تعیین نرخ ارز قاچاق، از بیش اظهاری واردات و کم اظهاری صادرات

به گزارش می‌متالز، مهدی دارابی، با اشاره به اینکه، به طور رسمی و ثبت شده ۱۷ میلیارد دلار کسری تراز تجاری گمرکی داریم (کم اظهاری و بیش اظهاری در آن نیست) گفت: باید به این نکته توجه داشت که از این ۱۷ میلیارد دلار ما ۱۰ میلیارد دلار عدم بازگشت ارز داریم. در واقع عملا ۲۷ میلیارد دلار کسری در آمار‌های گمرکی است. ۱۷ میلیارد دلار بابت کسری تجاری و ۱۰ میلیارد دلار هم عدم بازگشت ارز.

وی با اشاره به اینکه این ۲۷ میلیارد دلار کسری از کدام محل تامین خواهد شد؟ گفت: ناترازی مذکور از صادارت نفت خام و میعانات و نفت سفید و نفت کوره، که در آمار‌های گمرکی نمی‌اید، تامین میشود.

دارابی ادامه داد، اما مخارج ارزی ما صرفا این موارد نیست. ما غیر از صادرات نفتی که داریم و در موازنه پرداخت‌ها ثبت می‌شود موارد مصرفی دیگری هم داریم.

وی با اشاره به اینکه، موازنه پرداخت‌ها و تراز تجاری خیلی تفاوت دارد، گفت: موازنه پرداخت‌ها خودش شامل حساب جاری و سرمایه است. حساب جاری خودش نیز شامل چند حساب است که یکی از آن‌ها حساب بازرگانی است. حساب بازرگانی نیز خودش دو قسمت می‌شود و صادرات و واردات غیر رسمی در آن افزوده می‌شود. وقتی می‌خواهیم موازنه پرداخت‌ها را تحلیل کنیم باید تمامی حساب‌ها را تحلیل کنیم.

مدیر گروه پول و ارز مرکز پژوهش‌های مجلس گفت: نکته بعدی این است که ما اگر مازاد ارزی داریم، چرا باید این همه صف تخصیص و تامین داشته باشیم؟ نکته‌ی مهم‌تر این است که تامین ارز قاچاق وارداتی و فرارسرمایه از کجا صورت می‌گیرد؟ پاسخ این است که از سمت قاچاق صادرات که شامل: عدم بازگشت ارز- کم اظهاری صادرات – بیش اظهاری واردات است. حدود ۲۰ میلیارد دلار به این سمت می‌رود.

تحلیل موازنه پرداخت‌ها برای نظام‌های ارزی ثابت مانند عربستان و قطر و امارات تحلیل می‌شود کاملا با نظام‌های ارزی غیر ثابت متفاوت است. به عنوان مثال در کشور امارات تحلیل موازنه پرداخت ها، از سمت موازنه پرداخت‌ها به نرخ ارز است. وقتی موازنه پرداخت‌های امارات مازاد دارد در واقع این را نشان می‌دهد که امارات می‌تواند نرخ ارزش را ثابت نگه دارد. این تحلیل درست است.

وی گفت:، اما نکته‌ی دیگر این است که در نظام ارزی غیرثابت و شناور، تحلیل از نرخ ارز به موازنه پرداخت‌ها است. یعنی نرخ ارز انقدر تغییر می‌کند تا موازنه پرداخت شما بالانس شود. در کشور ما که این ناترازی در موازنه پرداخت‌ها وجود دارد، در قیمت اقلام بازار غیر رسمی (همانند قاچاق، فرار سرمایه و تقاضای احتیاطی) بالانس شود.

وی تاکید کرد، در واقع وقتی نرخ در این بازار از حدی بالاتر می‌رود دیگر تقاضایی وجود ندارد که شما برای قاچاق یا فرار سرمایه استفاده کنید. نکته‌ی مهم این است تحلیل موازنه پرداخت‌ها در نظام ارزی ثابت و در نظام ارزی غیر ثابت کاملا متفاوت است. از موازنه پرداخت‌ها می‌خواهند به نرخ ارز برسند که این در نظام ارزی ثابت امکان پذیر است. اما در شرایطی که نظام ارزی شما ثابت نیست، باید از نرخ ارز به آن سمت بروید.

دارابی گفت: در دهه ۸۰ که ۲۵۰ تا ۲۸۰ میلیارد دلار ارز در اختیار داشتیم، عمده تامین ارز قاچاق به دلیل تزریق و مداخلات بانک مرکزی بود. اما الان بانک مرکزی نمی‌تواند چنین مداخلاتی کند. عمده‌ی تامین ارزی که شاهد آن هستیم، از کم اظهاری صادرات و بیش اظهاری واردات و قاچاق صادراتی تامین می‌شود.

مدیر گروه پول و ارز مرکز پژوهش‌های مجلس با اشاره به اینکه، اساسا موازنه پرداخت‌ها خیلی پیچیده است، گفت: هم اکنون نمی‌دانیم کدام قسمت موازنه پرداخت‌ها نقش تراز کننده نرخ را ایفا میکند.

منبع: خبرگزاری تسنیم