صنعت آلومینیوم و انتظارهای پیش‌رو

البته خواسته به حقی است که کسانی که در صنعت آلومینیوم مشغول به کار هستند از دولت انتظار بیشتری در زمینه سرمایه‌گذاری در حوزه آلومینیوم داشته باشند.

صنعتی که مغفول مانده است

صنعت آلومینیوم یکی از صنایعی است که همواره در دهه‌های گذشته مورد بی‌مهری قرار گرفته است. در این‌باره هوشنگ گودرزی، رئیس سندیکای صنایع آلومینیوم اظهار کرد: صنعت آلومینیوم در مدت ۳۰ سال گذشته همواره از سوی دولت‌های مختلف مورد بی‌مهری قرار گرفته و دولت‌های مختلف به این صنعت آنچنان که باید و شاید توجه نشان نداده‌اند. این در حالی است که با توجه به وسعت و نیروی انسانی، غنی بودن مملکت از نظر معادن و انرژی به این صنعت توجه نشده است. گودرزی با اشاره به اینکه یکی از موضوع‌های قابل توجه در صنعت آلومینیوم تامین انرژی است، عنوان کرد: یکی از موضوع‌های قابل توجه برای صنعت آلومینیوم موضوع انرژی است. ۳۰درصد نرخ تمام‌شده در صنعت آلومینیوم به انرژی برمی‌گردد. بنابراین ما اعتقاد داریم کشوری با این وسعت و ظرفیت، شایستگی این را دارد که از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس که همجوار ما هستند و ۲۰برابر ما تولید آلومینیوم دارند، پیشی بگیرد. رئیس سندیکای صنایع آلومینیوم افزود: یکی از مهم‌ترین غفلت‌هایی که در صنعت آلومینیوم رخ داده این است که در وزارتخانه متولی جداگانه‌ای برای این صنعت در نظر گرفته نشده است. کارهای این صنعت پیگیری نمی‌شود و به صنعت بالادستی و پایین‌دستی این صنعت توجه نمی‌شود. گودرزی گفت: اقدامی که برای تامین مواد اولیه در این صنعت روی داده، مربوط به ۲۵ سال و اجرای معدن بوکسیت است و از آن زمان تاکنون اقدام دیگری نشده است. در ۲۵ سال گذشته در گینه کار خاصی انجام نداده‌ایم؛ گودرزی در ادامه عنوان کرد: درحال‌حاضر صنایع بالادستی آلومینیوم در داخل کشور با مشکلاتی روبه‌رو هستند، چراکه اندازه این صنایع کوچک بوده و اقتصادی به‌شمار نمی‌رود.

در زمینه تولید آلومینیوم دو شرکت بزرگ درحال فعالیت هستند که هر دو این شرکت‌ها مشکلات خاص خودشان را دارند و نرخ تمام‌شده آنها از تولیدات جهانی اندکی بالاتر است. وی ادامه داد: نرخ بالای تمام‌شده این دو کارخانه سبب شده هزینه‌های بالا را به صنایع پایین‌دستی انتقال بدهند. مشکل آنها کوچک بودن این واحدهای صنعتی است و این در حالی است که تلاشی برای توسعه این واحدها نمی‌شود. انتظار ما این است که بتوان ظرفیت این واحدها به‌تدریج افزایش یابد. رئیس سندیکای صنایع آلومینیوم ادامه داد: در مجموع این دو واحد تولید شمش آلومینیومی ۳۶۰هزار تن تولید دارند، در حالی‌که میزان تولید در کشورهایی چون قطر و عمان به بیش از ۵میلیون و ۲۰۰هزار تن رسیده است. ما برای افزایش میزان تولید در کشور باید گام‌های بلندتری برداریم. گودرزی ادامه داد: این صنعت به نقدینگی در گردش نیازمند است، چراکه نیاز به تامین انرژی با نرخ ارزان‌تر دارد و این هزینه‌هایی است که دولت باید برای آنها برنامه‌ریزی کند تا صنایع پایین‌دستی به حیات خود ادامه بدهند. اگر مواد اولیه را با نرخ مناسب در دنیا تهیه کنیم نرخ محصولات پایین‌دستی به سطح قیمتی جهانی نزدیک می‌شوند. در غیر این صورت صنایع پایین‌دستی با مشکل روبه‌رو می‌شود و باید با تعرفه آنها را سرپا نگه داشت. تعرفه‌ها هم در برخی مواقع جوابگو نیست و محصول وارد می‌شود که این صنعت را با مشکل روبه‌رو می‌کند.

