چالش‌های دیپلماسی فشار حداکثری واشنگتن بر تهران / تحلیل «واشنگتن پست» از فرجام تحریم‌های بیش‌تر دونالد ترامپ

می متالز - رسانه‌های آمریکایی در گزارش‌هایی همسو با هم در تحلیلی با اشاره به تصمیم اخیر دونالد ترامپ درباره لغو معافیت‌های نفتی ایران از چالش‌های دیپلماسی فشار حداکثری واشنکتن بر تهران سخن به میان آورند که تقریبا نتیجه دلخواست دولت را بعید دانستند.

به گزارش می متالز، پس از آنکه واشنگتن اعلام کرد که معافیت نفتی هشت کشور برای خرید نفت از ایران را تمدید نخواهد کرد، سناریوهای متعددی درباره تبعات این تصمیم چه برای ایران و چه برای ایالات‌متحده آمریکا مطرح شد.

در این خصوص عضو ارشد مرکز نیو آمریکن سکیوریتی می‌گوید نفت ایران همچنان وارد پالایشگاه‌های کوچک دیگر کشورها می‌شود و بانک‌ها یا شرکت‌های تجاری که محدودیت چندانی در رویارویی با تحریم‌های آمریکا ندارند، معاملات نفتی با ایران را ادامه می‌دهند.

الیزابت روزنبرگ که مدیر برنامه امنیتی، اقتصادها و انرژی اندیشکده فارن‌پالیسی نیز است، در مطلبی با عنوان «فشار حداکثری بر ایران کار نمی‌کند»، نوشت: «تحریم‌های جدید دونالد ترامپ علیه ایران، در بلندمدت به ایالات‌متحده صدمه می‌زند.»

در این گزارش در نشریه فارن‌پالیسی آمده است: «این هفته مایک پمپئو؛ وزیرخارجه آمریکا در بیانیه‌ای اقدام جدید واشنگتن برای تمدید نکردن معافیت‌های تحریمی را اعلام کرد؛ گامی در راستای افزایش فشار اقتصادی بر تهران. در این سیاست جدید که مقرر شده از تاریخ ۲ ماه مه (۱۲ اردیبهشت) اجرایی شود، چین، هند، ژاپن، کره‌جنوبی و ترکیه مجبور به توقف خرید نفت خام از ایران می‌شوند.»

در کوتاه‌مدت، این تاکتیک فشار تاثیر بسیاری خواهد داشت؛ چرا که مانع صادرات نفت و دریافت درآمد از سوی ایران می‌شود. خریداران بزرگ نفتی که در برخی کشورها همچنان درحال انجام معاملات نفتی با ایران هستند یا خواهان تمدید این معافیت‌ها می‌شوند یا در نهایت به دنبال جایگزین‌های دیگری برای نفت ایران می‌گردند.

اما بعید به نظر می‌رسد به‌دلیل نبود گزینه‌های ارزان‌قیمت و قابل دسترس دیگر، خرید نفت از ایران به صفر برسد. در عین حال امکان اینکه این کشورها بخواهند با ادامه خرید نفت از ایران، خطر مجازات‌های آمریکا را بپذیرند، کم است. در واقع ایالات‌متحده درحال‌حاضر می‌تواند نظام مالی جهانی را تسلیح کند و با استفاده از تحریم‌ها کسب و کار سراسر جهان را به زانو درآورد و آنها را به مجریان ناخواسته سیاست امنیت ملی خود بدل کند.

اما دراین میان تهران درحال جوش و خروش و در پی راه‌هایی برای اقدام تلافی‌جویانه است. نزدیک‌ترین احتمال، خروج ایران از برجام (برنامه جامع اقدام مشترک)است که در سال ۲۰۱۵ به امضا رسید. کشورهای اروپایی و سایر طرفداران این توافق‌نامه، بسیار خشمگین هستند و تمایل آنها برای همکاری با ایالات‌متحده در مورد مسائل امنیتی واشنگتن درحال افول است.

اینها همه پیامدهای اقدامات دولت ترامپ است، بدون در نظر گرفتن آسیب وارد شده به بازار انرژی که افزایش بی‌سابقه بهای نفت را تجربه خواهد کرد. در نهایت، با افزایش فشار اقتصادی، دولت ترامپ قصد دارد ایران را منزوی کند و فشار کافی ایجاد کند. اما امیدی به تاثیر فشارهای اقتصادی ترامپ برای رسیدن به این نتیجه وجود ندارد.

آنچه راهبرد کاخ سفید درحال‌حاضر در پی آن است، حتی اگر موقتی باشد، رساندن صادرات نفت ایران به صفر است. اما این پیروزی توخالی به قیمت بسیار بالایی به‌دست خواهد آمد. به گزارش فارن‌پالیسی، برای شروع، باید گفت این هدف تنها زمانی به‌دست می‌آید که بیشتر بازیکنان بزرگ در ماه‌های آینده از معاملات نفتی ایران خارج شوند. اما صادرات نفت ایران همچنان به راه خود ادامه می‌دهد.

معامله‌گران در مقیاس کوچک صادرات نفت را به پالایشگاه‌های مقیاس کوچک ادامه می‌دهند. بانک‌های کوچک‌تر یا شرکت‌های تجاری که محدودیت چندانی در رویارویی با تحریم‌های ایالات‌متحده ندارند، معاملات نفتی با ایران را پردازش می‌کنند. کشورهای دیگر نیز درنتیجه خشم حاصل از سیاست‌های ایالات‌متحده ممکن است به شیوه دیگری روی آورند؛ از جمله فعالیت‌های تجاری قاچاق.

