رقم زیان تولید در صنعت خودرو

به گزارش می متالز، طبق گزارش ارائه شده از سوی دو خودروساز بزرگ کشور به بورس، آنها طی سال ۹۷ در مجموع حدود شش هزار و ۷۶ میلیارد تومان زیان از ناحیه تولید متحمل شده‌اند. این رقم البته بدون احتساب هزینه‌های مالی به دست آمده است، بنابراین با افزودن هزینه‌های موردنظر، زیان سال گذشته خودروسازان در تولید، بسیار بیشتر خواهد شد. اکثر قریب به اتفاق محصولات سه خودروساز بزرگ کشور طی سال ۹۷، با زیان به تولید رسیده و با توجه به تداوم مسائلی مانند تحریم، تورم،کمبود نقدینگی و اختلال در تامین قطعات و به تبع آن، افت تولید، این زیاندهی طی سال جاری نیز احتمالا ادامه داشته و خواهد داشت.

در چنین شرایطی، دولت موضوع واگذاری باقیمانده سهام خود در خودروسازی را دوباره به جریان انداخته و بنا به گفته وزیر صنعت،معدن و تجارت، قرار است این پروژه در سه مرحله و تا پایان سال ۹۹ به سرانجام برسد. در مرحله نخست، اموال مازاد و غیر تولیدی خودروسازان به فروش می‌رسد و در مراحل بعدی نیز ابتدا زیرمجموعه‌های به اصطلاح زائد ایران‌خودرو و سایپا (مانند شرکت‌های قطعه‌سازی) و در نهایت باقیمانده سهام دولت در این دو شرکت، واگذار می‌شود. اتفاقا یکی از پرسش‌های مهم حول محور این واگذاری این است که با توجه به زیان انباشته خودروسازان (حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان) و تولید توام با زیان محصولات، چه انگیزه‌ای پشت فروش این سهام است.

آیا دولت نمی‌توانست و نمی‌تواند صبر کند تا اوضاع تولید به سامان شده و خودروسازی از زیان خارج شود و آن گاه اقدام به فروش سهام خود در ایران‌خودرو و سایپا کند؟ و اینکه متقاضیان سهام دولتی خودروسازان، با این اوضاع نابسامان تولید (زیاندهی تولید محصولات)، با چه انگیزه‌ای به‌دنبال خرید سهام موردنظر هستند؟ به‌نظر می‌رسد دولت (در‌صورتی‌که واقعا قصد خروج از خودروسازی را داشته باشد)، به‌دنبال آن است که خود را از زیر بار مسوولیت سنگین این صنعت خارج کند. خودروسازی در حال حاضر صنعتی زیانده است که پایگاه اجتماعی مناسبی هم ندارد و دولت نیز همواره به دلیل حمایت‌های مادی و معنوی آشکار و پنهان از آن، مورد انتقاد افکار عمومی بوده و هست. به‌نظر می‌رسد دولت حالا بدش نمی‌آید به واسطه واگذاری باقیمانده سهامش در ایران‌خودرو و سایپا، خود را از زیر بار مالی و همچنین فشار افکار عمومی رها کرده و بخش خصوصی را جایگزین کند. البته دولت احتمالا به این هم فکر می‌کند که شاید توان مالی بخش خصوصی بتواند خودروسازی را به تدریج از زیاندهی خارج و این صنعت را در شرایط بهتری قرار دهد.

از آن سو اما بخش خصوصی نیز با وجود همه مشکلات موجود در صنعت خودرو به خصوص زیاندهی در تولید محصولات، به‌دنبال خرید باقیمانده سهام دولت در ایران‌خودرو و سایپا است. در حال حاضر و البته تا به امروز فقط از قطعه‌سازان به‌عنوان مشتریان جدی سهام موردنظر یاد می‌شود، قطعه‌سازانی که البته به گفته خودشان با بی‌پولی دست و پنجه نرم می‌کنند. اگرچه خودروسازی زیان انباشته‌ای حدودا ۱۵ هزار میلیارد تومانی دارد و بیش از ۵۰ هزار میلیارد تومان نیز بدهی بالا آورده، با این حال بازار بزرگ و انحصاری آن از یکسو و دارایی‌های تولیدی و غیر تولیدی اش از سوی دیگر، آن‌قدر جذابیت دارد که بخش خصوصی (به ویژه قطعه‌سازان) به‌دنبال خرید سهام آن باشند.

هرچه هست، باید منتظر ماند و دید آیا پروژه واگذاری باقیمانده سهام دولت در ایران‌خودرو و سایپا تا پایان سال ۹۹، اجرایی خواهد شد و در صورت رخ دادن این اتفاق، صنعت خودرو از زیاندهی خارج می‌شود؟

سال زیان‌بار تولید خودرو

اما نگاهی بیندازیم به گزارشی که خودروسازان از بهای تولید و فروش محصولات خود طی سال ۹۷، به بورس ارائه داده‌اند، تا مشخص شود سود و زیان آنها چه افت و خیزی در مقایسه با سال ۹۶ داشته است. ویژگی خاص سال ۹۷ برای خودروسازی، تحریم این صنعت از سوی آمریکا است که این موضوع سبب رشد هزینه‌های تولید و در نتیجه یکی از عوامل زیاندهی محصولات شده است. البته در کنار این موضوع، قیمت‌گذاری دستوری نیز دیگر عامل مهم زیانده شدن تولید محصولات به حساب می‌آید، عاملی که طی ۱۲ سال گذشته همواره وجود داشته است.

