تاب‌آوری ایران مقابل تحریم‌های آمریکا بیش از ۱۰ سال است

به گزارش می متالز به نقل از خبرگزاری تسنیم، هادی حق‌شناس درخصوص هدف تحریم‌های جدید آمریکا اظهار کرد: شکی نیست که هدف آمریکایی‌ها از گنجاندن نام 700 فرد حقیقی و حقوقی ایران در لیست تحریم‌ها فلج کردن اقتصاد ایران و به‌معنای واقعی کلمه، متوقف کردن صادرات و واردات کالا به ایران است. البته در ظاهر این تحریم‌ها، صفر کردن صادرات نفت ایران را هدف قرار داده ولی تحریم کشتیرانی کشور نشان می‌دهد که آن‌ها به‌دنبال متوقف کردن بخش بازرگانی خارجی اقتصاد ایران در دو حوزه صادرات و واردات هستند.

وی گفت: وقتی تحریم‌های بانکی اعمال می‌شود یعنی هدف از این تحریم‌ها متوقف کردن هرگونه نقل و انتقال پولی در بخش بازرگانی ایران است و همه این موارد یعنی فلج کردن اقتصاد ایران که اصلی‌ترین هدف آمریکا از اعمال تحریم‌های اخیر است.

نه تحریم‌های جدید قدرت تحریم‌های قبل برجام را دارد و نه ایران مشکلات اقتصادی قبل را

این اقتصاددان با تأکید بر تفاوت تحریم‌های فعلی با تحریم‌های پیش از توافق برجام خاطرنشان کرد: به‌لحاظ تحلیل‌های جهانی، تحریم‌های اخیر با تحریم‌های پیش از برجام، به‌دلیل متفاوت بودن متغیرهای داخل کشور و همچنین متغیرهای خارجی مقطع زمانی اعمال این دو تحریم، با یکدیگر فرق دارند؛ به‌عنوان نمونه یکی از متغیرهای بیرونی، اجماع جهانی نسبت به تحریم‌ها علیه ایران است؛ شما نگاه کنید سازمان ملل در سال‌های 2006 تا 2016 مرتباً علیه ایران قطعنامه صادر می‌کرد و تحریم‌ها علیه ایران بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل، یک مبنای حقوقی داشت و اگر کشورها از تحریم‌ها علیه کشورمان تبعیت نمی‌کردند، از نگاه سازمان ملل مجرم قلمداد می‌شدند؛ لذا در دوره قبل به‌دنبال قطعنامه‌های شورای امنیت، یک اجماع جهانی در تحریم ایران شکل گرفت که هم منطق حقوقی داشت و هم اگر شرکت یا کشوری از این منطق تبعیت نمی‌کرد، علاوه بر ضرر و زیان مالی که متوجه او می‌شد، از نگاه جامعه جهانی نیز مجرم شناخته می‌شد.

حق‌شناس ادامه داد: اما تحریم‌های فعلی با تحریم‌های قبلی پیش از برجام تا حد زیادی متفاوت است چراکه اولاً این تحریم‌ها خلاف قطعنامه 2231 است؛ یعنی نه‌تنها تحریم‌ها علیه ایران مثل دوره قبل و بر اساس قطعنامه‌های سازمان ملل، قانونی نیست بلکه تحریم‌هایی است که به‌استناد قطعنامه 2231، غیرقانونی و غیرحقوقی است؛ این یعنی کشورهای مختلف دنیا اگر از این تحریم‌ها پیروی نکنند، در نگاه جهانی مجرم نیستند و از همین رو است که کشورهای 1+4 و اروپا بارها بر غیرقانونی بودن این تحریم‌ها تأکید کرده‌اند.

وی معتقد است: از طرف دیگر در متغیرهای داخلی هم وضعیت تحریم‌های فعلی با تحریم‌های قبلی تفاوت دارد؛ اجازه بدهید مثالی بزنیم تا این موضوع روشن‌تر شود؛ ما در مقطع قبلی تحریم‌ها در موارد متعددی از جمله فرآورده‌های نفتی و به‌خصوص بنزین دچار مشکل بودیم در حالی که امروز در تولید بنزین به خودکفایی رسیده‌ایم. در محصولات کشاورزی و گندم هم شرایط امروز و مقطع زمانی تحریم‌های قبلی متفاوت است. توجه به این متغیرهای درونی هم نشان می‌دهد که میزان تاب‌آوری امروز ما در مقابل تحریم‌ها بیش از میزان تاب‌آوری کشور در دوره قبلی تحریم‌ها است، این یعنی تاب‌آوری امروز ما حداقل بیش از 10 سالی است که از 2006 تا 2016، تحت فشار تحریم‌های قبلی قرار داشتیم.

