تهیه نقشه‌های ژئومرفولوژی ساحلی استان خوزستان

به گزارش می متالز، به گفته دکتر جواد درویشی­‌خاتونی، سواحل پهنه‎های بسیار پرتحرکی هستند که از سویی تحت تأثیر فرآیندهای مربوط به آب­ها و دریاها (هیدرودینامیک آب­ها) قرار دارند و از سویی دیگر فرآیندهای حاکم بر محیط­‌های خشکی به طور مستقیم و غیرمستقیم بر نحوه شکل­‌گیری و تحولات آن تأثیرگذار هستند.

به گفته دکتر جواد درویشی­‌خاتونی، سواحل پهنه‎های بسیار پرتحرکی هستند که از سویی تحت تأثیر فرآیندهای مربوط به آب­ها و دریاها (هیدرودینامیک آب­ها) قرار دارند و از سویی دیگر فرآیندهای حاکم بر محیط­‌های خشکی به طور مستقیم و غیرمستقیم بر نحوه شکل­‌گیری و تحولات آن تأثیرگذار هستند.
وی ضمن تاکید بر تهیه نقشه­‌های ژئومرفولوژی ساحلی استان‌های همجوار با سواحل کشور افزود: شرایط اقلیمی حاکم بر مناطق ساحلی نیز در ارتباط با فرآیندهای شکل‌زایی و شرایط زیستی نقش تعیین­کننده‌ای بر ویژگی‌های مورفولوژیکی سواحل دارند و از طرفی دیگر حضور انسان در محیط ساحلی و بهره‌برداری‌های وی، موجب تغییر چشم‌اندازهای ساحلی می‌شود.
این کارشناس زمین‌شناسی با بیان این‌که مهم­ترین عامل در شکل­‌زایی منطقه ساحلی استان خوزستان در پهنه خشکی متغیرهای ناشی از آب‌های جاری است، تصریح کرد: وجود رودهای بزرگ و پر آب با حجم قابل توجه از رسوب، تاثیر زیادی در ایجاد اشکال ساحلی داشته و دلتاهای وسیعی را به وجود آورده‌اند.
درویشی­‌خاتونی خاطرنشان کرد: تغییر مسیر این رودها که در پهنه هموار جنوب استان به کرات اتفاق افتاده باعث تغییر محل ورود آنها به دریا شده و از این طریق سبب گسترش رسوبات در پهنه ساحلی شده که بر همین اساس تهیه نقشه‌­های ژئومرفولوژی ساحلی استان خوزستان ضروری است.
معاون مدیرکل زمین­‌شناسی دریایی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور ضمن اشاره به مکانیزم‌های موثر دیگر در شکل‌­دهی مورفولوژی منطقه گفت: پیشروی آب در اثر جریانات جزرومدی در سواحل و تشکیل خورهای زیاد منطقه نیز بسیار تاثیرگذار هستند و در استان خوزستان سیستم شکل‌زایی حاکم بر محیط دریایی بسیار فعال بوده و نقش مهمی در ایجاد اشکال موجود در منطقه داشته است.
وی با بیان این‌که وضعیت ژئومرفولوژیکی حال حاضر در سواحل استان خوزستان محصول عملکرد سیستم‌های شکل­زائی حاکم بر محیط خشکی و دریایی است، افزود: این سیستم‌ها به‌طور همزمان فعال هستند و اما تاثیر آنها مساوی نبوده و بسته به موقعیت منطقه، یکی از این سیستم‌ها در ایجاد شکل ساحل بر دیگری غلبه داشته است.
این کارشناس زمین‌شناسی نقش رودها در پیشروی خط ساحلی را اساسی عنوان کرد و گفت: جریانات جزر و مدی در فرسایش کاوشی ساحل موثر هستند.
درویشی­‌خاتونی، سیستم‌های شکل­‌زائی منطقه ساحلی استان خوزستان را به سه قسمت تقسیم کرد و یادآور شد: در قسمت شرق و غرب استان سیستم حاکم بر محیط خشکی غلبه داشته و ساحل در حال پیشروی به سمت دریا است و در قسمت مرکزی سیستم محیط دریایی حاکم است.
نظارت دفتر بررسی‌های زمین‌شناسی دریایی بر کلیه پروژه‌های پهنه‌­های آبی
در ادامه معاون مدیرکل زمین‌­شناسی دریایی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور ضمن با استناد به تصمیم جلسه شورای معاونان سازمان متبوع خود گفت: در راستای یکپارچه­‌سازی، الویت‌بندی و رصد پروژه‌­ها و همچنین اجتناب از موازی­‌کاری و جلوگیری اتلاف سرمایه­‌های ملی، دفتر بررسی­‌های زمین‌شناسی دریایی مستقر در تهران به عنوان ناظر پروژه‌­های شاخه زمین‌­شناسی دریایی تعیین شد.
به گفته درویشی‌­خاتونی، براساس این تصمیم کلیه مدیریت­‌ها و مراکز سازمانی جهت اخذ کُد جدید پروژه­‌های مرتبط با زمین‌­شناسی دریایی، ابتدا ضمن تهیه پروپوزال پیشنهادی نسبت به ارسال آن به دفتر زمین­‌شناسی دریایی تهران اقدام کرده و پس از  بررسی در کمیته فنی زمین‌شناسی دریایی و تایید معاونت زمین‌شناسی اقدام به اجرای آن خواهند کرد.
شایان ذکر است، محدوده­‌های پهنه­‌های آبی کشور شامل محیط­‌های فعال رسوبی نظیر دریاها، دریاچه­‌ها، تالاب­‌ها، خلیج‌­ها، دلتاها و حوضه­‌های آبریز رودخانه‌­ای منتهی به آنها است و مطالعات زمین‌شناسی دریایی شامل بررسی و مطالعات رسوب­‌شناسی، زمین­‌شناسی جزایر، ژئوفیزیک دریا، اقلیم و جغرافیای دیرینه، ژئوشیمی و آلاینده‌­های زیست‌­محیطی در محدوده سواحل و دریا، زمین باستان‌شناسی و زمین-طبیعت گردشگری دریایی و ژئومرفولوژی ساحلی است.
بر همین اساس، با توجه به وظایف حاکمیتی محوله بر عهده سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، مدیریت زمین‌شناسی دریایی این سازمان دارای تجهیزات مناسب و نیروی کارشناسی خبره است تا به بررسی‌های رسوب‌شناسی عهدحاضر و تهیه نقشه در مقیاس حوضه‌ای و به تفکیک استان، تهیه نقشه‌های ژئومورفولوژی بستر رودخانه، تعیین میزان و حجم رسوب وارد شده به مخازن سدها و بررسی‌های رسوب‌شناسی و ژئوشیمی رسوبی رسوبات وارده شده به مخازن سدها و تعیین ماهیت ژئوشیمیایی رسوبات در راستای تعیین محدوده‌­های منشا رسوبات بپردازد.
گفتنی است، مطالعات زمین‌شناسی دریایی با هدف آشنایی بیش از پیش با بستر دریا، مطالعات مربوط به سواحل و رودخانه‌ها، علاوه بر پاسخ به سوال‌­های بی‌شماری که در ذهن پژوهشگران علوم زمین است، دارای اهمیت فراوان و استراتژیک از لحاظ سیاسی، امنیتی و اقتصادی در محدوده آب­‌های سرزمینی کشورمان است.