جو بایدن، کابوس اقتصاد سعودی‌ها؟

به گزارش می متالز، ۵ سال پیش، «باراک اوباما» پیغامی برای عربستان سعودی فرستاد. او هشدار داده بود: «رقابت بین عربستان سعودی و ایران به افزایش جنگ‌های نیابتی و شورش در سوریه و عراق دامن زده است.» او در ادامه راه‌ حلی نیز ارایه کرد: «آن‌ها باید برای تقسیم کشورهای همسایه بین خود به راه حل موثری برسند.» دیدگاه «اوباما»‌در مورد موازنه جدید قوا در خاورمیانه، موجب بروز نگرانی‌های جدی در عربستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس شد. سخنرانی جو بایدن در روز چهارم فوریه، حس آشنایی را برای این کشورها تداعی کرده است.

«جو بایدن» در سخنرانی‌اش در وزارت کشور آمریکا، از وقوع یک «فاجعه انسانی و استراتژیک»‌ در جنگ یمن سخن گفت. حالا با گذشت ۷ سال، این جنگ بین ائتلافی به رهبری سعودی‌ها و حوثی‌های یمن در جریان است. «بایدن» در سخنرانی‌اش گفت: «او به فروش تسلیحات دفاعی به عربستان ادامه خواهد داد اما، هرگونه حمایت آمریکایی از عملیات تهاجمی در یمن، از جمله فروش سلاح جنگی مرتبط با جنگ از عربستان سلب خواهد شد.»

نشریه «اکونومیست» در گزارش خود در این باره نوشت: «این اقدام می‌تواند ماشین جنگ عربستان را متوقف کند. به گزارش «انستیتو بین‌المللی صلح استکهلم»، بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹،‌ عربستان بزرگترین واردکننده تسلیحات نظامی در جهان بود. حدود سه‌چهارم تسلیحات از ایالات متحده و ۱۳ درصد از بریتانیا وارد می‌شد. امروز، عربستان سعودی به هرآنچه از تانک و هواپیمای جنگی نیاز داشته، دست پیدا کرده است. ممنوعیت تازه «بایدن» اما، می‌تواند تامین مهمات عربستان را قطع کند. به خصوص ابَرقراردادی را که «دونالد ترامپ» در روزهای پایانی ریاست‌جمهوری‌اش برای تامین بمب عربستان با این کشور امضا کرد.

جزییات تغییر جهت «بایدن» می‌تواند حائز اهمیت باشد. اگر آمریکا فقط فروش بمب‌های پیشرفته به عربستان را قطع کند، سعودی‌ها ناچار به استفاده از بمب‌های قدیمی‌تر خواهند شد و همین، می‌تواند یمنی‌ها را برای مدتی از پریشانی برهاند. اما «بایدن» می‌تواند پا را فراتر بگذارد: مساله اصلی،‌نه خود سلاح بلکه موارد استفاده از آن‌ها است. بنا بر اعلام «کاخ سفید» علی‌رغم اینکه دولت ترامپ عملیات سوخت‌رسانی به جنگنده‌های ائتلاف سعودی را متوقف کرد، همچنان به ارایه مشاوره‌های نظامی و لوجستیک و حمایت‌های دیگر خود ادامه داد. اگر آمریکا، از حفظ جنگنده‌های سعودی دست‌ بکشد، ۵۰ درصد از نیروی هوایی پادشاهی عربستان تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.

این اقدام «بایدن»‌ می‌تواند دیگر متحدان عربستان را نیز تحریک کند. در ۲۹ ژانویه، ایتالیا فروش ۴۸۵ میلیون دلار موشک و بمب به عربستان و امارات متحده را به دلیل مداخلات‌شان در یمن لغو کرد. در چهارم فوریه، «توبیاس الوود»، نماینده محافظه‌کار پارلمان بریتانیا اعلام کرد که برتانیا نیز باید چنین اقدامی کند. این می‌تواند پیامدهای سنگینی برای نیروی هوایی عربستان داشته باشد. اصلی‌ترین جنگنده‌های غیرآمریکایی عربستان، توسط یک کنسرسیوم اروپایی ساخته شده‌اند و باید تحت مراقبت تکنسین‌های اروپایی باشند.

