ریل‌گذاری‌ مناسب بورس‌ کالا برای توسعه بازارهای صادراتی/ امکان راه اندازی بورس مشترک میان ایران و عراق وجود دارد

به گزارش می متالز، با توجه به تحریم‌های یکجانبه آمریکا یکی از سیاست‌های دولت برای تامین منابع ارزی و کالاهای ضروری در داخل توسعه تجارت با همسایگان بوده است. سیاستی که به گواه آمارها تاکنون عملکرد بدی هم نداشته است و بر اساس آن، بخش بزرگی از حجم تجارت خارجی ایرانی به سمت مبادله با کشورهای همسایه سوق یافته است.

در این میان متولیان بازار سرمایه نیز با ابتکار عملی در خور توجه تلاش کرده‌اند روند تجارت با همسایگان را به سمت و سویی درست هدایت کنند. در این راستا بورس‌ کالای ایران از دو سال پیش اقدامات تازه‌ای را برای توسعه روابط با کشورهای همسایه آغاز کرده و در نخستین گام قرار است با توجه به مذاکرات سطح بالایی که صورت گرفته، روابط تجاری ایران و عراق از طریق این بورس توسعه پیدا کند.

ریل‌گذاری‌ مناسب بورس‌ کالا

در همین رابطه حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل بورس‌ کالای ایران با اشاره به این که در بخش بین‌الملل ریل‌گذاری‌ها و هدف‌گذاری‌های خوبی در بورس‌ کالا انجام شده است، گفت: مراحل مطالعاتی برای توسعه روابط اقتصادی با عراق به مراحل نهایی رسیده و به‌زودی همکاری‌ها و روابط بورس ‌کالا با بازار این کشور توسعه پیدا خواهد کرد.

این مقام مسئول افزود: در این زمینه مطالعات به پایان رسیده و مذاکرات خیلی خوبی در سطوح بالای سیاستگذاری در عراق از جمله با نخست‌وزیر و رئیس سازمان بورس عراق انجام شده و هم‌اکنون بورس‌ کالای ایران در انتظار دریافت پاسخ مقامات تصمیم‌گیرنده عراق در این خصوص است.

تشکیل بورس مشترک با عراق

وی در پاسخ به این پرسش که توسعه همکاری‌های تجاری میان بورس کالا و مقامات عراقی عمدتا در چه بخش‌هایی متمرکز است، اظهار داشت: برنامه‌های مختلفی برای ایجاد زیرساخت تبادلات تجاری طراحی شده است، از جمله تشکیل بورس مشترک با عراق یا ایجاد زیرساخت‌هایی برای ساخت انبار کالا؛ حتی در این زمینه با نخست‌وزیر عراق هم مذاکراتی انجام شده است. بنابراین امیدواریم به‌زودی یکی از این موضوعات به نتیجه برسد.

سلطانی‌نژاد ادامه داد: در حوزه خارجی اقدام‌های موثری انجام شده است، اما توسعه این همکاری‌ها به شکل‌گیری یک عزم داخلی جدی هم نیاز دارد.

مدیرعامل بورس کالا با بیان این که البته در حال حاضر موانعی هم بر سر توسعه روابط تجاری با عراق وجود دارد، گفت: یکی از موانع، نبود راهبرد مشخص برای در اختیار گرفتن بازارها است؛ مثلا امسال موانع صادراتی محدودیت‌هایی را برای توسعه روابط تجاری با عراق ایجاد کرد.

وی افزود: از سوی دیگر عراق امسال به آرد ایران یا برخی فرآورده‌های نفتی نیاز داشت، اما در مقابل ایران هم به این کالا نیاز داشت که در نتیجه محدودیت‌های صادراتی ایجاد شد. در صورتی که برای اینکه بتوانیم یک بازار را در اختیار بگیریم باید برنامه بلندمدت و مستمری برای صادرات محصولات داشته باشیم.