مشکلات صنایع پایین‌دستی آلومینیوم

صنایع پایین‌دستی خواهان سرمایه‌گذاری بیشتری در زمینه صنعت آلومینیوم هستند. در این‌باره امیرحسین بابایی سرپرست بازرگانی شرکت خارجی شرکت نورد آلومینیوم اظهار کرد: نخستین مرحله تولید آلومینیوم، ساخت شمش آلومینیوم است که در دو کارخانه المهدی و ایرالکو تولید می‌شود. خوراک اولیه این کارخانه‌ها آلومینا یا اکسید آلومینیوم است که در ایران منابع کمی وجود دارد و بیشتر آن وارداتی است. بابایی در ادامه توضیح داد: ما تولیدکنندگان جزو صنایع پایین‌دست آلومینیوم به‌شمار می‌رویم که این شمش‌ها را با یک روش گرم که در ایران منحصربه‌فرد است تبدیل به انواع ورق می‌کنیم. وی افزود: صنایع پایین‌دستی آلومینیوم با مشکلاتی روبه‌رو است. این در حالی است که زمانی که کارخانه آلومینیوم نورد در ایران تاسیس شد در کل خاورمیانه هیچ کارخانه آلومینیومی فعال به این شکل وجود نداشت. اما درحال‌حاضر شاهدیم که این شرکت‌ها به‌دلیل هزینه بالای بروزرسانی و ممنوعیت دانش و فناوری به کشور و نبود سرمایه‌گذاری مناسب خارجی رشد آنها با کندی روبه‌رو بوده است. بنابراین هم‌اکنون شاهدیم فناوری که ۴۰ سال پیش برای تولید محصول باکیفیت وارد کشور شد، در همان سطح باقی ماند. در مقابل کشورهای حاشیه خلیج‌فارس سرمایه‌گذاری بسیاری را در این زمینه آغاز کردند و توانستند بسیار در این زمینه پیشرفت کنند. تولید ما در شمش چند صد هزار تن و در تولید ورق چند ده هزار تن است، اما کشورهای حاشیه خلیج‌فاس مثل بحرین، عمان و امارات در سطح میلیون تن تولید می‌کنند.

