در صنعت فولاد، سنگ و کاشی و سرامیک خودکفا شدیم

به گزارش می متالز، توسعه فناوری، ارزش افزوده بیشتری را نصیب صنایع معدنی ایران کرده زیرا محصولات نهایی تولید داخل، مواد اولیه صنایع دیگر به شمار می‌آیند که به معنای کاهش خروج ارز از کشور است.
با فاصله گرفتن از تولید سنتی و تکیه بر علم و توان فنی می‌توان به این افق دست یافت.
هرچند هنوز با آنچه در چشم‌انداز توسعه تعریف کرده‌ایم، فاصله زیادی داریم اما نمی‌توان موفقیت‌های کشور در این صنایع را نادیده گرفت.
فراز و فرودهای این صنعت در گفت‌وگو با سیف‌الله امیری، مدیر کل دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت بررسی شده که در ادامه می‌خوانید.

ایران به‌عنوان تولیدکننده مواد معدنی در کدام‌یک از حوزه‌های تولیدی، پیشرو است؟

محصول نهایی در برخی صنایع، مواد اولیه صنایع پایین‌دستی است. فولاد نیز در این دسته جای می‌گیرد و محصول نهایی آن، مواد اولیه صنعت دیگر به شمار می‌آید. در میان صنایع معدنی، صنعت فولاد با توجه به توانایی بالای ایران در فناوری و تجهیزات، ازجمله صنایع پیشرو در کشور به شمار می‌رود؛ به شکلی که در این بخش، از صفر تا صد خودکفا هستیم. مواد اولیه صنایع فولادی از معادن کشور تامین شده و تمام فرآیند تبدیل آن به محصولات نهایی همچون میلگرد نیز در مجتمع‌های داخلی و از سوی متخصصان ایرانی انجام می‌شود. البته به جز فولاد، صنعت سنگ و کاشی و سرامیک نیز ازجمله صنایعی است که در آن خودکفا هستیم چراکه بدون خام‌فروشی و به شکل محصول نهایی، صادر می‌شود.

رویکرد اصلی وزارت صنعت، معدن و تجارت در صنایع معدنی چیست؟

رویکرد اصلی در صنایع معدنی، حمایت از تولید داخلی است. در گذشته، مواد معدنی به شکل خام صادر می‌شد، به این دلیل که زیرساخت‌های تولید محصولات نهایی در ایران وجود نداشت و تنها چند واحد در تولید محصولات نهایی فعالیت می‌کردند. در نتیجه، تولید به‌اندازه‌ای نبود که بتوان آن را صادر کرد یا ارزش‌افزوده‌ای برای آن در نظر گرفت. با پیشرفت علم و توسعه صنایع معدنی در ایران، واحدهای تولید محصولات نهایی در کشور ایجاد شدند و روزبه‌روز در این زمینه پیشرفت کردند.
 اکنون در فناوری و تولید مواد معدنی به‌جایی رسیده‌ایم که مواد خام معدنی استخراج‌شده از معادن کشور در واحدهای داخلی، به محصول نهایی تبدیل و به خارج از کشور صادر می‌شود. به همین دلیل از این پیشرفت به نام انقلاب در صنایع معدنی کشور یاد می‌شود. تولید محصولات معدنی در واحدهای فرآوری کشور علاوه بر اشتغالزایی، ارزش‌افزوده چند برابری را برای کشور به ارمغان می‌آورد که حجم آن نسبت به زمانی که محصولات به شکل خام به کشورهای دیگر صادر می‌شدند، چند برابر است.

تاکنون در زمینه صادرات محصولات نهایی صنایع معدنی به مشکل برخورده‌اید؟

صادرات مواد معدنی به کشورهای جهان در چارچوب ویژه‌ای انجام می‌شود. با این حال در صادرات سیمان به‌عنوان محصول نهایی با برخی مشتریان خود به مشکل برخورده‌ایم.
به عنوان نمونه، پیش‌تر عراق، سیمان را به شکل محصول نهایی از ایران خریداری می‌کرد اما درحال‌حاضر خواهان کلینکر سیمان است تا با فرآوری آن، علاوه بر اشتغالزایی در کشور خود به ارزش‌افزوده بیشتری دست پیدا کند. ایران نیز مایل به فروش سیمان به‌صورت محصول نهایی است. البته تلاش‌هایی برای دست یافتن به یک نتیجه مثبت انجام شده است.