نقش سیاست‌گذاری‌های داخلی

سلطانی‌نژاد با اشاره به این که سیاست‌گذاری‌های داخلی برای تنظیم بازار هم روی این موضوعات اثرگذار است، اضافه کرد: نکته دیگری که به‌عنوان یک مانع صادراتی مخالف توسعه روابط تجاری عمل می‌کند، بحث قیمت‌گذاری و اعمال سیاست تثبیت قیمت‌ها است. در واقع محصولات باید در داخل به‌نحوی قیمت‌گذاری شود که صادرات رانت تلقی نشود؛ مثلا امسال همین الگو در مورد صادرات گندم و شکر در ایران حاکم بود و صادرات این دو محصول به‌دلیل قیمت‌گذاری مشمول رانت می‌شد.

چه باید کرد؟

وی در پاسخ به این پرسش که برای حل این مشکلات چه موضوعی را باید تدبیر کرد، اظهار داشت: اگر بخواهیم در صادرات موفق باشیم باید یک برنامه بلندمدت صادراتی داشته باشیم. به عنوان مثال در زمینه روابط تجاری بورس‌کالا با عراق و چگونگی رفع موانع موجود در این رابطه، احتمالا این روابط از مسیر ایجاد بازار معاملات مقاطع فولادی آغاز خواهد شد و بعد از آن درصورتی که مشکلات ناشی از قیمت‌گذاری و قیمت‌های تثبیتی حوزه کالاهای خوراکی حل شود، وارد حوزه‌های جدیدتری خواهیم شد.

مدیرعامل بورس کالا در جواب این پرسش هم که با توجه به شناختی که از فضای اقتصاد عراق دارید آیا در حوزه تولید مشترک امکان فعالیت صنایع ایرانی در عراق وجود دارد و آیا این موضوع می‌تواند به توسعه صادرات منجر شود، اذعان داشت: اتفاقا یکی از راه‌حل‌های اساسی برای اینکه بتوانیم صادرات مستمری داشته باشیم این است که ابتدا صنایع پایین‌دستی در عراق ایجاد کنیم و بعد از آن بورس‌کالا از طریق انعقاد قراردادهای بلندمدت کالاهای مورد نیاز این بخش و سایر بخش‌های مرتبط را تامین کند.

وی با اشاره به اینکه در کنار صادرات نیز می‌توان از ظرفیت عراق برای واردات کالا هم استفاده کرد، گفت: ایران با مشکلات زیادی برای نقل و انتقال پول مواجه است؛ بنابراین عراق می‌تواند بازار مناسبی برای تامین کالاهای مورد نیاز ایران باشد.

ظرفیت‌های بورس کالا برای افزایش سهم صادراتی ایران به عراق

سلطانی‌نژاد در ادامه با بیان این مطلب که ارزش صادرات ایران به عراق در سال گذشته به ۸میلیارد دلار رسید، در خصوص این که در این شرایط بورس‌ کالا چه ظرفیت‌هایی برای افزایش سهم صادراتی ایران به عراق دارد، تصریح کرد: بورس‌ کالا به غیر از محصولاتی مانند حامل‌های انرژی، گاز و برق این توانایی را دارد که بستر صادرات سایر محصولات را به‌صورت استاندارد شده به عراق فراهم کند.

وی افزود: البته این کار مستلزم برخی همکاری‌ها در داخل کشور می‌باشد و نیازمند آن است که در درجه اول محدودیت‌ها رفع شود و در مرحله بعدی راهبردهای مقرراتی برای توسعه صادرات شکل بگیرد تا بتوانیم بازار صادراتی مستمری داشته باشیم. در این رابطه هم به سیاستگذاری دائمی و هم به سیاستگذاری عملی در حوزه قیمت‌گذاری نیاز داریم.

صادرات نیازمند استمرار عرضه

مدیرعامل بورس کالای ایران همچنین با اشاره به این که قیمت‌گذاری در بازار داخلی توجیه صادرات را از بین می‌برد و صادرات را به توزیع رانت تبدیل می‌کند، گفت: یکی از مشکلات کنونی در بحث صادرات، موضوع استمرار عرضه است. برای اینکه بتوانیم بازار کشوری را تصاحب کنیم باید سیستم عرضه استمرار داشته باشد، چون وقتی صادرات و عرضه کالاهای صادراتی مستمر نیست، قادر نیستیم ارکان بازار را در اختیار بگیریم؛ به همین دلیل باید سیاست تجاری ما مشخص باشد؛ یعنی باید تصمیم بگیریم که آیا می‌خواهیم مثلا در بازار مرغ عراق حضور داشته باشیم یا خیر؟ وقتی در بازاری ممنوعیت صادراتی ایجاد می‌شود، این استمرار عرضه از بین می‌رود و در نتیجه ما بازار آن کشور را از دست می‌دهیم.

