خرید 20 هواپیمای دوملیتی

آنچه مقامات مسوول ایرانی درخصوص تاخیر در این قرارداد عنوان کردند حاکی از مشکلاتی بود که با این شرکت درخصوص خدمات پس از فروش داشتند. خدمات پس از فروش دو دسته هستند. اول خدمات اصلی است که باید از سازنده موتور دریافت شود و دوم خدماتی که از بقیه عوامل گرفته می‌شود که سازنده موتور هواپیماهای «‌ای‌تی‌آر» که یک شرکت کانادایی است راضی به ارائه خدمات پس از فروش نبود و مسوولان ایرانی با این شرکت بر سرگرفتن امتیاز خدمات پس از فروش مذاکرات طولانی داشتند.

با وجود این، شرکت کانادایی متن نهایی توافق‌نامه را امضا نکرد و این امر به معنی عدم حمایت از هواپیماهای «ای‌تی‌آر» هما در صورت بروز مشکل محسوب می‌شد. همین موضوع موجب شد تا در یک بازه زمانی، مذاکرات دو شرکت هما و «‌ای‌تی‌آر» متوقف شود. اما از آنجا که قرارداد ایران ایر برای این شرکت ایتالیایی-فرانسوی جذاب بود، نهایتا از طرف «ای‌تی‌آر» اعلام شد که خدمات پس از فروش را خود این شرکت بر عهده خواهد گرفت و ایران می‌تواند در صورت بروز مشکل به صورت مستقیم این خدمات را از «ای‌تی‌آر» دریافت کند. با حل این مشکل، روز پنج‌شنبه بالاخره شرکت هما و «‌ای‌تی‌آر» قرارداد نهایی را برای خرید 20 فروند هواپیما در تهران نهایی و امضا کردند. این قرارداد برای هواپیماهای کوچک از نوع ۷۲-۶۰۰ به امضای مقامات دو کشور رسید که گفته می‌شود از موفق‌ترین هواپیماهای توربوپراپ در دنیا هستند. آنچه در جریان امضای این قرارداد گفته شد حاکی از آن است که 4 فروند از این هواپیما آماده تحویل به ایران بوده و پس از انجام مراحل تست، فعالیت‌شان را در آسمان کشورمان آغاز خواهند کرد. همچنین 5 فروند از این نوع هواپیماهای کوچک تا پایان سال 2017 وارد ایران می‌شود. همان‌طور که از ابتدا و همزمان با امضای تفاهم‌نامه با این شرکت ایتالیایی-فرانسوی گفته شد، براساس قرارداد مذکور، ایران می‌تواند 20 فروند دیگر از این هواپیما را نیز سفارش دهد. به عبارتی در قرارداد، خرید 40 فروند هواپیما ذکر و مجموع ارزش این قرارداد حدود ۴۰۰ میلیون دلار اعلام شده است.

اگرچه نهایی شدن قرارداد ایران ایر و «‌ای‌تی‌آر» به طول انجامید، اما براساس اظهارات مطرح شده، به نظر می‌رسد روند تحویل این هواپیماهای کوچک از زمان انعقاد قرارداد سریع‌تر از دو شرکت ایرباس و بوئینگ است. ایران ایر در قراردادی با شرکت آمریکایی بوئینگ در 22 آذر 95، خرید 80 فروند از این هواپیما را نیز قطعی کرد. آخرین خبرها حاکی از آن است که به زودی اولین هواپیمای بوئینگ، 11 ماه زودتر از موعد توافق شده به ایران وارد خواهد شد. همچنین ایران ایر و شرکت ایرباس نیز برای خرید 100 فروند هواپیما، دوم دی ماه سال 95 قرارداد نهایی را امضا کردند که این شرکت 3 فروند از هواپیماهای خریداری شده را پایان سال 95 به ایران ایر تحویل داد. بر این اساس، آنچه از شواهد بر می‌آید، شرکت‌های خارجی پس از رقابت برای نهایی کردن قرارداد، این بار برای تحویل هواپیماها به ایران ایر، با یکدیگر مسابقه گذاشته‌اند.

