مسافر و شرکت ریلی هر دو نیازمند حمایت/افزایش قیمت بلیت پلکانی باشد

به گزارش می متالز، سعید مؤذنی؛ با توجه به افزایش هزینه شرکت‌های ریلی مسافری در تورم اخیر و نوسانات نرخ ارز، این شرکت‌ها‌ از سال گذشته درخواست افزایش قیمت بلیت قطار برای جبران هزینه‌‌های خود را به شرکت راه‌آ‌هن جمهوری اسلامی ایران ارائه کرده‌اند.

شرکت‌های ریلی معتقدند، از سال گذشته در بخش‌های مختلف نظیر تعمیر و نگهداری، راهبری و تجهیز قطارها، دستمزد نیروی انسانی و غیره افزایش هزینه زیادی را متحمل شده‌اند و امروز دولت باید فکری به حال آنها کند.

البته از سال ۹۴ تا تیرماه ۹۷ قیمت بلیت قطار افزایش‌ نداشت و در تیرماه ۹۷ نرخ‌ها ۱۹۰ درصد افزایش یافت، اما شرکت‌های ریلی معتقدند، برای جبران هزینه‌ها بلیت قطار باید درصدی افزایش یابد.

‌مدیرعامل رجا در این‌باره می‌گوید: ‌‌همه شرکت‌های حمل و نقل ریلی بخش مسافری در انتظار بررسی میزان افزایش قیمت بلیت همه قطارها در شورای عالی راه و ترابری هستند.

به گفته محمد رجبی، پیشنهاد شرکت‌های ریلی‌ افزایش میانگین ۲۵ درصد بهای بلیت قطار در مسیرهای بین شهری است‌ همچنین اخذ یارانه (کمک زیان) سیر قطارهای حومه‌ای و پرسرعت (ترن‌ست) از سوی شرکت رجا با مدیران سازمان برنامه و بودجه و شرکت راه‌آهن مطابق قانون بودجه سال ۹۸ کشور در حال پیگیری است.

به هر حال به نظر می‌رسد دولت برای جبران زیان شرکت‌های ریلی برنامه افزایش قیمت بلیت قطار را در دستور کار دارد و پیش‌بینی می‌شود، این افزایش قیمت بین ۳۰ تا ۳۵ درصد باشد.

از آن منظر که استفاده‌کنندگان سیستم حمل و نقل ریلی اقشار متوسط و ضعیف جامعه هستند، پیشنهاد می‌شود، این افزایش قیمت بلیت که قرار است اعمال شود، به صورت پلکانی باشد تا فشار چندانی به مردم خصوصاً در پیک سفرهای تابستانی وارد نکند.

در این‌باره با منصور عرب یارمحمدی معاون اسبق مسافری راه‌‌آهن گفت‌‌وگو کردیم که وی در این‌باره می‌گوید: ‌‌حمایت دولت‌ از شرکت‌های ریلی مسافری و طبیعتاً به دنبال آن حمایت از مسافران ریلی ضروری است.

به گفته وی، تورم فعلی دامن‌گیر یک شرکت یا دو شرکت و یا یک صنعت و یا چند صنعت نیست،‌ بلکه همه اقشار و صنایع را درگیر کرده است.

از یک سو موضوع افزایش هزینه شرکت‌های ریلی در تورم یک سال اخیر مطرح است و از سوی دیگر موضوع کاهش قدرت خرید مردم، حال به نظر شما ضروری است، برای حمایت دوجانبه دولت از شرکت‌ها و مسافران ریلی، چه مواردی در دستور کار باشد؟

عرب یارمحمدی: ضرورت دارد دولت در گام اول، پیش از ‌افزایش قیمت بلیت قطار، تا جایی که امکان دارد، ابتدا به شرکت‌های ریلی مسافری یارانه دهد، به هر حال حمل و نقل ریلی به عنوان حمل و نقل ایمن، پاک و سریع نیازمند حمایت دولت‌ها است و در دنیا هم این مورد مصداق دارد، اگر دولت بتواند از محل اختصاص یارانه به شرکت‌های ریلی، مشکل شرکت‌ها را رفع کند، ‌فشار اقتصادی کمتری هم به اقشار متوسط و ضعیف جامعه که کاربران اصلی قطار هستند، وارد می‌شود.

