کامودیتی یا کالای اولیه چیست؟

به گزارش می متالز، سهامداران بازار سرمایه همچون سایر سرمایه گذاران پیش از سرمایه گذاری باید مجموعه ای از آموزش ها را فرا بگیرند. این روزها فعالیت در بورس بیش از هر زمان دیگری به دغدغه گروهی از افراد تبدیل شده است، به همین دلیل  قصد داریم شما را با یکی از مفاهیم بازار سرمایه آشنا کنیم.

کامودیتی کالایی است که قابلیت معامله با کالاهای مشابه را داشته باشد، این کالاها عموما مواد اولیه صنایع هستند. کامودیتی ها هر روز به عنوان یک ماده خام برای تمامی کالاهایی که بشر در زندگی روزمره استفاده می‌کند و نیز به عنوان یک دارایی، در بازار کامودیتی داد و ستد می‌شوند. قیمت کامودیتی ها به این دلیل برای اقتصاد حائز اهمیت است که به طور مستقیم قیمت کالاهای نهائی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

 محصولات کامودیتی در دو دسته کلی سخت و نرم دسته بندی می‌شوند.

• کامودیتی سخت

از جمله کامودیتی های سخت می‌توان به مواردی چون نفت، طلا و… اشاره کرد. این دسته از کامودیتی ها به صورت طبیعی در طبیعت وجود دارند.

• کامودیتی نرم

دسته دیگری همچون ذرت، سویا، گندم و…. جزءکامودیتی های نرم محسوب می‌شوند. این دسته از کامودیتی ها را می‌توان در دسته محصولات کشاورزی جای داد. محصولات کشاورزی حساسیت بالایی نسبت به تغییرات اقلیمی و آب و هوایی دارند و به همین خاطر همیشه شاهد چرخه‌ های قیمتی فصلی در این بازار هستیم.

 کامودیتی فلزات اساسی

انواع مهم دیگری از کامودیتی ها فلزات اساسی همچون فولاد، مس، آلومینیوم، روی و… هستند. نفت و مشتقات نفتی نیز در زیر شاخه بازار انرژی جای می‌گیرند. همچنین بازار فلزات گران بهایی چون طلا و نقره نیز زیر شاخه کامودیتی ها هستند.

با توجه به این که کامودیتی ها به ویژه نفت، گندم، آهن و آلومینیوم جزء اصلی ترین ترکیب های تشکیل دهنده کالاهای رایج هستند، نقش مهمی در اقتصاد دارند و تغییرهای قیمت آن ها کل اقتصاد جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

معاملات کامودیتی ها چگونه انجام می شود؟

امکان معامله کامودیتی ها از طریق سرمایه گذاری در سهام شرکت های مرتبط با این کالاها فراهم می شود، همچنین به موازات بازارهای فیوچرز کامودیتی ها، بازارهای سهامی  نیز وجود دارند که فرصت سرمایه گذاری موازی برای سرمایه گذاران ایجاد می‌کنند تا بتوانند از رشد قیمت شرکت های فعال در حوزه کامودیتی بهره ببرند.

معامله در بازار آتی و یا به صورت CFD نیز فراهم است که مخفف کلمه Contract for Difference به معنای قرارداد ما به التفاوت است . در این روش، سود با توجه به تفاوت قیمت خرید با فروش بدست می‌آید، در واقع به معامله گر این امکان را می‌دهد که روی تغییرات قیمتی سود کند.

کامودیتی ها خود نوعی دارایی مالی به عنوان رقیبی برای سهام هستند، جابه جایی نقدینگی بین بازار فیوچرز کامودیتی و بازار سهام، همواره به عنوان ابزاری برای سرمایه گذاران در راستای کسب حداکثر بازدهی استفاده شده است.

افزایش قیمت کامودیتی‌ها اغلب به دنبال یک افزایش تقاضای شدید ناشی از رونق فعالیت های اقتصادی ایجاد می‌شود زیرا تقاضا برای نهاده‌های تولید افزایش می‌یابد و همان گونه که پیش تر عنوان شد کامودیتی‌ها در زمره اساسی ترین نهاده های تولید قرار دارند.

ضمنا یکی از ویژگی های مهم و لازم کامودیتی ها، دارا بودن استانداردهای حجمی، وزنی یا به طور کلی اندازه گیری است.