«عدم‌اجماع جهانی» و «تاب‌آوری بالای ایران» در مقابل تحریم‌ها دو مشکل ترامپ

حق‌شناس در ادامه با طرح این سؤال که ترامپ و آمریکا تا چه‌اندازه زمان برای ادامه دادن تحریم‌ها علیه ایران دارند گفت: حداقل نتایج انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا نشان می‌دهد که فشار به‌روی سیاست‌های آقای ترامپ و از جمله سیاست اخیرش در قبال ایران بیشتر خواهد شد، لذا اگرچه ترامپ آغازکننده این تحریم‌ها علیه ایران بود ولی برای ادامه آن با 2 مشکل جدی مواجه است؛ اول عدم همراهی جامعه بین الملل با تحریم‌ها علیه ایران و دوم تاب‌آوری اقتصاد ایران.

وی تأکید کرد: البته این حرف به‌معنای آن نیست که تحریم‌ها هیچ تأثیری در اقتصاد ایران نخواهد داشت چراکه به‌هرحال دچار چالش شدن با اقتصاد کشوری مثل آمریکا که اقتصاد برتر در دنیای امروز است، حتماً عوارضی متوجه اقتصاد ما خواهد شد ولی اینکه تصور شود این عوارض کُشنده خواهد بود یا اخلال در بنیان‌های اقتصادی ایجاد خواهد کرد، بر اساس تجربه دور اول تحریم‌ها علیه ایران می‌گویم که چنین اتفاقی نخواهد افتاد.

جذابیت اقتصاد ایران برای برخی کشورها تحریک‌کننده است/ اقتصاد ایران غیرقابل چشم‌پوشی است

حق‌شناس با ابراز اینکه اقتصاد ایران، اقتصادی بزرگ،‌ متنوع و جذاب است که برای بسیاری از کشورهای دنیا دارای اهمیت است گفت: اگر اقتصاد ایران اهمیت نداشت تا این اندازه مورد توجه آمریکا نبود؛ آمریکایی‌ها دروغ می‌گویند که به‌بهانه ایجاد ناامنی ایران در منطقه، ایران تحریم می‌شود تا پای میز مذاکره بیاید؛ چراکه در همین منطقه، کشورهایی هستند که همه می‌دانند تا چه‌اندازه به‌دنبال ایجاد ناآرامی و ناامنی هستند و برای این هدف، میلیاردها دلار خرج کرده‌اند و حتی آمریکا هم هیچ مشکلی با آن‌ها ندارد. از طرف دیگر این‌که توقف فعالیت هسته‌ای ایران به‌عنوان بهانه تحریم‌ها عنوان می‌شود هم درست نیست چراکه به‌هرحال در منطقه خودمان شاهد حضور پاکستان یا رژیم غاصب صهیونیستی هستیم که تعداد قابل توجهی کلاهک هسته‌ای در اختیار دارند.

وی افزود: نکته کلیدی این است که جذابیت اقتصادی ایران، خیلی از کشورها را تحریک می‌کند تا به‌دنبال ایجاد رابطه استعماری با ایران باشند. شما نگاه کنید سال 90 مجموع صادرات نفتی و غیرنفتی ایران 150 میلیارد دلار بوده و تقریباً 100 میلیارد دلار واردات داشته‌ایم؛ این یعنی 250 میلیارد دلار گردش در سال 90؛ خب، اگر اقتصاد ایران مسیر طبیعی خودش را طی می‌کرد امسال هم می‌بایست چنین عددهایی را شاهد می‌بودیم؛ یعنی در رتبه‌بندی اقتصادی کشورهای جهان، ایران جزو 10 تا 15 درصد بالای جدول جهانی قرار دارد و اگر ما مشکل سیاسی با غرب نداشتیم، زمانی که گروه جی‌7 تبدیل به جی‌20 شد، ایران حتماً عضو این گروه قرار می‌گرفت.

حق‌شناس با تأکید بر اینکه ظرفیت بالقوه اقتصاد ایران غیرقابل چشم‌پوشی برای دنیا است، خاطرنشان کرد: وقتی به پتانسیل‌ها و جذابیت‌های اقتصادی ایران توجه کنید خواهید دید که چقدر این اقتصاد برای کشورهای مختلف دنیا جذاب است؛ مثلاً ایران از نظر مجموع ذخایر نفت و گاز، اولین کشور دنیا است و وقتی که گاز جزو انرژی‌های پاک دنیا قرار گرفته و همه دنیا به این انرژی پاک نیازمند، خب، طبیعی است چه پتانسیلی می‌شود برای این منابع متصور شد.