به هر حال اگر یارانه به بخش ریلی اختصاص یابد، در واقع یارانه به اقشار ضعیف جامعه اختصاص یافته است، چون مسافران این مدل حمل و نقلی همان‌گونه که گفته شد، اغلب اقشار متوسط و ضعیف جامعه هستند، ضمن آنکه این مدل حمل و نقلی ایمن‌ترین و کم‌مصرف‌ترین مدل حمل و نقل عمومی است و در دنیا هم به شرکت‌های مسافری ریلی یارانه می‌دهند.

دولت گام اول را افزایش قیمت بلیت قطار در نظر دارد و این شاید به دلیل کمبود منابع اعتباری برای اختصاص یارانه باشد؛ به نظر شما این افزایش قیمت‌ تا چند درصد منطقی خواهد بود و نحوه اجرای آن باید چگونه باشد؟

عرب یارمحمدی: حال که دولت به لحاظ کمبود منابع، امکان اختصاص یارانه به شرکت‌های ریلی را ندارد، به نظر می‌رسد دولت و شرکت راه‌آهن پس از تورم‌های اخیر برنامه دارند، قیمت بلیت قطار را حدود ۳۵ درصد افزایش دهند‌ که با توجه به افزایش هزینه‌ها، این رقم افزایش قیمت، منطقی است؛ به هر حال هزینه شرکت‌ها در تورم اخیر افزایش زیادی داشته است، ‌شرکت‌ها‌ در همه بخش‌ها نظیر تعمیر و نگهداری، تأمین قطعه و غیره مشکلات زیادی دارند، قیمت برخی قطعات تا ۶ برابر هم افزایش یافته است؛ از سوی دیگر در برخی محورهای ریلی ما نظیر محور شمال یا محور ریلی جنوب، هزینه تعمیر و نگهداری قطارهای مسافری‌ چند برابر است.

افزایش قیمت ناگهانی مناسب‌تر است یا پلکانی؟

عرب یارمحمدی:‌ پیشنهاد می‌شود افزایش قیمتی که مدنظر است در دو مرحله اجرا شود، خصوصا اینکه فصل تابستان و پیک سفرها در راه است، بهتر است دولت امسال در دو مرحله به صورت ۲۰ درصد و ۱۵ درصد، قیمت بلیت قطار‌ها را افزایش دهد تا فشار چندانی به مردم وارد نشود.

به نظر شما این افزایش قیمت پلکانی مورد قبول شرکت‌ها ریلی خواهد بود؟

عرب‌یارمحمدی: ‌با توجه به افزایش زیاد هزینه‌های شرکت‌های ریلی شاید این دو مرحله‌ای کردن افزایش قیمت برای آنها منطقی نباشد، به هر حال اگر تورم پلکانی افزایش یافته بود این افزایش قیمت پلکانی هم برای شرکت‌ها مناسب بود، اما ‌در راستای حمایت از مردم و قشر متوسط و ضعیف جامعه، به نظر می‌رسد، بهتر است افزایش قیمت بلیت در دو مرحله در سال جاری انجام شود.

موضوعی که همیشه بعد از افزایش قیمت‌ها مطرح می‌شود، انتظار افزایش کیفیت خدمات است؟ آیا این افزایش قیمتی که در راستای جبران زیان شرکت‌ها به ادعای آنها باید انجام شود، آیا به افزایش کیفیت خدمات می‌انجامد؟

عرب یارمحمدی:‌ ببینید با افزایش قیمت در بخش‌های مختلف، شرکت‌های ریلی هم دچار افزایش هزینه شدند و آن گونه که ضرورت دارد و در شأن مردم ما است، خدمات‌ رسانی مناسبی به مسافران ندارند‌، به هر حال شرکت‌های ریلی هم معتقد هستند، نه تنها افزایش قیمتی در چند سال اخیر نداشته‌‌اند، حتی هزینه‌های آنها هم چندین برابر افزایش یافته است در همین راستا امکان ارائه خدمات خوب برای برخی شرکت‌های ریلی فراهم نیست، البته برخی شرکت‌ها هم خدمات مناسبی ارائه می‌دهند که درواقع پول بیشتری از مردم می‌گیرند‌.

