لعاب‌های رنگی سفال و سرامیک چگونه ساخته می‌شوند

به گزارش می متالز، این امر مهم با همت مهندسان معماری، طراحان ساختمانی و سازندگان صنایع سفالی و سرامیکی میسر است تا دوباره آن سبک زیبای سنتی ایرانی در نماها دیده شود تا زیبایی‌های هنر سرامیک ایرانی فقط در بناهای سنتی محصور نماند بلکه تولیداتی از این دست به‌شکل گسترده در دسترس همگان قرار گیرد زیرا بسیاری از افراد مایلند از این مصالح یعنی سرامیک سنتی در نما یا در فضای داخلی ساختمان‌ها استفاده کنند اما تولیداتی از این دست در بازار دیده نمی‌شود.
تولیدات سرامیک سنتی ایرانی برای ساخت حمام‌ها و تزئینات داخل و بیرون ساختمان در این مسیر می‌تواند برای جوانان زمینه کارآفرینی مثبتی را فراهم کند.
رنگ شاد و زیبای این‌دسته سرامیک‌ها علاوه بر آرامش‌بخش بودن باعث ایجاد شادی برای بیننده می‌شود. ظرف‌ها و کاشی‌های لعابدار مصارف کاربردی دارند و می‌توانند به‌عنوان تولیدات هنری در ترویج هنر ایرانی اسلامی نقش بارزی داشته باشند و در خانه‌ها و محیط خانوادگی از آنها استفاده شود. ساختن لعاب و فراگیری آن از نظر اقتصادی به‌صرفه و با تمرین امری بسیار ساده است. جایگزینی این هنر با طرح‌های سنتی یا ابداعی به مراتب بهتر از طرح‌های سرد و یخ‌زده و خسته‌کننده خارجی است.

چگونه لعاب ساخته می‌شود؟

لعاب به ظرف زیبایی و استحکام می‌بخشد. برای ظرف‌های مصرفی هم از نظر بهداشتی ضروری است. مایعات و تکه‌های غذا به درون حفره‌های دیواره ظرف‌های متخلخل ارتن‌ور بدون لعاب (سفال ساده) فرو می‌رود و محل پرورش باکتری می‌شود. البته این اتفاق بر اثر ترک برداشتن لعاب ظرف‌ها نیز پدید می‌آید. مخلوط کردن لعاب‌ها آن‌طور که به نظر می‌رسد، مشکل نیست و به مراتب از خرید آن به شکل آماده اقتصادی‌تر است همچنین آزمایش مداوم، رمز موفقیت در دستیابی به لعاب مناسب است. همیشه در کوره می‌توان فضایی را به گذاشتن و پختن نمونه‌هایی با لعاب‌های مختلف و ضخامت‌های گوناگون اختصاص داد.

شیوه اساسی (رعایت نکته‌های ایمنی هنگام کار)

-بعضی از ترکیبات و مواد به کار رفته در لعاب‌ها سمی است و اگر به پوست نفوذ کند یا وارد شش‌ها شود، خطرناک است. ازاین‌رو هنگام کارکردن با این‌گونه لعاب‌ها از دستکش لاستیکی نازک و ماسک استفاده کنید.
-هنگامی که شیوه تازه‌ای را امتحان می‌کنید فقط مقدارهای کم (۱۰۰ گرم) را مخلوط کنید.
- هر ماده را به دقت وزن کنید. از آنجا که دقت در وزن کردن بسیار اهمیت دارد، از ترازوی دقیق استفاده کنید.
- آب را به اندازه به پودر اضافه کنید که مخلوط، قوام خمیری پیدا کند. قوام درست بسیار مهم است. همین‌طور هم اگر لعاب خیلی ضخیم باشد کار در پایان بدمنظر می‌شود و در سطح لعاب ترک‌های ریز پدیده می‌آید و خراش اتفاق می‌افتد.
- لعاب را با دستان (یا اگر مقدار آن کم باشد با انگشتان) به هم بزنید. به زودی با به هم زدن مداوم حس می‌کنید که لعاب چه غلظتی خواهد داشت.
- همه لعاب‌ها رسوب و لایه سختی را در ته ظرف ایجاد می‌کنند. برای داشتن لعاب نرم که به آسانی بشود با آن کار کرد، یک قاشق چایخوری نمک‌های اپسوم (سولفات منیزیم) را در آب حل کنید و با یک قسمت بتونیت را به ۱۰۰ قسمت لعاب اضافه کنید تا ذرات به ‌شکل معلق در محلول بمانند.
- مخلوط لعاب را از لاک ۱۲۰ مش عبور دهید.
- لعاب را در ظرف‌های در بسته نگهداری و نام‌گذاری کنید.
- از سرامیک‌های کوچک که از گل‌های مختلف ساخته شده است به عنوان قطعات آزمایشی استفاده کنید. در بالای هر سرامیک سوراخ کوچکی ایجاد کنید تا بتوانید آن را روی دیوار آویزان کنید. (در برچسبی می‌توانید فرمول و میزان دقیق اکسید و مواد به‌کار رفته برای ساخت لعاب یاد شده را روی برچسبی به شکل خوانا و مختصر نوشته و در گوشه سفال آزمایشی بچسبانید تا در موقع ساخت لعاب هم‌شکل بعدی با مشکل فراموشی روبه‌رو نشوید).
- پیش از لعابکاری، گردوغبار روی هر قطعه آزمایشی را با اسفنج مرطوب بگیرید.
- با مداد لعاب یا اکسید، نام هر لعاب و نوع گل بدنه را پشت هر سرامیک یادداشت کنید (کدگذاری).
- نیمی از سرامیک را دوباره در لعاب فرو کنید تا غلظت مناسب لعاب با آزمایش مشخص شود.
- دستور تهیه را به همراه روش پخت، درجه حرارت، رنگ و کیفیت و ضخامتی از لعاب که بهترین اثر را دارد، در دفتر شیوه تهیه لعاب ثبت کنید.

لعاب‌های ارتن‌ور (سفالی)

دمای پخت ارتن‌ور با مخروط ۰۴ تا ۰۱ (۱۰۶۰ تا ۱۱۳۷ درجه سانتیگراد) متغیر است. در این دماها بیشتر بدنه‌های ارتن‌ور دارای تخلخل قابل‌توجهی بوده و به نسبت شکننده‌ هستند. اتصال و جوش بدنه سفال و لعاب کم است. رنگ‌های بسیار متنوعی می‌تواند با موفقیت مورداستفاده قرار گیرد.