آیا زمان مذاکره با آمریکا فرا رسیده است؟/ ماموریت دو جانبه بن‌علوی برای لندن و واشنگتن

می متالز، افزایش تنش‌ها میان ایران و آمریکا پس از خروج دولت دونالد ترامپ از برجام و همچنین پس از تحولات اخیر در خلیج‌فارس همزمان با پیشنهادهای مکرر رئیس‌جمهور آمریکا برای مذاکره با ایران، سناریوهای متعددی را درباره آینده این تنش‌ها و مناسبات میان دو کشور پیش رو قرار می‌دهد.

در این بین سه سناریویی که بیشتر روی آنها تاکید می‌شود، گفت‌وگو یا مذاکره تهران و واشنگتن، عدم مذاکره و ادامه وضع موجود و احتمال یک جنگ بین دو کشور است. در رابطه با اینکه اکنون شرایط برای مذاکره یا گفت‌وگو فراهم است یا خیر، باید ببینیم استدلال کسانی که معتقدند شرایط برای نوعی گفت‌وگو فراهم است و در مقابل آنهایی که معتقد هستند شرایط گفت‌وگو فراهم نیست، چیست؟

توجه به ماهیت استدلال‌های دو طرف مهم است. کسانی که می‌گویند اکنون زمان گفت‌وگو است به این استناد می‌کنند که چون شخصیت ترامپ خودمحور است بنابراین خیلی دنبال جزئیات نیست و در کلیات حاضر به توافق است؛ بنابراین ایران می‌تواند با همین رویکرد جلو برود و مسوولان ایرانی با مسوولان آمریکایی دیدار کنند. در نهایت ترامپ نیز مانند مذاکرات با کره شمالی می‌تواند تاحدودی روی این مساله مانور بدهد تا تنش‌ها کمتر شود و زمینه برای امتیاز گرفتن از دولت ترامپ فراهم شود.

آیا زمان مذاکره با آمریکا فرا رسیده است؟

همچنین این گروه استناد می‌کنند چون ترامپ تاجرمسلک است راحت‌تر امتیاز می‌دهد.این مسائل اساس استدلال گروه حامی مذاکره است. در مقابل گروه دومی هستند که می‌گویند فعلا زمان مذاکره نیست و من نیز دیدگاه‌هایم به این گروه نزدیک است.

این گروه معتقد هستند که ترامپ آن‌گونه که ما فکر می‌کنیم اهل معامله نیست و وی معامله‌ای را می‌خواهد که حتما در آن برنده باشد و به‌طور محسوسی بیشتر از رقیبش سود کند. بنابراین اگر ما وارد بازی ترامپ شویم او می‌خواهد در دنیا جار بزند که این همان ایرانی بود که من گفتم مجبور می‌کنم پای میز مذاکره بیاید و تحریم‌ها جواب داده است.

 بنابراین چون مانور ترامپ روی گفت‌وگو و مذاکره با ایران می‌تواند در داخل نگرش بی‌اعتمادی به حاکمیت را ایجاد کند، ممکن است برخی گروه‌های داخل ایران این برداشت را بکنند که ایران از ارزش‌هایش عقب‌نشینی کرده و با ترامپ وارد معامله شده است.

 درواقع وقتی به این مساله مراجعه می‌کنیم که چرا جمهوری اسلامی اکنون وارد مذاکره با آمریکا نمی‌شود، مهم‌ترین دغدغه همان رویکرد ترامپ در قبال کره شمالی است و اگر رئیس‌جمهور آمریکا همان روش را در قبال ایران نیز در پیش بگیرد، پاسخ ایران به افکار عمومی چه خواهد بود؟ زیرا ترامپ به علنی کردن گفت‌وگو نیاز دارد و می‌خواهد از مذاکره در کمپین انتخاباتی خود بهره ببرد.

 این در حالی است که در مذاکرات برجام، حاکمیت اعلام کرد که چون آنها حق غنی‌سازی را به رسمیت شناختند، ما نیز امتیازاتی دادیم؛ اما اکنون امتیاز بزرگی نمی‌توانیم از آمریکا بگیریم که افکار عمومی برای مذاکره با ترامپ توجیه شود. اما اگر مذاکره نکنیم باید در تنش موجود دست برتر را پیدا کنیم و شرایط را به نفع خود تغییر دهیم تا آمریکا به این جمع‌بندی برسد که از طریق افزایش تحریم‌ها و فشارها به نتیجه مطلوب نخواهند رسید و به تغییر سیاست خود و کاهش فشارها روی بیاورند.

در نتیجه مذاکره برای همیشه منتفی نیست؛ ولی باید در شرایطی ایجاد شود که ایران اگر برنده نشود بازنده هم نباشد.  درباره گزینه جنگ نیز من جنگ تمام عیار را منتفی می‌دانم؛ اما درگیری کنترل شده و محدود منتفی نیست و الزاما به ضرر ترامپ نخواهد بود.

رحمان قهرمانپور| پژوهشگر ارشد مسائل خاورمیانه

در همین رابطه نیز بخوانید:

• مسیریابی تنش ایران و امریکا| ناصر هادیان
• چرخش اعراب به سوی ایران؟
• ماموریت دو جانبه بن‌علوی برای واشنگتن و لندن
• پرسشنامه شورای روابط خارجه درباه نظر دموکرات‌ها برای برجام
• 100 دقیقه مکالمه مکرون با روحانی
• سه اقدام برای حل بحران هسته‌ای| حسین موسویان
• موازنه میان قدرت و محدودیت| عبدالرسول دیوسالار