راهبرد سه‌گانه برای صنایع معدنی

به گزارش می متالز، به اعتقاد فعالان و تصمیم‌سازان معدن کشور، «عدم تامین مواد اولیه»، «عدم توجه کافی به بخش اکتشاف» و «نابه‌سامانی‌ها در مقوله صادرات» از جمله چالش‌هایی هستند که سال ۹۷ را برای صاحبان معادن و صنایع سخت و پرمخاطره کردند. آنان معتقدند اگر در سال ۹۸ نتوان این دست‌اندازها را مدیریت و ساماندهی کرد، کسب‌وکارهای وابسته به بخش صنعت و معدن سال بحرانی پیش‌رو خواهند داشت.

اولین جلسه هم‌اندیشی فعالان معدن و صنایع معدنی درخصوص دو همایش «دهمین همایش و نمایشگاه چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن ایران با نگاهی به بازار» و «دومین همایش و نمایشگاه صنایع غیرآهنی ایران» که به ابتکار روزنامه «دنیای اقتصاد» در سال جاری قرار است برپا شود، با حضور «رضا رحمانی، وزیر صنعت، معدن و تجارت»؛ «جعفر سرقینی، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزیر صنعت، معدن و تجارت»؛ «خداداد غریب‌‌پور، رئیس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران»؛ «محمود اسلامیان»؛ «مصطفی موذ‌ن‌زاده»؛ «علی شکرریز، مدیرعامل شرکت پارس دیبا‌ بنیان»؛ «مهرداد اکبریان، رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ایران»؛ «رسول خلیفه سلطانی، دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران»؛ «حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل شرکت بورس کالای ایران»؛ «یوسف مرادلو، رئیس هیات مدیره انجمن صنایع و معادن سرب و روی ایران»؛ «رضا اشرف سمنانی، مشاور شرکت میدکو»؛ «محمدرضا بنی‌اسدی‌راد، مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران»؛ «نادر سلیمانی، مدیرعامل شرکت فولاد غرب آسیا»؛ «هومان خواجه نصیری»؛ «محمدرضا بهرامن، رئیس خانه معدن ایران»؛ «محمود اکبری، مدیر فروش و عضو هیات مدیره فولاد مبارکه اصفهان»؛ «محمود نوریان، مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو»؛ «وجیه‌الله جعفری، مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران»؛ «حقیقی، عضو هیات ‌مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم ایران»؛ «بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران»؛ «یحیی آل‌اسحاق، رئیس هیات مدیره هلدینگ گسترش صنایع معدنی کاوه پارس»؛ «عبدالرضا هاشم‌زائی، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس»؛ «محمد ابکاء، مدیرعامل شرکت فولاد تکنیک»؛ «علیرضا بختیاری، مدیر مسوول گروه رسانه‌ای دنیای اقتصاد»؛ «سروش فولادچی، مدیر امور همایش‌های گروه رسانه‌ای دنیای اقتصاد»، برگزار شد. در این جلسه در کنار تبیین سیاست‌های کلی همایش‌های معدن و صنایع معدنی در سال ۹۸، چالش‌های این روزهای اقتصاد کشور مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت.

متولیان چه گفتند؟

رضا رحمانی در این نشست به بخشی از محورهای اصلی وزارتخانه متبوعش در سال ۹۸ اشاره کرد و گفت: امروز در شرایط خاصی قرار داریم به همین دلیل وزارت صنعت، معدن و تجارت هفت محور را برای سال جاری در نظر گرفته تا بتواند به رونق بنگاه‌های تولیدی منجر شود. به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت، «پیش‌بینی نقشه راه برای بخش معدن و صنایع معدنی» یکی از گام‌هایی است که باید امسال برداشته شود. زیرا پتانسیل رشد در این بخش وجود دارد. «توسعه صادرات» یکی دیگر از محورهایی است که در سال جاری مورد توجه قرار گرفته است. سومین محور پیش‌بینی شده برای سال جاری «توجه به صنایع های‌تک و دانش‌بنیان» است. به گفته متولی صنعت برای این بخش مقرر شده تا صدور جواز منوط به داشتن فن‌آوری محصول باشد. بحث «لجستیک و تجارت» یکی دیگر از مواردی است که برای سال جاری پیش‌بینی شده است، رحمانی معتقد است در این بخش مشکلاتی وجود دارد که برای رفع آن باید اقدام کرد. «تسهیل فضای کسب‌وکار» نیز در دستور کار وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار گرفته است. «تامین مالی بنگاه‌ها» نیز از دیگر محورهایی است که برای سال جاری در دستور کار سیاست‌گذار صنعت و معدن کشور قرار گرفته است.