این اقتصاددان معتقد است: در دنیا هیچ دوستی و دشمنی پایدار نیست و همه روابط بر اساس منافع کشورها تنظیم می‌شود؛ لذا این‌که چین، روسیه و ترکیه عنوان کرده‌اند در مبادله با ایران از پول‌های خودشان استفاده می‌کنند به‌دلیل منافع خودشان است؛ این‌که اتحادیه اروپا بر سر برخی قراردادهای بین‌المللی روبه‌روی آمریکا می‌ایستد به‌منظور تأمین منافع خودش است؛ همان حرفی که ترامپ در زمان انتخابات ریاست جمهوری این کشور زد و تأکید داشت ابتدا باید کالاهای آمریکایی در اولویت قرار گیرد و بعد کالاهای وارداتی و این یعنی منافع ملی.

اگر اروپا به 10درصد حرف‌هایش عمل کند، عوارض تحریم حداقلی می‌شود

وی ایجاد منافع مشترک با کشورهای منطقه را راهی برای مقابله با تحریم‌ها عنوان کرد و گفت: ما در سنوات مختلف و در دولت‌های گوناگون، یک اشتباه استراتژیک داشته‌ایم؛ شما نگاه کنید ما با 7 کشور مرز مستقیم زمینی و با 15 کشور به‌طور مستقیم یا با یک واسطه، می‌توانیم ارتباط زمینی داشته باشیم؛ این یعنی پتانسیل و فرصت بی‌نظیر برای ایجاد منافع مشترک؛ اگر امروز ترکیه برای واردات گاز از ایران به‌سراغ آمریکا می‌رود تا از این کشور برای واردات گاز معافیت بگیرد به‌دلیل نیاز این کشور به گاز ایران و منافع مشترک هر دو کشور است؛ متأسفانه ما با سایر کشورهای پیرامونی و همسایه خود نتوانستیم منافع مشترک ایجاد کنیم در حالی که اگر این منافع مشترک با کشورهای همسایه تعریف شده بود، به‌جای معافیت 8 کشور از خرید نفت ایران، این عدد می‌توانست به‌مراتب بیشتر شود، یا شما نگاه کنید اگر ما موفق شده بودیم خط لوله گاز ایران، پاکستان و هند را تکمیل کنیم، حتماً تحریم‌ ما بسیار سخت‌تر بود.

حق‌شناس در ادامه با اشاره به ایجاد کانال ارتباطی اروپا و تأثیر این کانال در مقابله با تحریم‌های اخیر گفت: اگر اروپایی‌ها تنها به‌اندازه 10 درصد آنچه تا امروز گفته‌اند و حمایت‌های سیاسی که تا امروز از برجام داشته‌اند عمل کنند عوارض تحریم آمریکا به حداقل ممکن خواهد رسید.

هر شرکتی که با آمریکا کار نکند یک فرصت برای دورزدن تحریم‌ها است

وی در پاسخ به این سؤال که چه راهکارهایی برای کنترل این وضعیت و بی‌اثر کردن تحریم‌ها پیشِ‌روی ایران قرار دارد تأکید کرد: طبیعتاً راهکارهای متفاوتی دیده شده که اعلام آن‌ها در رسانه‌ها کار صحیحی نیست و باعث ایجاد مانع در ادامه مسیر می‌شود ولی در چنین شرایطی که ما تحت تحریم آمریکا قرار گرفته‌ایم، یک نکته قابل اهمیت است؛ اینکه به‌میزان شرکت‌هایی در دنیا که کاری با آمریکا ندارند، فرصت برای دورزدن تحریم‌ها وجود دارد؛ به هر حال امروز شاید صدها هزار شرکت در دنیا وجود داشته باشد، ولی آیا همه این شرکت‌ها با آمریکا مراوده مالی داشته و در آمریکا منافع دارند؟ قطعاً نه.

حق‌شناس گفت: به هر حال آمریکا در این تحریم‌ها سراغ شرکت‌هایی خواهد رفت که در آمریکا منافعی دارند؛ خب، با توجه به این موضوع آیا شرکت‌هایی در دنیا وجود ندارند که منافعی در آمریکا نداشته و به‌جای آن، منافعشان در ایران و سایر کشورهای دنیا تعریف شده باشد؟ قطعاً هر کدام از این شرکت‌ها یک مسیر برای کم‌اثر کردن و دورزدن تحریم‌های آمریکا است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: اگر داخل کشور، تدبیر مناسب اندیشیده شود، اگر تصمیمات بهینه گرفته شود،‌ منابع به‌درستی هزینه شود و اگر اولویت‌ها به‌درستی برنامه‌ریزی شود به‌خوبی از این مقطع عبور خواهیم کرد.