بحران آب در راه است؟

به گزارش می‌متالز، براساس گزارش موسسه تحقیقات آب، وضعیت کاهش بارش‌ها در سال آبی جدید (ابتدای مهر ۱۴۰۲ تا انتهای شهریور ۱۴۰۳) در حوضه‌های آبریز اصلی و درجه دوم تداوم دارد. طبق این گزارش برای هفته جاری وقوع بارش‌ها در نواحی شمالی، به خصوص سواحل دریای خزر، پیش‌بینی می‌شود. همچنین با توجه به چشم انداز بارش پیش‌بینی شده برای هفته آینده، وقوع بارش برای مناطق شمالی و شمال‌غرب کشور مورد انتظار نیست.

همه این مسائل درحالی است که فیروز قاسم‌زاده، سخنگوی صنعت آب کشور، در نشست خبری آغاز سال جدید آبی، عنوان کرد: «در طول سه‌سال گذشته، کاهش به ترتیب ۳۷، ۱۸ و ۱۵درصدی بارش نسبت به شرایط نرمال براساس شبکه ایستگاهی مبنای وزارت نیرو، باعث حاکم شدن خشکسالی هیدرولوژیکی و کاهش مضاعف دبی پایه (میزان ورود و خروج آب) رودخانه‌ها و ورودی به مخازن سطحی و منابع آب زیرزمینی شد و همین امر محدودیت‌های جدی در تامین آب نسبت به سال‌های نرمال به بار آورد.» به این ترتیب با توجه به صحبت‌های سخنگوی صنعت آب کشور و گزارش‌های پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون)، به نظر می‌رسد که سال جدید آبی کشور نیز قرار نیست رویه‌ای متفاوت از سه‌سال پیشین داشته باشد.

بر پایه گزارش منتشرشده، حوضه آبریز دریای خزر این هفته با بیشینه بارش ۳/ ۲۹میلی‌متری و متوسط محدوده ۴/ ۲میلی‌متری بیشترین میزان بارش حوضه‌های آبریز اصلی را دارد. حوضه آبریز فلات مرکزی بیشینه بارش ۲۳میلی‌متری و متوسط محدوده ۱/ ۰میلی‌متری را دارد. حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیز بیشینه بارش ۸/ ۱۶میلی‌متری با متوسط بارش ۵/ ۱میلی‌متری را دارد. حوضه آبریز قره‌قوم هم بیشینه بارش ۲/ ۱میلی‌متری و متوسط محدوده ۱/ ۰میلی‌متری دارد. حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان بیشینه بارش ۷/ ۰میلی‌متری و متوسط محدوده صفر میلی‌متری را تجربه می‌کند. حوضه آبریز مرزی شرق هم این هفته بدون بارش است. این هفته از ۳۰حوضه آبریز درجه دو کشور نیز ۱۶حوضه بدون بارش هستند. براساس این گزارش، در هفته منتهی به چهاردهم مهر همه حوضه‌های شش‌گانه اصلی آبریز کشور بارش خواهند داشت.

حوضه آبریز دریای خزر در هفته منتهی به ۱۴مهر بیشینه بارش ۱/ ۳۴میلی‌متری و متوسط محدوده ۵/ ۴میلی‌متری خواهد داشت. حوضه آبریز دریاچه ارومیه نیز در هفته آینده بیشینه بارش ۶/ ۱۴میلی‌متری با متوسط بارش ۲میلی‌متر را شاهد خواهد بود. در این مدت حوضه آبریز فلات مرکزی بیشینه بارش ۱۲میلی‌متری و متوسط محدوده ۴/ ۰میلی‌متری خواهد داشت. حوضه آبریز قره‌قوم هم بیشینه بارش ۲/ ۷میلی‌متر با متوسط بارش یک‌میلی‌متری را در هفته منتهی به ۱۴ مهر ثبت خواهد کرد. حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان نیز در هفته منتهی به ۱۴مهر بیشینه بارش ۹/ ۳میلی‌متری و متوسط بارش ۱/ ۰میلی‌متری را خواهد داشت. حوضه آبریز مرزی شرق نیز بیشینه بارش ۲میلی‌متری و متوسط محدوده ۱/ ۰میلی‌متری را تجربه خواهد کرد. هشت‌حوضه آبریز درجه۲ هم بدون بارش خواهند بود.

سخنگوی صنعت آب کشور، در نشست خبری خود به مناسبت آغاز سال آبی جدید درباره سه‌سال آبی اخیر کشور گفت: در طول سه‌سال گذشته، به ترتیب کاهش ۳۷، ۱۸ و ۱۵درصدی بارش نسبت به شرایط نرمال براساس شبکه ایستگاهی مبنای وزارت نیرو، باعث حاکم شدن خشکسالی هیدرولوژیکی و کاهش مضاعف دبی پایه رودخانه‌ها و ورودی به مخازن سطحی و منابع آب زیرزمینی شد و همین امر محدودیت‌های جدی در تامین آب نسبت به سال‌های نرمال به بار آورد. فیروز قاسم زاده، در ادامه درخصوص عدم‌توازن زمانی و مکانی بارش‌ها تاکید کرد: عدم‌توازن زمانی و مکانی بارش‌ها نسبت به شرایط نرمال نیز باعث تشدید این محدودیت شد و بعضا استفاده به‌هنگام از آب‌ها را ناممکن کرد.