امکان خرید ۴۰ هواپیما در قرارداد قید شد

روز پنج‌شنبه ۲۴ فروردین سال 96 قرارداد خرید ۲۰ فروند هواپیمای کوچک «‌ای‌تی‌آر» از نوع ۷۲-۶۰۰ در حضور مقامات صنعت هوایی دو کشور به امضای فرهاد پرورش مدیرعامل شرکت هواپیمایی ایران‌ایر و کریستین شرر مدیرعامل شرکت «‌ای‌تی‌آر» رسید.

فرهاد پرورش، مدیرعامل شرکت هما در این مراسم اعلام کرد: اکنون چهار فروند از هواپیماهای «‌ای‌تی‌آر» آماده تحویل به ایران است که پس از انجام مراحل تست تا یک ماه دیگر وارد ایران می‌شود. وی گفت: پنج فروند دیگر از این هواپیماها تا پایان سال ۲۰۱۷ به ایران منتقل می‌شود. بر این اساس ایران تا پایان سال جاری میلادی صاحب ۹ فروند هواپیمای کوچک منطقه‌ای خواهد شد. این قرارداد به ایران اجازه می‌دهد در صورت تفاهم با کمپانی «‌ای‌تی‌آر» علاوه بر ۲۰ فروند خریداری‌شده، ۲۰ فروند هواپیمای دیگر از همین مدل را خریداری و وارد کشور کند. هما مفتخر است که از همان شروع مذاکرات هسته‌ای (برجام) کار خود را برای نوسازی ناوگان هوایی آغاز و اقدام به مذاکره با بهترین هواپیماسازهای دنیا برای خرید هواپیما کرده است. وی با اعلام اینکه یکی از سیاست‌های دولت تدبیر و امید و تاکیدات آقای آخوندی وزیر راه و شهرسازی درخصوص توسعه ناوگان هوایی، خرید هواپیماهای مناسب برای فرودگاه‌های کوچک و استان‌های کم‌برخوردار بود، گفت: درحال حاضر نزدیک به ۹۰ درصد جابه‌جایی مسافران در حوزه داخلی از فرودگاه‌های بزرگ انجام می‌شود؛ این درحالی است که زیرساخت‌های فرودگاه‌های کوچک کشور فراهم است و سرمایه‌گذاری زیادی در کشور در این حوزه انجام شده است.

پرورش ادامه داد: هما تلاش خود را در همین راستا قرار داد و توانست خریدار بهترین هواپیماهای کوچک ۷۰ نفره باشد، بعد از حدود ۱۵ ماه با شروع مذاکرات و تفاهمات اولیه در سفر آقای روحانی به فرانسه قرارداد نهایی در تهران به امضای مقامات دو کشور ‌رسید.

وی درخصوص جزئیات هواپیماهای خریداری شده گفت: هواپیماهای سفارش شده ۷۰ نفره از نوع ملخی با طول پرواز ۱۵۰۰ کیلومتر است که در حالت عادی مصرف سوخت بسیار کمی دارد. پرورش همچنین خبر داد که براساس قرارداد هما با «‌ای‌تی‌آر» این کمپانی در حوزه اقتصادی، فنی و عملیاتی با ایران همکاری خواهد داشت. وی گفت: ما در کنار قرارداد با ایرباس یک قرارداد هم در حضور رئیس سازمان هواپیمایی کشوری و مدیرعامل ایرباس‌ داشتیم که قرار شد ایران و ایرباس در زمینه امکان تولید قطعات در حوزه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری با استفاده از پتانسیل موجود در داخل کشور همکاری داشته باشند. اکنون همین امتیاز را در قرارداد با «‌ای‌تی‌آر» تسری داده‌ایم و پیش‌بینی کردیم که در آینده این همکاری بین دو شرکت وجود داشته باشد.

مدیرعامل شرکت هما گفت: آموزش خلبانان «‌ای‌تی‌آر» نیز با پشتیبانی این شرکت انجام خواهد شد، همین طور «‌ای‌تی‌آر» متعهد به آموزش و پشتیبانی تکنسین‌ها و مهندسان فنی و سایر آموزش‌ها به تیم ایرانی شده است.