سرپرست بازرگانی شرکت خارجی شرکت نورد آلومینیوم در ادامه یادآور شد: البته کشورهای صنعتی ترجیح می‌دهند فرآورده‌های اولیه آلومینیوم مانند شمش را تولید نکنند، چراکه صنعت آلومینیوم بسیار صنعت آلاینده و خطرناکی به‌شمار می‌رود. اما برای کشورهای درحال توسعه و کشورهای خلیج‌فارس و حتی چین برای رسیدن به توسعه پایدار باید بتوانند فلز اساسی چون آلومینیوم را تولید کنند. بابایی افزود: در حاشیه کشورهای خلیج‌فارس دو کارخانه نورد آلومینیوم، یکی نورد ایران و یکی در بحرین فعالیت دارند، اما کشور بحرین به قدری در این زمینه سرمایه‌گذاری کرده که به شرکت‌های مانند مرسدس بنز و بی‌ان‌وی تولیداتش را به فروش می‌رساند. سطح فناوری آنها بسیار بالاست. اما ورق‌هایی که در ایران تولید می‌شود با سطح فناوری پایینی تولید می‌شود و همین موضوع باعث می‌شود محصول همگن تولید نشود. وی افزود: حدود ۱۰ سال پیش که ال‌سی هم وجود داشت و ما می‌توانستیم مواد اولیه خارجی وارد کنیم (بیشتر از روسیه وارد می‌کردیم)، وضعیت کیفیت در سطح مناسبی قرار داشت، اما زمانی که به مواد اولیه داخلی متکی شدیم، در برخی آلیاژها دچار مشکل شده‌ایم و فناوری شمش آلومینیوم ۹۹/۷درصد به معنای واقعی نیست. از این‌رو از دولت انتظار داریم که در تامین مواد اولیه و ورود فناوری در این صنعت گام مهمی بردارد. سرپرست بازرگانی شرکت خارجی شرکت نورد آلومینیوم افزود: صادرکنندگان داخلی باید مورد حمایت قرار گیرند. برای مثال زمانی که عراق یکی از مهم‌ترین بازارهای ما به‌شمار می‌رفت، اکنون در تصرف چین قرار گرفته است. در حالی که از نظر مسافتی ایران همسایه عراق محسوب می‌شود. اما دولت چین با اعمال جوایز صادراتی (بین ۱۰ تا ۱۵درصد جوایز صادراتی) توانسته از صادرکنندگان خود حمایت کند. زمانی بود که در ایران ۴درصد جوایز صادراتی می‌دادند که البته آن نیز ملغی شده است. بابایی افزود: مواد اولیه‌ای که چین ارائه می‌کند براساس نیاز بازار است که همیشه با ثبات قیمتی روبه‌رو است، اما قیمت‌گذاری در کشور ما براساس بورس تهران انجام می‌شود که تابعی از بورس بازار لندن است. در نتیجه نرخ آلومینیوم که افزایش پیدا کرد در کشور ما که آلومینیوم روند رو به رشد را طی می‌کرد، ناگهان دچار مشکل شد، چون نرخ چینی‌ها ثابت ماند، اما نرخ ما افزایش یافت.وی در ادامه گفت: در هر صورت دولت چین به حدی از تولیدکنندگان خود حمایت می‌کند که بعد مسافت زیاد آن باز برای خریدار عراقی توجیه پیدا می‌کند.

از سوی دیگر سطح کیفی تولیدات چینی‌ها به‌دلیل سرمایه‌گذاری بالایی که انجام داده‌اند، بسیار بالا رفته است. اما در کشور ما به‌دلیل وجود نداشتن حمایت در تامین مواد اولیه و هزینه‌های بالا و روزآمد نبودن فناوری و پایین بودن دانش فنی با ضایعات بالا همراه شده که تمام این عوامل سبب افزایش نرخ تمام‌شده آلومینیوم شده و مزیت رقابتی تولید ما را کاهش داده است. سرپرست بازرگانی شرکت خارجی شرکت نورد آلومینیوم عنوان کرد: حدود ۲۰ سال پیش شرکت‌های پایین‌دستی آلومینیوم در کشور ما بزرگترین شرکت‌های آلومینیومی ترکیه را تغذیه و نورد آنها را تامین می‌کردند. اینک این شرکت به اندازه‌ای بزرگ شده که کل اروپا را تغذیه می‌کند. بابایی ادامه داد: باید از تولید داخلی حمایت شود، نه اینکه اجازه واردات نیز داده شود یا تعرفه را برای واردات کاهش دهند. حتی اگر تعرفه را کاهش می‌دهند مواد اولیه را به نرخ خوب به تولیدکننده بفروشند و برای آنها ال‌سی قائل شوند. وی تاکید کرد: مواد اولیه صنعت آلومینیوم در داخل گران است و روی مواد اولیه وارداتی یعنی شمش آلومینیوم اجازه ارز مبادله‌ای داده نمی‌شود. یعنی تولیدکننده پایین‌دست مجبور است گران بخرد و از یک فروشنده بخرد و این سبب شده بسیاری از تولیدکننده‌ها با مشکل روبه‌رو شوند.