شرکت‌های چینی، هند و ترکیه به احتمال فراوان از این جمله خواهند بود. ایالات‌متحده هم احتمالا نمی‌تواند هر نقض‌کننده تحریم‌های ایران را مجازات کند. این بار واشنگتن نمی‌تواند روی اطلاعات بین‌المللی و کمک‌های اجرایی سایر کشورها مانند سال‌های ۲۰۱۵-۲۰۱۲ اتکا کند. پس از ادامه حضور نفت ایران در بازار جهانی انرژی، ناظران هم احتمالا به این نتیجه می‌رسند که تحریم‌های آمریکا به اندازه کافی سخت نبوده و این خود می‌تواند انگیزه‌ای برای نقض تحریم‌های واشنگتن باشد. در نتیجه این امر سبب می‌شود سیاست ترامپ در مورد ایران کارآیی کمتری داشته باشد.

کارآیی تحریم‌های واشنگتن

یکی دیگر از مشکلات بزرگ راهبرد ترامپ این است که این پیام را به جهان می‌فرستد که همه تحریم‌های ایالات‌متحده، نه فقط تحریم‌های وضع شده علیه ایران، کارآیی کمی داشته و هزینه‌های هنگفتی برای ایالات‌متحده به همراه دارند. در واقع به نظر می‌رسد تحریم‌های رو به تضعیف ایالات‌متحده به بیراهه می‌روند.

اما درحال‌حاضر حتی با درنظر گرفتن آینده‌ای نزدیک، کنار گذاشتن تحریم‌های دولت ترامپ غیرعاقلانه است. آنها بخش مهمی از راهبرد ترامپ برای حرکت کره شمالی به سمت خلع‌سلاح هسته‌ای و تضعیف «نیکولاس مادورو» در ونزوئلا هستند. فشار اقتصادی همچنین یکی از ابزارهای ایالات‌متحده در برابر کارزارهای دخالت دموکراتیک کرملین، هک کردن و نقض حاکمیت اراضی است.

در حال‌حاضر، دولت ترامپ می‌تواند تحریم‌های رو به افزایش خود را دلیل پیروزی موقت کنونی اعلام کند. اما نسل بعدی رهبران ایالات‌متحده کسانی هستند که باید با نتایج بلندمدت مبهم و دردسر‌ساز این تحریم‌ها روبه‌رو شوند؛ نخست ایران غیرقابل تغییرتر و تلخ‌تر در برابر تحریم‌های اقتصادی ضعیف ایالات‌متحده. هرچند آنها به سهم خود می‌توانند اعتماد شرکا و متحدان ایالات‌متحده را بازگردانند و به دنبال کمک آنها برای چالش دشوار برخورد با تهدید ایران و بازگرداندن اهرم مالی اقتصادی ایالات‌متحده باشند.

بن‌بست سیاست فشار حداکثری

از سوی دیگر روزنامه واشنگتن‌پست نیز در مطلبی به سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران پرداخت و نوشت: «آمریکا در دشمنی خود با ایران احساس بلاتکلیفی می‌کند و نمی‌داند در ادامه سیاست‌های تقابلی از چه اهرمی علیه ایران سود جوید.» به گزارش «ایرنا» به نقل از واشنگتن‌پست، پایان معافیت خرید نفت ایران گزینه آخر آمریکا در تشدید فشارها علیه تهران بود و روزهای پیش‌رو تیم ترامپ احساس بلاتکلیفی بیشتری خواهند کرد.

اگرچه مقام‌های دولت ترامپ تاکید کرده‌اند که همچنان به تقابل خود با ایران ادامه خواهند داد و تصمیم تمدید نکردن معافیت‌ها نیز در همین راستا اتخاذ شده است، اما این سیاست ترامپ نمی‌تواند دوام چندانی داشته باشد و با چالش‌های جدی روبه‌رو است. آمریکا در حالی از تمدید معافیت برای خریداران عمده نفت ایران سر باز زد که این اقدام کاخ سفید با انتقادات شدیدی از جانب شرکای تهران مواجه شد؛ اقدامی که آنان را در یک جبهه، مقابل آمریکا قرار داده است.

اقدام یک‌جانبه آمریکا موجب نگرانی در بازارهای جهانی شده و به اعتقاد برخی کارشناسان، کاخ سفید در تصمیم خود با شکست مواجه خواهد شد. مشخص نیست که پنج کشور چین، ژاپن، هند، کره‌جنوبی و ترکیه به‌عنوان شرکای تجاری و خریداران اصلی نفت ایران تا چه اندازه با آمریکا همراهی نشان دهند. علاوه بر رویکرد بازیگران فوق به موضوع، به دو دلیل اصلی به صفر رساندن نفت ایران ناممکن خواهد بود. اول اینکه کشورهایی که آمریکا به‌عنوان جایگزین نفت ایران در خلیج فارس مطرح کرده است، نمی‌توانند میزان تولید در مقیاس بالا را حفظ کنند.

دوم اینکه، نفت سنگین ایران که کشورهای مختلف برای پالایش فرآورده‌های نفتی به آن نیاز دارند، نمی‌تواند با نفت سبک سعودی جبران شود. بنابراین دلایل اقتصادی و ژئوپلیتیک مانع از آن خواهد شد که سایر قدرت‌ها به‌طور کامل از آمریکا پیروی کنند و منافع ملی آنها را به‌سوی تهران نزدیک می‌کند.

در همین رابطه بخوانید: