سیمان ۸۸ ساله شد

به گزارش می متالز، شاید به همین دلیل نیز سیمان را می‌توان در رده نخستین صنایع معدنی دانست که نیاز به ایجاد آن در کشور احساس و به‌دنبال آن واحدی برای تامین این محصول تاسیس شد. بدون تردید در مسیر توسعه این صنعت افراد بسیاری زحمات قابل‌توجهی را متحمل شده‌اند.

نگاهی به قدمت سیمان

مهدی امینی‌یکتا، مشاور انرژی و محیط‌زیست انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان در پاسخ به سوالی مبنی بر چگونگی شروع به کار صنعت سیمان در کشور و پیشکسوتان این صنعت، گفت: حدود ۲۳۰ سال از عمر صنعت سیمان به مفهوم امروزی در دنیا می‌گذرد. اما صنعت سیمان ایران، این روزها ۸۷ سالگی خود را پشت سر گذاشته است. نخستین کارخانه سیمان کشور با ظرفیت تولید ۱۰۰ تن سیمان در روز، ۸ دی ماه ۱۳۱۲، در شهر ری و با سرمایه‌گذاری دولت و با قیمت تمام شده ۱۵ میلیون ریال آغاز به‌کار کرد. مدیریت آن را منوچهر سالور بر عهده داشت. این کارخانه، سیمان ری نام داشت. فعالیت این واحد در سال ۱۳۶۳ به‌دلیل قرار گرفتن در بافت شهری، فرسوده بودن تجهیزات و انرژی‌بر بودن متوقف شد. وی افزود: با گذشت زمان این صنعت در مسیر توسعه قرار گرفت تا جایی‌که ظرفیت تولید سیمان کشور به‌طور متوسط حدود ۳۰۰ هزار تن در روز برآورد می‌شود.

۶ نسل از مدیران

امینی‌یکتا با اشاره به پیشکسوتان این صنعت افزود: درحال‌حاضر حدود ۶ نسل از فعالیت واحدهای تولیدکننده سیمان در کشور ما می‌گذرد. افرادی که در ابتدا تولید سیمان را در کشور آغاز کردند را باید در رده پیشکسوتان این صنعت دانست که ازجمله مهم‌ترین این افراد می‌توان به ابتهاج که سیمان تهران را بنا نهاد، سالور که اقدام به تاسیس کارخانه سیمان فارس کرد، برادران همدانی که تولید سیمان در اصفهان را پایه‌گذاری کردند، زاهدی که اقدام به احداث واحد سیمان در مشهد کرد و آگاه که این فعالیت صنعتی را در کرمان آغاز کرد، اشاره کرد. وی خاطرنشان کرد: صنعت سیمان در مقایسه با سایر صنایع معدنی کشور، از قدمت قابل‌توجهی برخوردار است. بر همین اساس نیز در طول سال‌های گذشته تلاش بسیاری برای داخلی‌سازی و بومی‌سازی آن انجام‌شده است. این صنعت به لحاظ تامین مواد اولیه هیچ وابستگی به صنایع خارجی ندارد. طراحی، آموزش، مدیریت، راهبری و سایر حوزه‌های پیشران در این صنعت از داخل کشور مدیریت می‌شود.

سدسازی عامل رونق سیمان

یکی از دلایل قدمت این صنعت را می‌توان نقش اثرگذار آن در ساخت‌وساز دانست. تا جایی‌که از این محصول با عنوان ملات آبادانی نیز یاد می‌شود. از سیمان در اجرای پروژه‌های بزرگ عمرانی مانند سدها، پل‌ها و جاده‌ها و همچنین در مصارف عمومی مانند ساخت‌وساز خانه و... استفاده می‌شود؛ بنابراین در مسیر توسعه شهری نیاز به این ماده ساختمانی احساس می‌شده است.

وی افزود: البته نیاز به این محصول در درجه نخست به‌دنبال آغاز به ساخت سدها احساس شد. ساخت سد امیرکبیر در استان البرز کنونی یا سد منجیل و سایر سدهایی که به مرور در سایر استان‌ها احداث شدند، به بتن به‌عنوان ماده اولیه نیاز داشتند. سیمان نیز به‌عنوان ماده اولیه در ساخت بتن استفاده می‌شود.

این فعال صنعت سیمان در ادامه تاکید کرد: بدون تردید پیشکسوتانی که فرآیند تولید سیمان را آغاز کردند با دشواری‌های متعددی در مسیر فعالیت خود روبه‌رو بودند، چراکه جامعه هیچ درکی از سیمان نداشته است؛ بنابراین شهامت این افراد برای شروع صنعتی جدید و وارد کردن تجهیزات به ایران قابل تقدیر است. در ادامه و با استفاده از این محصول صنعتی، کاربردها و اثرگذاری آن بیش از پیش روشن و زمینه توسعه آن فراهم شد.

وی افزود: تا قبل از انقلاب اسلامی ایران در سال ۵۷، دولت ایجاد صنایع مختلف را بر عهده داشت و سرمایه‌گذار و سهامدار اصلی محسوب می‌شد. در سال ۱۳۵۷ ظرفیت نصب شده این صنعت به کمتر از ۱۰ میلیون تن در سال می‌رسید.

