فرصت و تهدید صنایع غیرآهنی

به گزارش می متالز، در دومین روز «سومین همایش فلزات غیرآهنی دنیای‌اقتصاد»، میزگرد تخصصی با عنوان «مروری بر صنعت آلومینیوم کشور» برگزار شد که مهم‌ترین محور‌های آن «چشم‌انداز تامین مواد اولیه (واردات و منابع داخلی)، توسعه اکتشاف»، «بررسی طرح‌های افزایش ظرفیت تولید آلومینیوم، فرصت‌ها و تهدیدها»، «توازن عرضه و تقاضا، فروش در بازار داخلی» (بورس کالا)، «استمرار و توسعه صادرات در زمان تحریم» و «لزوم سرمایه‌گذاری در صنایع پایین‌دست، افزایش ارزش افزوده» بود. در ابتدای این میزگرد تخصصی، پانته‌آ گرامی‌شعار، مدیرعامل شرکت معدنی ایران- گینه (SBDT) اظهار کرد: بوکسیت گینه اهمیت بالایی برای صنعت آلومینیوم ما دارد. البته شاید بیشتر اهمیتش برای صنعت فولاد ما باشد. اما مهم‌تر از این دو موضوع؛ یعنی مهم‌تر از بقای صنعت آلومینیوم و فولاد ما، بقای کسب‌و‌کار در ایران به ورود به کشوری مثل گینه در این صنایع بستگی دارد.

او در ادامه به اهمیت ظرفیت‌های کشور گینه در حوزه آلومینیوم پرداخت و گفت: ما باید نگاه‌مان به کشوری مثل گینه به‌عنوان دروازه ورود به قاره آفریقا باشد. آفریقا به‌عنوان آخرین جای ممکن تقریبا در دنیا برای سرمایه‌گذاران اشباع خواهد شد.

گرامی‌شعار با بیان اینکه اکسید ماده اولیه آلومیناست، گفت: موسسه «وود مکنزی» موسسه‌ای قوی در تحلیل بازار کامودیتی‌هاست که می‌گوید در دهه ۲۰۳۰ و ۲۰۴۰ چین تبدیل به وارد‌کننده صرف آلومینا می‌شود. ما امسال در ۱۰ ماه ۲۰۲۰ نسبت به سال قبل به‌رغم بحران کرونا، رشد ۲۰۰ درصدی تولید آلومینا را در چین داشتیم. چین در دهه‌های ۲۰۳۰ و ۲۰۴۰ میلادی تقریبا تمام آلومینای موجود در بازار آزاد را وارد خواهد کرد.

او با اشاره به اینکه به طور کلی بازار آلومینا خیلی حساس به عرضه است و تقریبا بازار متوازنی است ولی با کوچک‌ترین نوسان دچار تغییر می‌شود، گفت: چرا آلومینا به عرضه حساس است؟ احداث پالایشگاه آلومینا فرآیند سریعی نیست و فرآیندی انرژی‌بر است. در واقع ۳۵درصد قیمت تمام‌شده آن انرژی است؛ بنابراین اگر کمبودی در بازار به وجود بیاید به این راحتی برنمی‌گردد.

مدیرعامل شرکت معدنی ایران - گینه اظهار کرد: تقریبا هیچ کشوری نیست که برنامه توسعه‌ای داشته باشد و واحدی برای تاسیس آلومینا پیش‌بینی نکرده باشد. سال‌هاست که معدنی در گینه داریم که ظرفیت بالایی دارد. البته در قاره آفریقا کشور با کشور فرق می‌کند. ما اصلا نمی‌توانیم بگوییم که گینه با سیرالئون که همسایه گینه است، یکی است. الان گینه اولین صادرکننده بوکسیت در دنیاست. بنابراین وقتی می‌گویم گینه، با چنین کشوری روبه‌رو هستیم.