نقش حاکمیت یا دولت در حوزه نظارت چیست؟

عرب یارمحمدی: به همان نسبت افزایش قیمت بلیت، ارتقا کیفیت شرکت‌های خصوصی در خدمات هم جزو حقوق مسافران است، ببینید، نباید افزایش قیمت فقط ابزار ما باشد، بلکه در کنار افزایش قیمت، شرکت‌های بخش خصوصی ریلی هم باید به افزایش خدمات ملزم شوند، ضرورت دارد راه‌آهن به عنوان حاکمیت صنعت پس از افزایش قیمت بلیت قطار، حتماً بر کیفیت خدمات‌دهی نظارت داشته باشد تا خدمات شرکت‌های ریلی به مردم مناسب‌تر باشد؛ به هر حال‌ وقتی مردم قیمت بلیت‌ بیشتری را پرداخت می‌کنند، انتظار افزایش خدمات را هم دارند و قطعاً این مورد از دغدغه‌های مردم است؛ از سوی دیگر شرکت‌های ریلی هم‌ که قیمت بلیت آنها افزایش می‌یابد، باید خود تلاش کنند، کیفیت خدمات‌ را افزایش دهند.

برخی شرکت‌های ریلی نظیر رجا مدعی هستند به دلیل تکلیف دولت به آنها برای ایجاد نرخ و مسیرهای تکلیفی، باید یارانه دریافت کنند، به نظر شما یارانه دولت در بخش مسافری چگونه خواهد بود؟ به هر حال دولت هم معتقد است، وقتی حق دسترسی به شبکه ریلی را برای شرکت‌ها صفر می‌کند، این بدان معناست که به شرکت‌ها یارانه داده است.

عرب یارمحمدی: ‌خب، راه‌آهن اعلام می‌کند تعرفه صفر حق دسترسی‌ شرکت‌های ریلی به شبکه ریلی، خود نوعی یارانه برای بخش مسافری است،  به هر حال شرکتی مثل رجا در قطارهای حومه‌ای خود با‌ نرخ‌های نازل مسافران را جابه‌جا می‌کند، در حالی که هزینه‌های این قطار حداقل ۵ تا ۶ برابر است، ‌به هر حال وقتی راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به عنوان حاکمیت صنعت، تأکید می‌کند که شرکت‌هایی نظیر نورالرضا، رجا یا شرکت مهتاب‌ در مسیری به صورت تکلیفی تردد داشته باشند یا نرخ تکلیفی باشد، ‌باید مابه تفاوت قیمت آن را هم پرداخت کند، زیرا ‌این شرکت‌ها طبق قانون تجارت گردانده می‌شوند و یا خصوصی هستند، بنابراین ما باید به نحوی عمل کنیم که اگر شرکت‌های ریلی سود ندارند، ‌حداقل زیان نبینند.

این حمایت دولت چگونه باشد؟

عرب یارمحمدی:‌ دولت می‌تواند در قطارهای تکلیفی که شاید ضریب اشغال صندلی پایین باشد،‌ ۷۰ درصد کف‌ ضریب اشغال ‌را پرداخت کند؛ ‌چرا باید هزینه‌های قطارهای تکلیفی را بخش خصوصی بدهد؟‌ بخش خصوصی در واقع امروز در برخی قطارهای تکلیفی نه تنها سودی ندارد، بلکه زیان هم می‌دهد و باید از سرمایه برداشت کند‌.

آیا حق دسترسی به شبکه با تعرفه صفر خود نوعی حمایت دولت از شرکت‌های ریلی نیست؟

عرب یارمحمدی:‌ درست است که راه‌آهن حق دسترسی شرکت‌های ریلی را به شبکه ریلی صفر کرده است، اما از طرف دیگر هزینه لکوموتیو یا علائم و ارتباطات و غیره را از ‌بخش خصوصی دریافت می‌کند، ‌به هر حال این حق دسترسی رایگان به تنهایی هزینه شرکت‌های ریلی را پوشش‌ نمی‌دهد، بنابر‌این وقتی دولت تکلیف می‌کند، نرخ کمتری از مسافر دریافت شود، ضرورت دارد مابه تفاوت را هم خود پرداخت کند.

پیش بینی می شود با توجه به افزایش هزینه‌های شرکت‌های ریلی در چند سال اخیر به خصوص تورم یک سال اخیر دولت برنامه دارد، قیمت بلیط قطارهای مسافری را بین ۳۰ تا ۳۵ درصد افزایش دهد که این افزایش قیمت احتمالاً  به زودی اعمال خواهد شد.