براساس بررسی‌های انجام شده ایران از ظرفیت ویژه‌ای برای تولید سیمان برخوردار است. از شمالی‌ترین نقطه در غرب تا جنوبی‌ترین نقطه در شرق کشور، مواد اولیه برای تولید سیمان وجود دارد؛ یعنی در اغلب مناطق کشور امکان احداث واحدهای سیمانی فراهم است. کمااینکه بررسی توزیع واحدهای سیمانی کشور نیز گویای این مطلب است.

ظرفیت‌های توسعه سیمان

امینی‌یکتا افزود: احداث واحدهای سیمان در اقصی‌نقاط کشور زمینه توسعه آن مناطق را فراهم کرده و به اجرایی شدن پروژه‌های راه‌سازی، سدسازی، ساخت نیروگاه و... منجر شده است. همین موارد نیز به منزله مشوق‌هایی برای پیشکسوتان این صنعت بوده تا در مسیر توسعه آن گام بردارند. اگر درحال‌حاضر گفته می‌شود که میزان تولید سیمان کشور بیش از نیاز داخلی است به‌دلیل رکودی است که در کشور سایه انداخته و طرح‌های بزرگ را با توقف فعالیت‌شان مواجه ساخته است.

اما چنانچه این پروژه‌ها آغاز به کار کنند و احداث واحدهای مسکونی ایمن و مقاوم‌سازی بافت‌های فرسوده پا بگیرد ظرفیت ایجاد شده به سختی کفاف نیاز مصرف داخلی را می‌دهد. البته باید در نظر داشت که در توسعه سیمان کشور صدور این محصول به خارج از کشور نیز در دستور کار بوده است. هرچند متاسفانه تحریم‌های ناعادلانه بین‌المللی و محدودیت‌ها طی سال‌های اخیر این روند صادراتی را با چالش روبه‌رو کرده است.
امروزه این صنعت به خود افتخار می‌کند که باوجود مشکلات عدیده‌ای که دارد هنوز پا برجا و مقاوم ایستاده و مظلومانه به فعالیت خودو بدون توقف هیچ واحدی ادامه می‌دهد.

پدر صنعت سیمان کیست؟

عبدالرضا شیخان، دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان با اشاره به قدمت صنعت سیمان در ایران گفت: نخستین واحد سیمان کشور در سال ۱۳۱۲ تاسیس شد؛ یعنی این صنعت قدمتی ۸۸ ساله در کشور ما دارد. منوچهر سالور به‌عنوان پدر صنعت سیمان کشور شناخته می‌شوند. البته پیشکسوتان دیگری نیز برای ایجاد و توسعه این صنعت تلاش کرده‌اند.

منظور از پیشکسوتان کسانی هستند که در رده مدیریتی فعالیت کرده و موثر بوده‌اند. هر سال نیز انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان از این پیشکسوتان تقدیر به عمل آورده است. دبیر انجمن صنفی کارفرمایان صنعت سیمان تاکید کرد: با شروع دوران سازندگی در کشور و توسعه شهرنشینی، تولید سیمان اهمیت ویژه‌ای یافت. واردات سیمان با توجه به نیاز قابل‌توجه به آن و همچنین سنگین بودن این محصول ساختمانی، آنقدرها مورد توجه نبود؛ بنابراین احداث واحدهای سیمانی در دستور کار قرار گرفت.

وی افزود: فعالان این صنعت برای احداث و توسعه این صنعت زحمات بسیاری را متحمل شده‌اند. ابتدا تجهیزات لازم برای احداث نخستین واحدهای سیمانی به کشور وارد شد. بدون تردید ورود این‌گونه تجهیزات در آن دوره با دشواری فراوانی انجام‌شده است. به‌تدریج و با توجه به ظرفیت‌های کشور برای توسعه این صنعت، داخلی‌سازی صنعت سیمان مورد توجه قرار گرفت. تاجایی که درحال‌حاضر بیش از ۷۰ درصد ظرفیت این صنعت داخلی‌سازی شده است.

شیخان تاکید کرد: پس از انقلاب ایران در سال ۵۷، شاهد تحولی در صنعت سیمان بودیم. ازجمله آنکه ظرفیت این صنعت به‌شدت افزایش یافت. دهه ۸۰ را باید دوران اوج این صنعت و ظرفیت‌سازی آن دانست. فعالان صنعتی توانستند با وجود تحریم‌ها، ظرفیت تولید سیمان کشور را به مراتب افزایش دهند. داخلی‌سازی تاثیر چشمگیری در توسعه این صنعت داشت. درحال‌حاضر ظرفیت نصب شده برای این صنعت حدود ۹۰ میلیون تن برآورد می‌شود.

سخن پایانی

بدون تردید احداث یک صنعت فراز و نشیب‌های بسیاری دارد؛ بنابراین باید قدردان زحمات پیشکسوتانی بود که برای نخستین‌بار یک صنعت را پایه‌گذاری کرده‌اند. آن هم حدود ۱۰۰ سال پیش که توسعه صنایع به‌دلیل ضعف‌های فناوریکی بسیار دشوارتر از امروز بود.