گرامی‌شعار ادامه داد: بحث دیگرمان فولاد است. ‌متخصصان معدن‌مان اذعان کرده‌اند که از ۱۵ سال آینده کمبود سنگ آهن خواهیم داشت. تقریبا تنها جایی که می‌شود روی آن حساب کرد گینه است که سنگ آهن با گرید ۶۰ درصد دارد.

او افزود: ما کم‌کم منابع مالی‌مان را از دست می‌دهیم ولی تنها جایی که توانسته توسعه بزرگ‌مقیاس دهد ایمیدرو بوده است. متخصصان می‌دانند وقتی یک سال از معدنی بهره‌برداری نکنیم چه اتفاقی می‌افتد؟ بنابراین از این جهت باید قدر دوستان بین‌المللی‌مان را بدانیم؛ اگر ترس‌مان بریزد می‌توانیم ورود کنیم، وقتی دچار محدودیت می‌شویم باید جای دیگری کار کنیم.

در ادامه محمد آقاجانلو، معاون طرح‌های توسعه معدن و صنایع معدنی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران(ایمیدرو) گفت: در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری‌های خوبی توسط ایمیدرو انجام شده است. سال گذشته در زنجیره آلومینیوم یکی از سال‌های خوب برای این صنعت بود و ظرفیت این محصول دو برابر شد. با همتی که ایمیدرو به خرج داد توانستیم در این زنجیره رشد بالایی داشته باشیم. اما سرمایه‌گذاری در آلومینیوم نسبت به بقیه زنجیره‌ها مثل مس فاصله گرفته است. او ادامه داد: در حوزه مواد اولیه مزیت‌مان انرژی است، البته غیر از شرکت‌های توانمندی که در حوزه مهندسی داریم. آقاجانلو ادامه داد: ما اعتقاد داریم همان طور که در صنایع بالا دستی باید کار کنیم باید به صنایع پایین‌دستی هم کمک شود تا‌ بتوانند فعال‌تر شوند. ما باید در صنایع پایین‌دستی شرکت‌های بزرگ ایجاد کنیم تا‌ تولیدمان رقابت‌پذیر بشود. ایمیدرو در سال‌های گذشته در حوزه اکتشافات سرمایه‌گذاری‌های خوبی کرده است، هر چند هنوز زمان چیدن محصول نرسیده است. اما نزدیک به ۵۰۰ محدوده مستعد در این حوزه شناسایی شده است. تامین صنایع داخلی، اکتشاف و مسائلی که در این بخش وجود دارد و همین‌طور چشم‌انداز تامین مواد اولیه دارای اهمیت ویژه است.

همچنین تورج زارع، مدیرعامل شرکت آلومینای ایران پیشنهاد کرد از دل پنل‌های تخصصی یک نظر مشخص به دستگاه‌های سیاست‌گذار مثل ایمیدرو منتقل شود. او گفت: یعنی یک خروجی اجرایی داشته باشد. ما ۷۷۰ هزار تن ظرفیت تولید آلومینیوم‌مان است و یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن آلومینیوم نیاز داریم، البته بازار آلومینا تا‌ سال‌های سال در کشور ما مستحکم است. اما باید کار اساسی و مطمئنی برای سرمایه‌گذاری در حوزه آلومینا انجام شود. زارع افزود: پتانسیل‌های تولید آلومینا در کشور بالاست مثل نیروی انسانی و انرژی، و خود «جاجرم» هم ظرفیت بالایی دارد و به دلیل دانشی که در آنجا وجود دارد بسیار ویژه است.

او با بیان اینکه یک ذخیره ۶۰ تا‌ ۷۰ میلیون تنی وجود دارد که ۱۵ میلیون تن آن استخراج شده است، گفت: بحث دانش در تولید آلومینا بسیار مهم است. الان با چینی‌ها کار می‌کنیم، ما تفکرمان این است که مطالعات را کامل انجام دهیم و این کار را در حوزه جاجرم انجام می‌دهیم. همچنین در حوزه زاگرس بوکسیت‌های بسیار خوبی داریم که ایمیدرو باید پهنه‌ای را در آنجا تامین کند. البته هزینه حمل خود بوکسیت بسیار بالاست، بنابراین فعلا در بازاری که موجود است و شرایطی که وجود دارد باید تمرکزمان بیشتر بر بوکسیت‌های خودمان باشد. ما می‌توانیم بخش قابل‌توجهی از آلومینای موردنیازمان را در داخل تولید کنیم.