گلایه از حاشیه‌سازان

پرورش همچنین با گلایه از حاشیه‌سازی‌ها برای ورود سه ایرباس جدید به کشور و با اعلام اینکه نخستین ایرباس وارد شده به کشور از همان روز ۲۳ دی ماه عملیاتی شد و در خط پرواز قرار گرفت، گفت: آمار ساعات پروازی نخستین ایرباس وارد شده به کشور را تا چهارشنبه شب آماده کرده‌ام که پاسخی به حاشیه‌سازی‌ها باشد. این هواپیما تمام روزهای نوروز را پرواز داشت و طبق آمارهای ارائه شده هواپیمای ایرباس ۳۲۱ وارد شده به ناوگان ایران در طول هفته‌های گذشته ۸۱۷ پرواز داشته که در جریان آن بیش از ۶۸ هزار مسافر جابه‌جا شده‌اند. البته این هنوز فاصله‌ای جدی با ایده‌آل‌های ما دارد، زیرا این هواپیمای مدرن امکان این را خواهد داشت که در طول شبانه‌روز ۱۴ ساعت فعالیت کند.

مدیرعامل هما با اشاره به وضعیت ایرباس ۳۳۰ خریداری شده از سوی ایران‌ایر توضیح داد: هواپیمای دوم وارد شده به ایران تاکنون حدود ۱۵۱ ساعت پرواز داشته و هواپیمای سوم نیز ۵۵ ساعت پرواز را به ثبت رسانده است. البته باید این را در نظر داشت که ما هنوز بسیاری از این پروازها را با وجود معلمان خلبان فرانسوی انجام می‌دهیم که طبق توافق‌های بین‌المللی باید در پروازهای نخست حضور داشته باشند. ایران‌ایر به‌طور همزمان آموزش ۲۹ خلبان و کمک خلبان را برای استفاده از این هواپیماها آغاز کرده است.

توضیح درباره تحویل نخستین بوئینگ

وی سپس در پاسخ به سوال خبرنگاری درخصوص احتمال تحویل نخستین بوئینگ ۱۱ ماه زودتر از موعد مقرر به ایران گفت: طبق اصولی که در تمام قراردادها وجود دارد وقتی یک ایرلاین بنا به هر دلیلی توانایی دریافت هواپیمای خود را نداشته باشد شرکت هواپیماساز این فروند ساخته شده را به دیگر ایرلاین‌ها پیشنهاد می‌کند. اخیرا شرکت ترکیش ایرلاینر بنا به دلایلی از دریافت بوئینگ ۷۷۷ خود امتناع کرده؛ از این رو بوئینگ پیشنهاد دریافت این هواپیما را به ایران‌ایر ارائه کرده است. براساس اعلام فرهاد پرورش هم اکنون مسوولان بوئینگ در ایران هستند و مذاکرات با آنها درباره تحویل این هواپیما ادامه دارد. در صورتی که مذاکرات با موفقیت انجام شود و دو طرف درباره جزئیات به توافق‌نهایی دست یابند می‌توان انتظار داشت که این هواپیما ظرف یک تا یک ماه و نیم آینده به ایران تحویل شود.

پرورش در پاسخ به سوال دیگری درخصوص طولانی شدن قرارداد نهایی با شرکت «‌ای‌تی‌آر» نیز گفت: علت این موضوع نگرانی‌هایی بود که ما در جریان مذاکره برای خدمات پس از فروش داشتیم. موتورهای این هواپیماها را یک شرکت کانادایی تولید می‌کند که اعلام کرده بود برای ارائه خدمات به ایران نیاز به دریافت مجوز دوباره اوفک دارد که خوشبختانه در جریان مذاکرات نهایی، «‌ای‌تی‌آر» اعلام آمادگی کرد تا زمانی که این شرکت مجوزهای لازم را اخذ کند به‌طور مستقیم در قرارداد با ایران، خدمات پس از فروش را ارائه خواهد کرد. پرورش همچنین در پاسخ به رقم قرارداد «‌ای‌تی‌آر» گفت: طبق برآوردهای صورت گرفته مجموع این قرارداد برای ایران حدود ۴۰۰ میلیون دلار است که از این رقم شرکت هواپیماساز «‌ای‌تی‌آر» اعلام آمادگی کرده که حدود هشت فروند از این هواپیماها را با ارائه فاینانس حمایت مالی کند.