مواد اولیه کدام‌یک از صنایع معدنی ایران از خارج از مرزها تامین می‌شود؟

با توجه به اینکه ایران یکی از کشورهایی است که معادن بسیار غنی دارد، مواد اولیه بسیاری از صنایع بالادستی در ایران تولید می‌شود اما در برخی موارد کمبودهایی وجود دارد. ایران در زمینه تولید آلومینیوم جایگاه قابل قبولی دارد اما مواد اولیه این محصول از خارج وارد می‌شود.
 ایران در تولید آلومینیوم به‌عنوان مواد اولیه ساخت آلومینیوم کمبودهایی دارد که با واردات بوکسیت از کشورهای دیگر جبران می‌شود. درحال‌حاضر تنها واحد فعال تامین پودر آلومینا در ایران، واحد جاجرم در استان خراسان شمالی است.
 این واحد، مواد اولیه مجتمع‌های تولیدکننده آلومینیوم را تامین می‌کند. چند واحد تولیدکننده مواد اولیه این صنعت در حال راه‌اندازی هستند که با راه‌اندازی این واحدها، مشکلات مواد اولیه حل خواهد شد. برخی کشورها با مواد معدنی و فولاد خریداری شده از ایران، صنایع پایین‌دستی خود را گسترش داده‌اند و آنها را در قالب محصولات نهایی، در و پنجره آماده و محصولات این‌چنینی به ایران صادر می‌کنند. این کشورها علاوه بر ارزش افزوده، وجهه خود را در عرصه بین‌الملل بالا می‌برند.

به نظر شما در مقام مدیر کل دفتر صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت، چه برنامه‌ای می‌تواند به توسعه صنایع پایین‌دستی و نگه‌داشتن ارزش افزوده در کشور کمک کند؟

درحال‌حاضر بسیاری از صنایع ما به شکل سنتی تولید می‌شوند. پیشرفت جوامع با فناوری‌های نو امکان‌پذیر است. ما انتظار داریم تولیدکننده‌های صنایع فولادی و معدنی، ارتباط خود را با دانش روز گسترش دهند و با فاصله گرفتن از تولید به شیوه سنتی، به سمت تولید فناورانه حرکت کنند. یکی از این راهکارها این است که تولیدکننده‌های داخلی با بررسی کالاهای وارداتی، محصولات مشابه آنها را تولید و بازار مصرف داخلی را تامین کنند.

برگزاری رویدادهای نمایشگاهی در زمینه صنایع معدنی در چه قالبی می‌تواند به توسعه بخش معدن کمک کند؟

نمایشگاه مکانی است که کارخانه‌ها و واحدهای صنعتی، کالا و خدمات خود را در معرض دید عموم قرار می‌دهند. شرکت‌ها، تولیدکنندگان و واحدهای صنعتی از این محصولات بازدید می‌کنند. بسیاری از محصولات صنایع معدنی که در کشور تولید می‌شوند، ناشناخته هستند. زمانی که این محصولات در نمایشگاه ارائه می‌شوند، سایر تولیدکنندگان و واحدهای صنعتی با آنها آشنا می‌شوند و ارتباط برای خرید و فروش شکل می‌گیرد.

شما به عنوان یکی از نمایندگان بخش دولتی، چه انتظاری از بخش خصوصی تولیدکننده مواد معدنی دارید؟

بخش معدن، کمک و تسهیلات بسیاری از دولت دریافت می‌کند. علاوه بر آن، گاز، آب و برقی که این کارخانه‌ها استفاده می‌کنند نیز یارانه‌ای است. ما انتظار داریم در شرایط تحریم و جنگ اقتصادی، همان‌گونه که از مزایای دولت استفاده می‌کنند برای خروج از این شرایط نیز با دولت همکاری کنند و در چارچوب قوانین و اساسنامه‌ها، ارز حاصل از فروش محصولات خود را به سامانه نیما عرضه کنند.