در ادامه این جلسه خداداد غریب‌پور، رئیس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) نیز با اشاره به اینکه ۳۰درصد سود صنایع در این بخش قرار دارد، عنوان کرد: خریداران بازار به این حقیقت رسیده‌اند که این بازار از جذابیت‌های ویژه‌ای برخوردار است، به همین دلیل پیشنهاد ما استفاده از بازار سرمایه برای توسعه صنعت و معدن است. به گفته غریب‌پور، بیش از ۸۰ درصد نظام تامین مالی ما از طریق بانک است. این درحالی است که از طریق بازار سرمایه هم می‌توان نسبت به تامین سرمایه در گردش صنایع اقدام کرد. رئیس هیات عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران همچنین درخصوص صادرات محصولات معدنی و صنایع معدنی گفت: درخصوص بازار باید رونق صادرات را در سال جاری در دستور کار قرار داد و نباید عرصه را بر صادرکنندگان تنگ کرد، از سوی دیگر باید تسهیل صادرات نیز در دستور کار قرار گیرد.

جعفر سرقینی، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در این هم‌اندیشی به محورهای همایش‌های معدن و صنایع معدنی اشاره کرد و گفت: موضوعات پیشنهادی همایش که صادرات، اکتشاف معادن و مواد اولیه (الکترود و...) است محورهای مناسبی برای همایش امسال است. در این میان باید به موضوع اکتشاف نگاه جدی‌تری داشته باشیم. در تامین مواد اولیه نیز با چالش‌هایی روبه رو هستیم که راه‌های برون‌رفت از این چالش نیز باید در این همایش مورد بررسی قرار گیرد.

پیشنهادهای فعالان اقتصادی

فعالان و صاحبان کسب‌وکار هم در این جلسه به بیان اظهارات، پیشنهادها و بررسی شرایط امروز اقتصاد کشور پرداختند. مصطفی موذ‌ن‌زاده درمورد شرایط این روزهای اقتصاد کشور گفت: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد شرایط امسال اقتصاد کشور با سال گذشته تفاوت آشکاری نخواهد داشت. در این میان تنها از بار فشارهایی که به واسطه «نوسانات شدید ارزی» و «دلار ۴۲۰۰ تومانی و بازار رانتی که به دنبال خود به وجود آورده بود»، به وجود آمده بود کاسته و سبک‌تر شده است. البته رصد بازارها نشان می‌دهد بورس شرایط بهتری نسبت به سال ۹۷ دارد، اما به‌طور کلی در بازارها تغییر محسوسی مشاهده نمی‌شود. این در حالی است که به نظر نمی‌رسد بخش مسکن در سال جاری تحرکی داشته باشد که به دنبال این موضوع بازار فولاد نیز در موقعیت مطلوبی قرار نخواهد گرفت. چالش دیگر امسال اما تامین مواد اولیه مورد نیاز خطوط بخش تولید است. این دست‌انداز باعث شده حداقل مشکل اصلی نشانه‌گذاری و مشخص شود که اکتشاف یکی از عمده‌ترین چالش‌های پیش‌روی کشور است. برای برون‌رفت از این مشکل، باید انجمن‌های مرتبط دست به دست هم دهند و استراتژی طراحی شود تا بلکه بتوان چالش اکتشاف در کشور را حل کرد. با این حال باید این موضوع را در نظر داشت که چکش کمبود مواد اولیه از سال ۱۴۰۰ بالای سر سنگ‌آهنی‌ها خواهد بود. این در حالی است که هنوز یک راهکار مدون، مشخص و روشن برای چالش‌های مذکور پی‌ریزی نشده است. در بحث صادرات هم با توجه به اتفاقات اخیر به نظر نمی‌رسد که شرایط برای این بخش آسان‌تر شود.

محمود اکبری، مدیر فروش و عضو هیات مدیره فولاد مبارکه اصفهان از دیگر سخنرانان این نشست بود. وی گفت: یکی از محورهای مهمی که انتظار می‌رود در همایش صنایع غیرآهنی امسال به آن پرداخته شود، مقوله تولید است. «دنیای اقتصاد» با توجه به تجربه چندساله خود در برگزاری این همایش‌های معدنی، توانسته نقش قابل‌توجهی در انعکاس چالش‌ها و راهکارها داشته باشد. اما مشکل اصلی ما به مرحله بعد از برگزاری همایش انتقال داده می‌شود. در این مرحله انتقال اطلاعاتی که شناخته شده است به خوبی انجام نمی‌گیرد. اما اگر بتوان این محورها و اطلاعات را به یک برنامه عملیاتی تبدیل کرد، می‌توان گفت گام بسیار موثری در جهت تقویت صنایع غیرآهنی برداشته شده است.