وی توضیح داد که براساس متن قرارداد اعلام دقیق رقم خرید هواپیماها جایز نیست و گفت: در قرارداد «‌ای‌تی‌آر» با ایران‌ایر قید شده که در صورت توافق دو طرف امکان آن وجود خواهد داشت که این توافق به خرید ۲۰ فروند هواپیمای دیگر ختم شود. وی همچنین در پاسخ به سوالی درخصوص تامین نیروی انسانی جدید در هما گفت: به تدریج با ورود هواپیماهای نو به کشور مجبور به استخدام نیرو در هما هستیم. هم‌اکنون نیرو به اندازه کافی داریم، اما تا دو سال آینده برای تیم فنی و عملیاتی و همچنین در بخش خلبان نیازمند استخدام نیرو هستیم. کریستین شرر، مدیر کمپانی «‌ای‌تی‌آر» هم در مراسم امضای قرارداد خرید ۲۰ فروند هواپیمای «‌ای‌تی‌آر» گفت: در صنعت حمل‌ونقل هوایی لحظات تاریخی وجود دارد و این لحظه یکی از آن لحظات تاریخی به شمار می‌رود.

وی ادامه داد: هم از جانب تیم ارشد «‌ای‌تی‌آر» و هم از جانب صنعت حمل‌ونقل هوایی ورود این هواپیماها را به ایران تبریک می‌گویم. باید اعلام کنم که شما صاحب بهترین هواپیماهای توربوپراپ شده‌اید. وی گفت: هواپیمای «‌ای‌تی‌آر ۷۲-۶۰۰» یکی از موفق‌ترین و کارآمدترین هواپیماهای توربوپراپ دنیا به شمار می‌آید که در حال حاضر ۲۰۰ شرکت هواپیمایی در سراسر دنیا از این هواپیماها استفاده می‌کنند و بیش از ۷۰ درصد سهم بازار جهان را به خود اختصاص داده است. عملیاتی کردن این هواپیماها بسیار اقتصادی است و در مقایسه با هواپیماهای هم نوع خود بسیار راحت و قابل اعتماد است. کریستین شرر همچنین اعلام کرد براساس یکی از بندهای قرارداد ایران‌ایر و «‌ای‌تی‌آر» این شرکت هواپیمایی در حوزه فنی، اقتصادی و عملیاتی ایران را پشتیبانی خواهد کرد که این مهم با هدف حفظ منافع مردم ایران انجام می‌شود.

بازتاب بین‌المللی قرارداد «‌ای‌تی‌آر»

قرارداد ایران‌ایر و «‌ای‌تی‌آر» در رسانه‌های بین‌المللی نیز بازتاب داشت. بر این اساس آنچه در رسانه‌های خارجی منتشر شده، این قرارداد ارزشی بالغ بر 536 میلیون دلار دارد و در این قرارداد حق خرید 20 هواپیمای اضافی نیز برای «ایران‌ایر» محفوظ خواهد ماند. ضمنا هواپیماهای سفارشی از «موتورهای توربینی» برای به حرکت‌ درآوردن ملخ‌های خود بهره‌ می‌برند. شرکت هواپیماسازی «ای‌تی‌آر» قرار است تا پایان 2018 نیز تمامی این 20 فروند را به ایران‌ایر تحویل دهد. به گزارش پایگاه اینترنتی «فلایت گلوبال»، تاکنون نیز نماد شرکت «ایران‌‌ایر» روی تعدادی از هواپیماهای «ای‌تی‌آر 72-600» قرار گرفته و این هواپیماها در ‌شهر تولوز فرانسه در انتظار تحویل هستند. نهایی شدن این قرارداد درحالی است که پیش از این نیز چند شرکت هواپیمایی ایران در راستای نوسازی ناوگان هوایی خود پس از «برجام» قراردادهای متعددی را با شرکت‌های هواپیماسازی مختلف همچون «بوئینگ» و «ایرباس» به امضا رساندند.