هوشنگ گودرزی، رئیس سندیکای صنایع آلومینیوم ایران هم گفت: در ۳۰ سالی که در صنعت آلومینیوم هستم مدام دیده‌ام که می‌گویند ما اولین تولیدکننده آلومینیوم در خاورمیانه بوده‌ایم. حال باید گفت «گیرم پدر تو بود فاضل/  از فضل پدر تو را چه حاصل.» معیار ما باید وضع فعلی باشد.

گودرزی ادامه داد: طرح مساله در اینجا به‌عنوان انتقاد نیست. طرح مساله به‌عنوان روشن کردن مشکل و دنبال یک راه‌حل گشتن است. تمام آنهایی که مهندسی خوانده‌اند می‌دانند، وقتی مهندسی فکر می‌کنیم باید خیلی جاها را short cut کنیم. وقتی آمار اینترنتی تولید کشورهای دنیا را می‌دیدم، متوجه شدم که از سال ۲۰۰۰ به بعد حدودا ۵۸ تا‌ ۶۰ میلیون تن آلومینیوم تولید می‌شود که از این ۶۰ میلیون تن بیش از ۵۰ درصد توسط چین تولید می‌شود؛ یعنی ۳۳ میلیون تن را چین تولید کرده است. اما چین اصلا صادرکننده آلومینیوم خام نیست. چین با بالای ۵۳ درصد تولید آلومینیوم خام دنیا حتی یک تن هم آلومینیوم خام صادر نمی‌کند، بلکه‌ محصول را صادر می‌کند.

او با بیان اینکه وقتی انرژی در اختیار داریم حتما می‌توانیم تولید انجام دهیم، گفت‌: باید به زنجیره تولید آلومینیوم هم مثل زنجیره فولاد و مس اهمیت داد. این زنجیره از اهمیت خاص خودش برخوردار است. آلومینیوم از چند سال پیش تاکنون تحریم شده است. بعضی جاها مثل فولاد و مس به تدریج تحریم شد اما آلومینیوم از خیلی وقت پیش تحریم شده بود.

گودرزی افزود: خوشحالی من همیشه این بود که ما جاجرم را داریم و با تمام مشکلاتی که دارد ۲۵۰ هزار تن تولید آلومینا می‌کند که معادل ۱۲۰ تا‌ ۱۴۰ هزار تن تولید آلومینیوم است که باعث خودکفایی در داخل می‌شود. توسعه جاجرم می‌تواند مورد توجه قرار بگیرد یا شاید به این نتیجه برسیم که در کنار خلیج فارس کار دیگری انجام دهیم و جاجرم را با همین ظرفیت نگه داریم.

رئیس سندیکای صنایع آلومینیوم ایران به استراتژیک بودن صنعت آلومینیوم اشاره کرد و با بیان اینکه چگونه می‌شود ظرفیت فعلی آلومینیوم را به بهترین شکل مدیریت کرد، گفت: باید ابتدا به زنجیره آلومینیوم توجه شود و برای تامین مواد اولیه برنامه‌ریزی دقیق صورت گیرد و مدام این برنامه پایش شود. در صنایع پایین‌دستی وقتی کمبود اتفاق می‌افتد قیمت بالا می‌رود. خوشبختانه با تلاشی که ایمیدرو کرد در سال‌های گذشته خبر خوش این بود که سالکو وارد مدار تولید شد. تدریجا که سالکو وارد تولید شد می‌بینیم که عرضه بیشتر از تقاضا شده است.