عوامل موثر بر بازار کامودیتی ها

• عرضه و تقاضای کالاها
• میزان تولید، محدودیت ها و موانع موجود بر سر راه تولید کنندگان اصلی در جهان
• شاخص دلار
• تغییرات ذخایر یا انبار کالای کالاها
• سیاست های پولی و مالی دولت ها و بانک مرکزی کشورهای موثر در تجارت جهانی کامودیتی ها
• شاخص های مهم اقتصادی کشورهای موثر در تجارت جهانی کامودیتی ها

وجود چشم انداز مثبت راجع به آینده اقتصادی دو کشور آمریکا و چین به عنوان نخستین و دومین اقتصاد بزرگ جهان، کاهش ارزش دلار در برابر سایر ارزها به خصوص در برابر یوآن و یورو، کاهش نرخ بهره در اقتصادهای قدرتمند جهان به ویژه آمریکا و چین، اتخاذ سیاست های تقویت کننده تقاضای کامودیتی ها است.

برای مثال اعمال سیاست های محرک اقتصادی در چین، اتخاذ سیاست های محدود کننده عرضه کامودیتی ها، سیاست کاهش تولید فلزها به دلیل ملاحظه های زیست محیطی یا سیاست کاهش عرضه نفت اوپک و وقوع رخدادهایی که به نحوی عرضه کامودیتی ها را محدود می‌کنند، نظیر اعتصاب معدن کاران در معادن بزرگ دنیا در رونق بازار کامودیتی ها نقش دارند. به همین ترتیب اگر این رویدادها به صورت معکوس اتفاق بیفتند باعث افت بازار کامودیتی خواهند شد.

تاثیر کامودیتی ها بر بورس ایران

بورس اوراق بهادار تهران بازاری کامودیتی محور است. مهمترین تاثیر کامودیتی ها بر شرکت های فعال در بازار سرمایه ایران به موضوع نرخ گذاری آن ها و حجم صادرات برمی‌گردد، بسیاری از شرکت ها خواه با فروش داخلی و یا صادراتی، از نرخ های جهانی کالا ها تاثیر می‌گیرند، لذا نرخ جهانی کالاها در سطح جهان بر کالاهای مرتبط در شرکت ها و کارخانجات داخلی موثرند.

از جمله این شرکت ها می‌توان به شرکت های فعال در صنعت فولاد، سنگ آهن، پتروشیمی، پالایشی و… اشاره کرد اما  مهم ترین تاثیرگذاری متوجه شرکت های صادرات محور شده است، همچنین  تاثیرپذیری از نرخ های جهانی متعاقبا بر مبالغ فروش و در نهایت بر سودآوری شرکت ها تاثیرگذار خواهد بود.

لذا یکی از مهم ترین جنبه های تحلیل شرکت ها جهت اتخاذ تصمیمات صحیح سرمایه گذاری، درک عمیق و صحیح از صنعت مورد نظر در ابعاد داخلی و جهانی است، بررسی وضعیت و جایگاه گذشته، فعلی و آینده صنعت لازمه تحلیل شرکت ها بوده و بدون آگاهی از این موارد نمی‌توان تصمیم جامعی جهت سرمایه گذاری در یک شرکت اتخاذ کرد.

برای مثال وقتی قیمت نفت و گاز افزایش می‌یابد شرکت هایی که با استخراج و بهره برداری نفت و گاز سر و کار دارند سود بیشتری به دست می‌آورند. اما شرکت های پتروشیمی که با پالایش و فرآوری نفت سرو کار دارند، بار افزایش قیمت را به شرکت های مصرف کننده نفت نظیر شرکت های معدنی، فلزی، ساختمان سازی، حمل و نقل و … منتقل خواهند کرد و این شرکت ها با کاهش سودآوری و افت احتمالی قیمت سهام مواجه خواهند شد.

معرفی یک شاخص کالایی

 بازارهای کالایی متعددی وجود دارد که بررسی آن ها نیازمند یک شاخص جامع است، شاخص (Commodity Research Bureau Index) CRB در این زمینه به سرمایه گذاران کمک می‌کند. این شاخص دو حالت نقدی و آتی دارد که اثرات ۱۹ کالا در این شاخص لحاظ شده است. این کالاها در ۴ دسته تقسیم می‌شوند که اوزان متفاوتی دارند.

این چهار دسته به طور کلی شامل محصولات کشاورزی، انرژی، فلزی و فلزات گران بها هستند، برای مثال جهت درک کاربرد این شاخص، با کاهش قیمت نفت، شاخص CRB نیز  روند کاهشی در پیش می گیرد پس  بدین ترتیب ارزش دلار افزایش یافته و تورم کاهش  می یابدو با کاهش تورم، نرخ بهره نیز کم خواهد شد و قیمت اوراق قرضه و سایر قیمت‌ها در بازار سهام روند صعودی پیدا می کند.

شاخص های دیگری چون BCI، شاخص مواد خام گلدمن سکس، شاخص بین المللی مواد راجرز، شاخص بانک جهانی، CCI و… نیز در این زمینه قابل استفاده هستند.