محمود نوریان، مدیرعامل شرکت معدنی و صنعتی چادرملو هم در این هم‌اندیشی گفت: بورس‌کالا یکی از موضوعاتی است که سازوکار آن باید به محورهای این همایش اضافه شود. زیرا تولیدکننده باید آزاد باشد محصولات خود را در هر بازاری که می‌خواهد بفروشد. در حالی که در شرایط امروز تولیدکننده برای عرضه محصول خود باید از گردنه بورس عبور کند. در ادامه وجیه‌الله جعفری، مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، اکتشاف را یکی از مهم‌ترین موضوعاتی دانست که باید مورد توجه صاحب‌نظران قرار گیرد. او گفت: زنجیره معدن از اکتشاف آغاز می‌شود و امیدوار هستیم بحث ارزش‌افزوده مدنظر قرار گیرد. از سوی دیگر، بر این باورم برای محصول نهایی باید به بخش پژوهش بیشتر توجه شود. زیرا در همایش‌ها کمتر به مقوله پژوهش پرداخته می‌شود.

همچنین حقیقی، عضو هیات ‌مدیره سندیکای صنایع آلومینیوم ایران اظهار کرد: در مورد صنعت آلومینیوم باید افزایش سرمایه‌گذاری در دستور کار قرار گیرد. حال این سوال مطرح است که چرا در زمینه توسعه معادن تا به حال اقدامی اساسی جز بیمه و مواردی از این دست صورت نگرفته است؟ به همین دلیل پیشنهاد ما این است که تمام جوانب توسعه فلزات در نظر گرفته شود. محمدرضا بهرامن، رئیس خانه معدن ایران نیز به محورهای مورد تاکید در همایش غیرآهنی‌ها پرداخت و گفت: محورهایی همچون «اکتشاف»، «صادرات»، «معادن کوچک» و «چگونگی تامین مواد اولیه» بسیار حائز اهمیت است، اما این موضوع که معدن در اقتصاد کشور از چه جایگاه و سهمی برخوردار است، باید در همایش پیش‌رو به آن پرداخته شود. در بسیاری از محافل تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز عنوان می‌شود که اقتصاد ما باید یک اقتصاد معدنی باشد، اما این موضوع در بسیاری از مواقع دیده نمی‌شود. از دیدگاه من این همایش باید محورهای اصلی خود را با موضوع اقتصاد معدنی تطبیق دهد. بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق ایران هم به موضوعاتی از قبیل تدوین سناریوهایی برای چگونگی تامین مواد اولیه پرداخت. او در ادامه گفت: هر ساله همایش‌های «دنیای اقتصاد» به‌صورت منظم برگزار می‌شود در این زمینه هم کارهای علمی خوبی صورت گرفته است. اما انتظار می‌رود خروجی این همایش‌ها حائز نکاتی باشد مانند اینکه سناریوها برای تامین مواد اولیه چه باشد. صادرات، موضوع حمل‌ونقل و قیمت‌گذاری‌ها چالش‌ اصلی است که باید در همایش‌های پیش‌رو به آن پرداخته شود. محمد ابکاء، مدیرعامل شرکت فولاد تکنیک نیز درخصوص چالش‌های صنایع در سال جدید گفت: بازار همیشه اولویت نخست اقتصاد داخلی است. در این میان اما چالش تامین مواد اولیه روز‌به‌روز حادتر می‌شود و بالاخره باید سیاست‌گذاران در این باره تصمیماتی اتخاذ کنند. اگر قرار است با اکتشاف حل شود اعلام کنند و اگر نه راه‌حل دیگری پیشنهاد دهند. برگزاری همایش‌های «دنیای اقتصاد» مزیت‌های بسیاری دارد. یکی از این مزیت‌ها این است که چالش‌ها در سطح ملی مطرح می‌شود که باعث مشخص شدن صورت مساله اصلی می‌شود.

