آبادانی، به نام افریقا به کام چین

به گزارش می متالز، این در حالی است که بنا بر گفته محمدرضا مودودی، سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران، چین بیشترین سهم از بازار قاره افریقا را در حوزه خدمات مهندسی، زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های اقتصادی دارد و توانسته با در اختیار گرفتن ۱۶ درصد سهم بازار افریقا بیشترین سهم را از آن خود کند. با این حال اما سرمایه‌گذاری چینی‌ها در افریقا تا اندازه‌ای رنگ و بوی استعمار دارد و مقامات افریقایی نیز موضع یکسانی از حضور چینی‌ها در زمینه‌های گوناگون اقتصادی از جمله بخش معدن ندارند.

سرقت به واسطه قرارداد

از اعطای مجوزهایی برای ساخت یک واحد ذوب مواد معدنی و ۲ واحد تصفیه طلا به شرکت‌های چینی خبر داده شده است. هفته گذشته، این مجوزها از سوی دولت تانزانیا به این شرکت‌ها واگذار شد و این اقدام را بخشی از تلاش‌های دولت برای تولید درآمدهای بیشتر از بخش معدن کشور می‌دانند.
در همین حال، دوتو بیتِکو، وزیر معادن کنگو، ارزش مجوزهایی که به شرکت‌های چینی داده می‌شود را بیش از ۱۰۰ میلیون دلار می‌داند. او البته نه به نام شرکت‌های چینی اشاره کرد و نه جزییات بیشتری درباره پروژه‌های استخراجی در کشورهای شرق افریقا از جمله غنا و مالی ارائه داد.
این در حالی است که پیش‌تر و در مارس ۲۰۱۷ (نیمه اسفند ۱۳۹۵ تا نیمه فروردین ۱۳۹۶) جان ماگوفولی، رئیس‌جمهوری تانزانیا، صادرات مواد معدنی را ممنوع کرده بود.
حالا در میانه امسال میلادی، وزیر معادن کنگو از تمایل۳۷ شرکت چینی به سرمایه‌گذاری در معادن افریقا اظهار مسرت می‌کند و می‌افزاید: پس از بررسی دقیق ظرفیت مالی و تاریخچه این شرکت‌ها، مجوزهایی را برای ساخت ۲ واحد تصفیه ذوب طلا در نظر گرفته‌ایم.
بیتِکو همچنین می‌گوید: از مارس (اواسط اسفند ۱۳۹۷) رقمی به ارزش ۱۳۶.۷ میلیارد دلار شیلینگ (۶۰ میلیون دلار) طلا در تانزانیا معامله شده و دولت از این محل، موفق به دریافت ۷.۷ میلیارد شیلینگ هزینه حق امتیاز و تملک شده است.
در همین حال گفتنی است سالانه ۲۰ تن طلا از معادن کوچک‌مقیاس تانزانیا تولید می‌شود اما ۹۰ درصد آنها غیرقانونی صادر می‌شوند.
با این حال، جان ماگوفولی، رئیس‌جمهوری تانزانیا اظهار می‌کند که مجموع درآمد حاصل از معدنکاری در این کشور در ۲ سال گذشته و پس از افزایش کنترل دولت او بر این بخش، افزایش پیدا کرده است. درآمدهای معدنی دولت در سال ۲۰۱۷ - ۲۰۱۸ میلادی (۱۳۹۶ - ۱۳۹۷ خورشیدی) ۳۰۱ میلیون شیلینگ بود، در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۸ - ۲۰۱۹ میلادی (سال گذشته و جاری) به ۳۱۰ میلیون شیلینگ افزایش پیدا کرده است. امید می‌رود تا پایان سال آینده میلادی در اواسط دی ۱۳۹۹ خورشیدی این رقم به ۴۷۰ شیلینگ افزایش یابد.
ماگوفولی می‌گوید: کشورهای افریقایی از ثروت‌های طبیعی از جمله مواد معدنی که در اختیار دارند، بهره چندانی نبرده‌اند و مواد معدنی ما به‌وسیله قاچاق یا حتی قراردادهای استخراج مواد معدنی به سرقت می‌رود. ‌
داده‌های بانک مرکزی همچنین نشان می‌دهد صادرات طلا منبعی کلیدی در مبادلات خارجی تانزانیا به شمار می‌آیند. این کشور در سال گذشته میلادی ۱.۵۴۹ میلیارد دلار طلا صادر کرد که این رقم در سال ۲۰۱۷ میلادی ۱.۵۴۱ میلیارد دلار بود.

چیزی شبیه استعمار

این خبر به خوبی موضع دوگانه مقامات افریقایی در مقابل چینی‌ها را نشان می‌دهد.
 احمد کاظمی، کارشناس معدن، این دوگانگی را تایید می‌کند و توضیح می‌دهد: چینی‌ها از یک سو به آبادانی کشورهای افریقایی کمک کرده‌اند اما از سوی دیگر تاثیر چندان مطلوبی بر اقتصاد کشورهای افریقایی نداشته‌اند.
وی می‌افزاید: در سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۶ میلادی (۱۳۸۴ تا ۱۳۹۵ خورشیدی) حدود نیمی از سرمایه‌گذاری‌هایی که چینی‌ها در خارج از مرزهای خود انجام داده‌اند، مربوط به بخش‌های انرژی و معدن بوده است. در همین حال کشورهای جنوب صحرای افریقا از جمله زامبیا، زیمبابوه، افریقای جنوبی و جمهوری دموکراتیک کنگو حدود یک سوم بودجه‌ای را که چینی‌ها صرف سرمایه‌گذاری‌های برون‌مرزی کردند، به خود اختصاص دادند.
این در حالی است که چین در عرصه پروژه‌هایی که در بخش استخراج مواد معدنی این قاره انجام داده، چندان خوشنام نیست و اتهام‌های گوناگونی مانند استخراج غیر قانونی در غنا، فساد در آنگولا، گینه و دیگر کشورها و فرسایش محیط‌زیست در چاد به آن وارد است. این بدنامی‌ها از شرایط نامطلوب کاری حکایت می‌کند.
کاظمی ادامه می‌دهد: علاوه بر اینها آنچه چین را در معرض اتهام قرار می‌دهد، شمار بالای چینی‌هایی است که به افریقا مهاجرت کرده‌اند تا به عنوان نیروی کار در پروژه‌های این کشور مشغول شوند و شرکت‌های چینی به استخدام نیروهای محلی در مشاغل معدنی نیاز نداشته باشند؛ اتفاقی که در دهه گذشته رشد چشمگیری داشته است.
این رویدادها در شرایطی در حال وقوع هستند که گزارش‌های گوناگون مربوط به تمایلات ضدچینی در این قاره به گوش می‌رسد. در نتیجه، تاثیر فعالیت شرکت‌های معدنی چینی بر توسعه افریقا دو پهلو است، به این معنا که افریقایی‌ها از یک سو گرایش‌های ضدچینی دارند و بر این باورند که ورود شرکت‌های این کشور به منابع معدنی آنها کمکی به اشتغالزایی نکرده و از سوی دیگر از امکانات زیرساختی که چینی‌ها در حوالی مناطق معدنی ایجاد کردند، بهره‌مند هستند؛ امکاناتی مانند جاده‌های آسفالت یا آب لوله‌کشی. این کارشناس در ادامه اظهار می‌کند: سرمایه‌گذاری‌های چین در افریقا موجب رشد آن شده اما به باور من می‌توان آن را کم و بیش به پدیده «استعمار» تشبیه کرد. گویا چینی‌ها افریقا را به سود خود آباد می‌کنند.