پیشنهادی برای اقتصادی کردن معادن کوچک

به گزارش می متالز، پس می‌توان گفت این بخش از ظرفیت بالایی برخوردار است و در صورت توجه بیشتر می‌توان به ارزش‌آفرینی آن امیدوار بود. زمین‌شناسی ایران به طور طبیعی ظرفیت معادن بزرگ و در مقیاس را به طور محدود و در شمار اندک دارد. البته مطالعات اکتشافی که در سال‌های اخیر درباره اکتشاف در پهنه‌های معدنی انجام شده، به نتایج مطلوبی هم رسیده و احتمال وجود معادن بزرگ را قوت بخشیده اما تکمیل اکتشافات مقدماتی زمان‌بر است و در صورت مثبت بودن نتایج اکتشافات تکمیلی، ممکن است سال‌ها به طول انجامد تا ما احتمالا چند معدن بزرگ و در مقیاس‌های جهانی دیگر داشته باشیم.
ایران کشوری است با ظرفیت بالا در معادن کوچک‌مقیاس. هرچند معادن کوچک‌مقیاس هزینه بالایی دارند و صرفه اقتصادی آنها کم است اما با پیشنهادهایی می‌توان آن را بهینه کرد. ایران کشوری است با قدمت چند هزار ساله در معدن و معدنکاری و حتی احتمال داده می‌شود که نخستین فعالیت‌های ذوب فلزات نیز در این سرزمین انجام شده باشد. بسیاری از معادن ما در سراسر کشور پراکنده‌اند و مردم قسمت‌های مختلف کشور نیز پیشینه معدنکاری را از گذشتگان خود به ارث برده‌اند. حال با این پیشینه معدنی در این سرزمین چه کنیم که کشورمان به جایگاه واقعی خود در معدنکاری دست یابد؟
 آیا راه‌حل آن این است که مردمانی که به طور پراکنده و خانوادگی از گذشته معدنکار می‌کرده‌اند و از این راه کسب درآمد داشته‌اند را از این کار نفی کنیم به این امید و با این شعار که ما باید معادن بزرگ را اکتشاف و تجهیز کنیم و به تولید محصولات فرآوری شده بپردازیم؟ البته که باید اکتشاف را جدی بگیریم و برای یافتن معادنی در مقیاس بزرگ و جهانی نیز به اکتشافات‌مان ادامه دهیم اما نه به نرخ تعطیلی معادن کوچک.
در این زمینه می‌توان یک سری معادن کوچک‌مقیاس را در منطقه‌ای معدنی از کشور که در شعاع ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلومتری هم قرار گرفته‌اند و ذخایری چند صد هزار تنی دارند را به طور مثال در قالب یک گروه یا تعاونی معدنی ساماندهی کرد که مدیریتی واحد دارند و تامین سرمایه، ماشین‌آلات و حتی نیروی کار ماهر را برای‌شان برنامه‌ریزی شده و با اصول مهندسی تدارک دید تا استخراج ماده معدنی به صورت اصولی انجام شود و در پوشش یک بخش مرکزی قرار گیرد و ماده معدنی استخراج شده فرآوری شود و در مقابل ماده معدنی، به آنها هزینه آن ماده یا بخشی از کنسانتره فرآوری شده ارائه شود.
زمانی که این معادن کوچک‌مقیاس در قالب کنسرسیوم ظاهر می‌شوند، بهره‌وری هم بالاتر خواهد رفت که زیرساخت‌های این پیشنهاد باید از سوی دولت انجام شود. با پیشنهاد ارائه شده که معادن کوچک در سطح استخراج ماده خام معدنی و فروش کانه سنگ به صورت کلوخه باشند و برای فرآوری به یک بخش مرکزی منتقل شوند، هزینه بالایی نخواهند داشت و نیازمند تسهیلات و اعتبارات بالایی هم نخواهند بود و با کمترین سرمایه کار خواهند کرد.
زمانی که یک معدن کوچک با شمار معدنکارانی که می‌توانند از یک خانواده باشند مورد بهره‌برداری قرار گیرد، به این معنی است که خانواده‌های ساکن در یک بخش دوردست زیر پوشش قرار می‌گیرند. شمار بالای این معادن می‌تواند بخش قابل توجهی از بیکاران را وارد عرصه کار کند. این امر به ویژه در معادن مس کوچک توجیه اقتصادی دارد و با توجه به اینکه در چند ماه گذشته، نرخ جهانی مس افزایش داشت، از نظر اقتصادی مقرون به صرفه خواهد بود.

کورش شعبانی / رئیس کمیته اکتشاف خانه معدن ایران