او افزود: از سوی دیگر، کاهش ذخایر مخازن سد‌ها یا ناهمگن بودن وضعیت ذخیره در مخازن در مناطق مختلف کشور باعث تشدید تنش‌های آبی در برخی مناطق نسبت به مناطق دیگر شد. به طور مثال، شرق کشور در سال آبی گذشته با کاهش جدی بارش روبه‌رو شد و ورودی برخی سد‌ها از جمله سد دوستی به صفر رسید، این در حالی است که وضعیت مخازن سد‌های جنوب غرب کشور، به دلیل فعالیت مناسب سامانه سودانی در طول سال آبی گذشته، در شرایط مطلوبی بوده و سد‌های استان خوزستان در وضعیت بهتری نسبت به سال‌های گذشته قرار گرفتند. مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب کشور در ادامه اظهار کرد: بررسی وضعیت بارش در سطح حوضه‌های آبریز اصلی کشور نشانگر این است که بارش در حوضه آبریز خلیج‌فارس و دریای عمان با کاهش ۵درصدی، در حوضه دریای خزر با کاهش ۹درصدی، در حوضه دریاچه ارومیه با کاهش ۱۱درصدی، در حوضه فلات مرکزی با کاهش ۲۴درصدی، در حوضه مرزی شرق با کاهش ۳۸درصدی و در حوضه قره‌قوم با کاهش ۵۶درصدی نسبت به شرایط نرمال مواجه بوده است.

قاسم‌زاده ادامه داد: از نظر ورودی در سطح حوضه‌های آبریز ۹گانه مدیریتی (براساس تقسیمات جدید شرکت مدیریت منابع آب ایران)، حوضه آبریز کارون بزرگ و زاینده رود با رشد ورودی بیش از ۵۰‌درصدی نسبت به سال قبل، کرخه و مرزی غرب با رشد بیش از ۴۰درصدی، زهره-جراحی و حوضه‌های جنوبی با افزایش ۷درصدی، سفیدرود بزرگ با کاهش ورودی ۱۰درصدی، حوضه ارس و حوضه فلات مرکزی و مرزی شرق با کاهش ۱۸درصدی، حوضه دریاچه ارومیه با کاهش ۲۱درصدی و اترک و حوضه‌های شمالی با کاهش ۳۴درصدی مواجه بوده اند. او در خصوص حجم مخازن آب کشور گفت: همچنین حجم مخازن در انتهای سال آبی در حوضه‌ها ۹ گانه نیز به نحوی بود که حوضه‌های فلات مرکزی و مرزی شرق، اترک و حوضه‌های شمالی، دریاچه ارومیه و ارس با کاهش حجم ذخایر نسبت به سال قبل روبه‌رو بوده اند و سایر حوضه‌ها رشد حجم ذخایر نسبت به سال قبل را دارند.

در انتهای سال آبی ۱۴۰۲-۱۴۰۱، میزان پرشدگی مخازن سد‌ها در سطح کشور متفاوت بوده است. به طور مثال سد‌های پنج‌گانه تهران دارای ۲۱‌درصد پرشدگی بوده‌اند؛ سد زاینده‌رود ۳۶‌درصد پرشدگی داشته است و سد‌های ۱۳گانه دریاچه ارومیه با ۲۹درصد، زنجیره کارون با ۶۶درصد، سد کرخه با ۳۶درصد، سد سفیدرود با ۱۰درصد، سد اکباتان با ۱۳درصد، زنجیره وشمگیر، گلستان و بوستان با صفر‌درصد، سد دوستی با ۷‌درصد و چاه‌نیمه‌ها با ۴‌درصد پرشدگی مواجه شده‌اند.

سخنگوی صنعت آب کشور با اشاره به اینکه شروع سال آبی جدید (۱۴۰۳-۱۴۰۲) با پیش‌بینی سازمان هواشناسی مبنی بر فعالیت مناسب سامانه‌های بارشی در سطح کشور همراه است، گفت: بررسی نتایج مدل‌های اقلیمی نشانگر فعالیت مناسب سامانه‌های بارشی در فصل‌های پاییز و زمستان در سطح کشور خواهد بود و در صورت تحقق پیش‌بینی ها، امید به جبران بخشی از اثرات منفی خشکسالی هیدرولوژیکی سه‌سال اخیر وجود دارد.

قاسم زاده در پایان صحبت‌های خود درباره احیای وضعیت مخازن کشور تاکید کرد: احیای وضعیت مخازن آب سطحی و زیرزمینی کشور نیازمند تداوم سال‌های پربارش و حذف کامل آثار خشکسالی هیدرولوژیکی است و در این شرایط، مدیریت مصرف آب و کاهش مصارف از مهم‌ترین موضوعاتی است که باید در سطح جامعه مورد توجه قرار بگیرد.

منبع: دنیای اقتصاد