت قرار گرفت تا ۱۰۰۰ میلیارد تومان ارزش ریالی آن به نفع مردم استان زنجان هزینه شود.