به گزارش رویترز، هدف از خریداری این هواپیماها ازسوی ایرانی‌ها به‌کارگیری آنها در شهرهای کوچک است، چرا که رئیس‌جمهوری ایران حسن روحانی پیش از این نیز قول مدرن‌سازی ناوگان هوایی کشور را داده بود. هواپیماهای «ای‌تی‌آر 72-600» مدل‌های کوچک و با موتورهای توربینی (یا توربوپراپ) هستند که به منظور مسافت‌های کوتاه طراحی شده‌اند. این هواپیماها که از سال 1988 ساخت آنها آغاز و تاکنون حدود 906 فروند از آنها ساخت شده است، 70 صندلی و قیمتی حدود 7/ 24 میلیون دلار دارند. همچنین به ادعای یکی از مدیران این شرکت، در حال حاضر ۲۰۰ شرکت هواپیمایی در سراسر دنیا از این هواپیماها استفاده می‌کنند و بیش از ۷۰ درصد سهم بازار جهان را به خود اختصاص داده است.

به گزارش «بیزینس اینسایدر»، پیش از این تلاش دو طرف برای نهایی ساختن قرارداد بی‌نتیجه مانده بود، چرا که شرکت آمریکایی سازنده موتورهای‌ این شرکت («پرات‌اندویتنی کانادا») به‌دنبال دریافت مجوزهای لازم برای تحویل موتورهای «پی‌دبلیو 100» بود. در این رابطه، دیوید وارگاس (سخنگوی شرکت «ای‌تی‌آر») در گفت‌وگویی که روز پنج‌شنبه با این خبرگزاری داشت، اعلام کرد که این شرکت مجوزهای لازم را از «اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا» دریافت کرده که باعث اجرایی شدن قرارداد مذکور خواهد شد.

جایگاه شرکت هواپیماسازی ATR

شرکت هواپیماسازی ATR (ای‌‌تی‌آر) که مقر اصلی آن در شهر تولوز فرانسه واقع است، یکی از سازندگان برجسته هواپیماهایی است که حداکثر 90 صندلی دارند. این شرکت هواپیماسازی که در نوامبر سال 1981 تاسیس شد، حاصل شراکت دو هواپیماساز عمده اروپایی یعنی «ایرباس» و «فین‌مکانیکا» است. تعداد هواپیماهای فروخته شده از سوی شرکت هواپیماسازی ATR (ای‌تی‌آر) در بیش از 100 کشور جهان بالغ بر 1500 فروند هواپیما است و این شرکت بیش از 200 اپراتور در این کشورها دارد. به‌طور متوسط در هر 8 ثانیه یک هواپیمای دارای موتور توربین‌دار این شرکت در جهان به پرواز درمی‌آید. هواپیماهای دارای موتور توربین‌دار این شرکت شامل دو گروه هواپیما است: 72 ATR که دارای 70 صندلی است و 42 ATR که دارای 50 صندلی است. هر دو گروه هواپیما از مزایای کاهش آلایندگی و بهره‌وری در مصرف سوخت و هزینه‌ها برخوردارند که آن را مدیون موتورهای توربین‌دار خود هستند. این نوع هواپیماها بهترین فرصت را در اختیار شرکت‌های هواپیمایی قرار می‌دهند تا در مسیرهای کوتاه و با هزینه عملیاتی پایین فعالیت کنند. آن دسته از شرکت‌های هواپیمایی که به بازارهای کوچک‌تر خدمات‌رسانی می‌کنند، نیازمند ناوگانی هستند که در مصرف سوخت صرفه‌جویی کند تا به این وسیله بتوانند پروازهای عادی را بین فرودگاه‌های منطقه و فرودگاه‌های اصلی و پرتردد ادامه دهند. شرکت ATR (ای‌تی‌آر) با بیش از 1200 نفر نیروی کار (در ابتدای سال 2016) و گردش مالی 2 میلیارد دلار آمریکا (در سال 2015) تاکنون 1200 هواپیمای خود را به خریداران تحویل داده است. 28 میلیون ساعت پرواز و 5 هزار پرواز در هر روز از دیگر آماری است که محصولات این شرکت هواپیماسازی در کارنامه خود به‌ثبت رسانده‌ است. از سال 2005 تاکنون شرکت ATR (ای‌تی‌آر) پرفروش‌ترین شرکت سازنده هواپیماهای دارای کمتر از 90 صندلی در جهان بوده است.