تمام این اقدامات اما،‌ به پایان شورش‌ها در یمن منتهی نخواهد شد چرا که عربستان سعودی، تنها یکی از نقش‌آفرینان جنگی پیچیده و حیرت‌انگیز است. حوثی‌های یمن،‌ دهه‌هاست که با دولت یمن (و در برخی مواقع با نیروهای مسلح سعودی) می‌جنگند. حوثی‌ها با بازپس‌گیری قدرت در «صنعا» جسارتی دوباره یافته و اشتیاق بیشتری برای صلح نشان داده‌اند. بین دولت رسمی یمن به رهبری «عبد ربه منصور هادی» و گروه تجزیه‌طلب «شورای انتقالی جنوب» نیز همچنان اختلافات زیادی وجود دارد.

سخنرانی «جو بایدن» اما می‌تواند تحولی در ارتباط بین ایالات متحده و عربستان سعودی ایجاد کند. این دو کشور از ۷۶ سال پیش و از زمان دیدار «فرانکلین روزولت» و پادشاه «عبدالعزیز» در کشتی آمریکایی تا به امروز متحد یکدیگر بوده‌اند. این اتحاد اما،‌ ناکارآمد بوده است. خملات ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱، موجب شد تا بسیاری از آمریکایی‌ها، عربستان سعودی را شریک افراط‌گرایی در جهان بدانند.

اوباما بی‌تجربه بود!

در دوران تصدی‌گری «اوباما»، سعودی‌ها او را یک سیاست‌مدار خام و بی‌تجربه می‌دانستند. در بحبوحه انقلاب مصر، «اوباما»‌ از «حسنی مبارک»، دیکتاتوری که ۳۰ سال بر مسند حاکمیت بود، خواست تا از قدرت کناره‌گیری کند. این کار او از نظر عربستان، یک ناعهدی و خیانتی عجولانه از سوی شریک آمریکایی‌شان بود. ازهم‌گسیختگی بزرگ دوم، در سال ۲۰۱۵ اتفاق افتاد. سالی که «اوباما»، توافق هسته‌ای با ایران را امضا کرد. این توافق برای اوباما، دستاوردی بود که در به میراث آمریکا بدل خواهد شد؛ برای عربستان اما، امتیازی غیراخلاقی به نفع دشمن قدیمی‌شان در منطقه. امتیازی که چشم‌انداز مشروعیت و رشد اقتصادی را به ایران ارایه کرده بود.

پس از آن بود که سعودی‌ها‌ برای پایان دوران ریاست اوباما بر کاخ سفید ثانیه‌شماری می‌کردند و چندان عجیب نبود که پیروزی «ترامپ» در انتخابات، آن‌ها را بسیار خوشحال کرد. عربستان برای جذب ترامپ، از هیچ تلاشی دریغ نکردند. «دونالد ترامپ»‌ در اقدامی نامعمول برای رییس‌جمهوری آمریکا،‌ نخستین سفر خارجی‌اش را از «ریاض» آغاز کرد. در سال‌های بعد، ترامپ از نقد پادشاهی عربستان، مصرانه سر بازمی‌زد. او حتی تلاش کرد تا عربستان را از تبعات قتل «جمال خاشقچی» در امان نگه دارد. با خروج یکطرفه از توافق هسته‌ای ایران نیز حسن نیت خود را به تمامی اثبات کرد.

اما آقای ترامپ، همچنان متحدی نامطمئن بود. در سال ۲۰۱۹، تاسیسات نفتی عربستان توسط حوثی‌ها بمباران شد و ترامپ در انتقام این عملیات، هیچ اقدامی نکرد. همین، تعجب سعودی‌ها و برخی دیگر از کشورهای خلیج‌فارس را برانگیخت. بسیاری از دموکرات‌های ایالات متحده و همچنین تعدادی از جمهوری‌خواهان، به دلیل عملیات کشتار جمعی در یمن و قتل «خاشقچی» خواهان تنبیه عربستان هستند. «جو بایدن» نیز در مناظره انتخاباتی گفت که با عربستان به عنوان یک «طرد شده» رفتار خواهد کرد.

اما احتمال چنین اقدامی بعید است. آمریکایی‌ها از عربستان منزجر شده‌اند اما عربستان همچنان بزرگترین تولیدگننده نفت جهان و یکی از اعضای «جی۲۰» است. «بایدن» نمی تواند به راحتی ارتباطات را قطع کند. او باید رویکردی تازه داشته باشد. رویکردی که نه بدترین واکنش عربستان را به همراه داشته باشد و نه بر نگرانی‌های این کشور بیفزاید.