همچنین یحیی آل‌اسحاق، رئیس هیات مدیره هلدینگ گسترش صنایع معدنی کاوه پارس در مورد محورهای همایش‌های امسال «دنیای‌اقتصاد» گفت: موضوعات پیشنهادی «صادرات»، «اکتشاف معادن» و «مواد اولیه» بسیار حائز اهمیت است اما باید موضوعات دیگری همچون «سیاست‌های ارزی»، «سیاست مسکن»، «قیمت‌گذاری‌ها»، «حمل‌ونقل» و مواردی از این دست در لیست موضوعات مورد بررسی قرار گیرد. زیرا ضریب تاثیر این موضوعات به‌گونه‌ای است که سایر جوانب را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین باید امور جانبی اما مرتبط با موضوعات کلان نیز در این همایش‌ها دیده شود.

عبدالرضا هاشم‌زائی، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس نیز به چند و چون سمینارها و همایش‌ها در طول ۴۰ سال گذشته پرداخت. به اعتقاد او در سمینارهایی که در طول ۴۰ سال گذشته برگزار شده، چالش‌های تولید، صادرات و واردات بررسی نشده است که چه مشکلاتی در این بخش‌ها جانمایی شده‌اند. وی در ادامه اظهار کرد: اینکه بعد از ۴۰ سال شعار سال، رونق تولید می‌شود نشان می‌دهد موانعی وجود داشته و دارد که تاکنون به توسعه دست‌نیافته‌ایم. به گفته هاشم‌زائی، باید کنفرانس‌ها و گردهمایی‌ها به ریشه‌یابی این موانع بپردازند.

علیرضا بختیاری مدیر مسوول گروه رسانه‌ای «دنیای اقتصاد» در این نشست با اشاره به دستاوردهای حاصله در نهمین همایش چشم‌انداز صنعت فولاد ومعدن ایران، عنوان کرد: صادرات و موانع صادراتی عمده مواردی است که در نهمین دوره همایش چشم‌انداز صنعت فولاد و معدن مورد توجه قرار گرفت و با توجه به بحث تحریم‌ها و شرایط حاکم می‌توان گفت در حال حاضر نیاز کشور به ارزآوری است و با این شرایط صادرات می‌تواند یکی از محورهای اصلی همایش‌ها در سال جاری باشد. علاوه بر صادرات باید بحث اکتشافات معادن و رفع مشکل مواد اولیه تولیدکنندگان نیز در این همایش مورد توجه قرار گیرد. بختیاری همچنین تاکید کرد که باید حاکمیت و دولت تکلیف خود را با بخش‌خصوصی مشخص کنند و در صورتی که این بخش را پذیرفته‌اند باید الزامات فعالیت این بخش را نیز بپذیرند.  رضا اشرف سمنانی، مشاور شرکت میدکو نیز در این نشست گفت: با توجه به اینکه سهم صنعت و معدن در تولید داخلی افزایش یافته است، می‌توان در کنار مباحث پیش‌بینی شده تولید داخل را نیز مدنظر قرار داد چون امسال بحث رونق تولید نیز مطرح شده است. چرا که در حال حاضر شرایط تولید سخت‌تر شده و با این شرایط می‌توان بحث تولید را نیز مورد توجه قرار داد.  محمدرضا بنی‌اسدی‌راد، مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران نیز سه محور «تولید»، «توسعه» و «برون‌سپاری» را از جمله مواردی دانست که می‌تواند در این دو همایش مورد توجه قرار گیرد. به‌گفته بنی‌اسدی‌راد، با توجه به شرایط کنونی در این دو همایش باید از پررنگ شدن میزان صادرات جلوگیری کرد، چرا که ممکن است برای تولیدکنندگان مشکلاتی به وجود آید. همچنین ایجاد نهضت معادن کوچک در سال جاری به وجود آید، به همین دلیل باید این موضوع نیز در نشست‌ها مورد توجه قرار گیرد.

نادر سلیمانی، مدیر عامل شرکت فولاد غرب آسیا نیز با اشاره به اینکه در همایش سال جاری باید روی سیاست‌گذاری‌ها نیز تاکید شود، عنوان کرد: در بحث فولاد تولید ۵۵ میلیون تنی تا چشم‌انداز ۱۴۰۴ در نظر گرفته شده، اما این نکته مشخص نیست که سهم مصرف داخلی و صادرات چقدر باشد. این موضوع درخصوص غیرآهنی‌ها نیز صدق می‌کند. به گفته سلیمانی، یکی دیگر از مباحثی که باید به آن توجه شود بحث تحریم است. یوسف مرادلو، رئیس هیات مدیره انجمن صنایع و معادن سرب و روی ایران نیز با اشاره به اینکه برای ترسیم نقشه راه برای صنایع فولادی و غیرآهنی در ابتدا باید دید که دولت چه تغییری نسبت به سال ۹۷ داشته و چه برنامه‌ای در دستور کار دارد، گفت: هنوز مشخص نیست که دولت در برابر موانع چه راهکاری در نظر گرفته، این موضوع باید مشخص شود و برنامه دولت در این خصوص باید اعلام شود.