وی در خصوص اهمیت و توجه به تنظیم بازار داخلی است نیز گفت: متوجه هستیم که بازار داخلی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است اما باید مشخص شود در شرایطی که اقتصاد به منابع ارزی جایگزین نفت نیاز دارد آیا صادرات هم مهم است یا خیر؟

این مقام مسئول ادامه داد: باید توجه کنیم منافع بازار صادراتی هم به‌صورت غیرمستقیم به مردم بازمی‌گردد؛ بنابراین باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که در کنار تامین نیازهای داخلی، بازارهای صادراتی را هم توسعه بدهیم. به‌عنوان مثال از اواخر سال گذشته تا اوایل امسال شرایطی به‌وجود آمده بود که رفته‌رفته در حال به‌دست آوردن سهم مناسبی از بازار مرغ عراق بودیم، اما این موفقیت به‌دلیل ممنوعیت‌های صادراتی از دست رفت.

ارائه راه‌حل

وی گفت: باید موازنه‌ای ایجاد کنیم که صادرات‌ کشور را به بهانه حمایت از بازار داخل قطع نکنیم؛ به‌ویژه در شرایط کنونی که کشور به منابع ارزی بیشتری نیاز دارد. از طرف دیگر اقتصاد ایران در شرایطی است که باید سیاست درهای باز را در پیش بگیرد تا اندازه بازارهای ما بزرگ‌تر شود؛ چرا که در هر صورت یک بازار ۸۰میلیون نفری محدودیت‌هایی دارد و تداوم روند موجود به نفع تولیدکننده‌ها نیست و تولیدکننده برای توسعه باید سهم بیشتری را از سایر بازارهای منطقه به‌دست بیاورد.

سلطانی‌نژاد افزود: به همین دلیل چیزی که هم‌اکنون به اندازه تولید داخل اهمیت دارد، بحث صادرات و حفظ بازارهای صادراتی است و حتی شاید در شرایط کنونی و با توجه به محدودیت‌های ارزی و تحریم‌ها، حفظ بازارهای صادراتی از تنظیم بازار داخلی هم مهم‌تر باشد.

حمایت‌های دولت و مجلس از ابزار بورس‌ کالا

وی همچنین در خصوص حمایت‌های دولت و مجلس از ابزار بورس‌ کالا برای توسعه روابط با سایر کشورها گفت: این تمایل میان قوای مختلف وجود دارد، ضمن اینکه ما به‌تازگی طرحی را برای طراحی یک پول مشترک دیجیتال (رمزارز) با نام اکوکوین به مجلس ارائه کرده‌ایم که درحال بررسی است.

مدیرعامل بورس کالای ایران افزود: اعتقاد ما این است که اگر یک ارز دیجیتال مشترک در میان کشورهای منطقه و به‌ویژه اعضای اکو مانند ایران، افغانستان، پاکستان و حتی روسیه و سایر کشورها شکل بگیرد، شرایط روابط تجاری تسهیل خواهد شد. اگر ارز قابل مبادله به دلار وابسته نباشد و هر زمان که لازم شد این واحد پولی قابل تبدیل به ارز ملی کشورها باشد، امکان توسعه روابط تجاری کشورها فراهم می‌شود.

وی اضافه کرد: هم‌اکنون بحث پیمان‌های پولی دوجانبه مطرح است اما به‌کارگیری ارز واحد مشترک میان کشورها آنها را قادر می‌سازد که موانع تجارت برداشته شود و همکاری‌های تجاری گسترده‌تر شود؛ ضمن اینکه ما از همین طریق می‌توانیم محدودیت‌هایی را که در نتیجه تحریم ایجاد شده رفع کنیم.