خواجه‌‌نصیری یکی‌ دیگر از حاضران در این نشست نیز عنوان کرد: با توجه به شرایط کنونی تمرکز کردن روی توسعه چندان مفید نخواهد بود. باید در شرایط کنونی سفرای اقتصادی داشته باشیم که با شرکت‌های خارجی مذاکره کنند. حامد سلطانی‌نژاد، مدیر عامل شرکت بورس کالای ایران نیز در این نشست عنوان کرد: در کشور ما هنوز معاملات فلزات بر مبنای کشف مارکت صورت می‌گیرد و تا زمانی که با این روش پیش برویم، نمی‌توانیم مثل دنیا حرکت کنیم.

به گفته سلطانی‌نژاد، بازار فولاد نوسانات شدید دارد و در حال حاضر بازار چین به یکی از شاخص‌های مهم و بزرگ‌ترین بورس در دنیا تبدیل شده است. به همین دلیل در صورتی که می‌خواهیم در مورد بازار تصمیم‌گیری کنیم باید تجربیات کشورهای دیگر را بررسی کنیم. مدیر عامل شرکت بورس کالای ایران افزود: سیاست‌های تعرفه‌ای صادرات و واردات یک عامل مهم در بازار فولاد محسوب می‌شود؛ در کنار عوامل مذکور تولیدکنندگان با فاکتور نقدینگی نیز دست و پنجه نرم می‌کنند که به این مشکل نیز چندان توجه نمی‌شود. سلطانی‌نژاد معتقد است که باید فاکتورهای بیرون بازار فولاد نیز مورد توجه قرار گیرد.

رسول خلیفه‌سلطانی، دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نیز با اشاره به رشد صنعت فولاد و صنایع معدنی در سال‌های اخیر عنوان کرد: یکی از بحث‌هایی که فراتر از صادرات است بحث رقابتی‌تر کردن صنایع معدنی است. به گفته خلیفه‌سلطانی، در صورتی که انتظار ما این است که کسب‌وکار رقابتی شود باید تعارضات را برطرف کنیم. وی با اشاره به عدم تمایل شرکت‌های فولادی برای ورود به بورس عنوان کرد: عدم ورود به بورس ایجاد رانت می‌کند، از سوی دیگر سهم کارگزاری در بورس بسیار بالاست و باید روی این موضوع کار علمی صورت گیرد.

مهرداد اکبریان، رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ایران نیز با اشاره به اینکه مباحث مطرح‌شده در همایش‌ها موجب شده تا شاهد تشکیل زنجیره فولاد در این بخش باشیم عنوان کرد: با توجه به شرایط کنونی من معتقدم که دولت باید سیاست رهاسازی را پیش گیرد، چرا که بنگاه‌ها به شدت نیازمند سیاست رهاسازی هستند. به گفته اکبریان، این همایش می‌تواند در این مقطع این موضوع را بررسی کند و در این زمینه تصمیمات آگاهانه گرفته شود. محمود اسلامیان نیز در این نشست گفت: یکی از مباحث مهم در بخش همایش‌ها دعوت از شرکت‌های خارجی است. در این خصوص باید به سمت شرکت‌های متوسط خصوصی حرکت کنیم، چرا که در شرایط کنونی شرایط برای همکاری با شرکت‌های بزرگ وجود ندارد.

علی شکرریز، مدیرعامل شرکت پارس دیبا بنیان هم در این نشست با اشاره به اینکه در سال‌های اخیر همواره بحث بر سر رسیدن به تولید ۵۵ میلیون تنی فولاد بوده، گفت: در حال حاضر باید طرح موضوع تولید ۵۵ میلیون تنی فولاد را برعکس کرد و این نکته را مطرح کنیم که این میزان تولید قرار است به چه شکل مصرف شود. به گفته شکرریز، آنچه همواره در این زمینه مطرح می‌شود بحث صادرات است، اما چندان به این موضوع توجه نمی‌شود. عبور از رقابت ناسالم یکی دیگر از موضوعاتی بود که شکرریز به آن اشاره کرد و در این خصوص گفت: اولین مشکلی که باید برطرف شود جلوگیری از رقابت ناسالم در صادرات است، مساله بعدی که باید مورد توجه قرار گیرد بحث قیمت تمام شده است و سومین بحثی که مورد توجه این صنعت است به تثبیت قوانین در یک دوره زمانی خاص مربوط می‌شود.