در واقع قیمت‌گذاری دستوری به‌عنوان دلیل اصلی زیاندهی خودروسازان مطرح می‌شود و تحریم، این عامل را تشدید کرده است. گزارش‌های ارسالی خودروسازان به بورس نشان می‌دهد ایران‌خودرو، سایپا و پارس خودرو به‌عنوان سه بازیگر اصلی صنعت خودرو کشور، در تولید بیشتر محصولات خود طی سال ۹۷ با زیان مواجه شده‌اند. در این بین، ایران‌خودرویی‌ها به استثنای سوزوکی گرندویتارا و هایما، در تولید دیگر محصولات خود زیان دیده‌اند.

بر این اساس، بهای تمام شده تولید محصولات ایران‌خودرو طی سال ۹۷، در مجموع حدود ۱۷ هزار و ۶۲۵ میلیارد تومان بوده، اما چیزی نزدیک به ۱۳ هزار و ۹۸۶ میلیارد تومان از ناحیه فروش این محصولات، نصیب این شرکت شده است. با این حساب، ایران‌خودرویی‌ها طی سال ۹۷ از ناحیه اختلاف «مبلغ بهای تمام شده» و «مبلغ فروش»، حدود سه هزار و ۶۳۸ میلیارد تومان زیان دیده است. این در حالی است که ایران‌خودرو در سال ۹۶، حدود ۲۱ هزار و ۱۰۹ میلیارد تومان صرف بهای تولید محصولات کرده و نزدیک به ۲۲ هزار و ۸۳۴ میلیارد تومان نیز بابت فروش آنها به دست آورده است، یعنی کسب سودی یک هزار و ۷۲۴ میلیارد تومانی (منهای هزینه‌های مالی).

بنابر گزارش ارائه شده به بورس اما این شرکت ۲۲۹ هزار و ۷۴۸ دستگاه انواع محصولات خانواده پژو را در سال ۹۷ به تولید رسانده که مبلغ بهای تمام شده تولید آنها بیش از ۱۰ هزار و ۲۵۸ میلیارد تومان بوده است. آبی‌های جاده مخصوص اما این تعداد پژو را کمی بیش از هشت هزار و ۳۱۹ میلیارد تومان فروخته‌اند. این به آن معناست که ایران‌خودرو در سال ۹۷ حداقل نزدیک به یک هزار و ۹۴۰ میلیارد تومان بابت تولید محصولات پژو زیان داده است. با اضافه کردن هزینه‌های مالی به مبلغ بهای تمام شده، زیان تولید پژوهای ایران‌خودرو بالاتر خواهد رفت. ایران‌خودرویی‌ها در سال ۹۶ بدون احتساب هزینه‌های مالی، نزدیک به هزار و ۶۹۰ میلیارد تومان از ناحیه تولید پژو سود حاصل کرده بودند.

طبق گزارش ارائه شده به بورس، تولید سمند نیز برای ایران‌خودرو زیان به همراه داشته است. این شرکت در سال ۹۷ و بدون احتساب هزینه‌های مالی، حدود ۷۳۸ میلیارد تومان از ناحیه تولید سمند زیان دیده است، در حالی که طی سال ۹۶ (بدون احتساب هزینه‌های مالی) زیر ۹۹ میلیارد تومان زیان کرده بود. مبلغ بهای تمام شده تولید سمند طی سال ۹۷، بیش از دو هزار میلیارد تومان بوده اما تنها یک هزار و ۲۶۸ میلیارد تومان از ناحیه فروش ۴۴ هزار و ۶۰۸ دستگاه از این خودرو نصیب آبی‌های جاده مخصوص شده است.

بزرگ‌ترین خودروساز ایران در تولید دنا طی سال ۹۷، زیانی بیش از ۵۰۰ میلیارد تومان (بدون احتساب هزینه‌های مالی) حاصل کرده، حال آنکه طی سال ۹۶ و باز هم بدون محاسبه هزینه‌های مالی، ۶۹۶ میلیون تومان سود به دست آورده است. در تولید رانا نیز ایران‌خودرو طی سال ۹۶ سودی ۹ میلیارد و ۶۵۷ میلیون تومانی (بدون احتساب هزینه‌های مالی) به دست آورده، با این حال طی سال ۹۷، بیش از ۳۲ میلیارد و ۳۸۸ میلیون تومان (بدون احتساب هزینه‌های مالی) از ناحیه تولید این محصول زیان کرده است.

آبی‌های جاده مخصوص همچنین در تولید محصولات رنو نیز طی سال ۹۷ با زیان ۱۰ هزار و ۸۷۷ میلیون تومانی (منهای هزینه‌های مالی) مواجه شده‌اند، حال آنکه طی سال ۹۶ زیان تولید این محصولات ۲۶ میلیارد و ۸۶۲ میلیون تومان (بدون احتساب هزینه‌های مالی) بوده است. در تولید دانگ فنگ هم بدون احتساب هزینه‌های مالی، ۳۴۰ میلیارد و ۹۲۸ میلیون تومان زیان گریبان ایران را در سال ۹۷ گرفته است، حال آنکه طی سال ۹۶، ایران‌خودرویی‌ها ۱۲۰ میلیارد و ۹۰۹ میلیون تومان از ناحیه تولید این محصول زیان کرده بودند، البته بدون احتساب هزینه‌های مالی.

گزارش ایران‌خودرو به بورس نشان می‌دهد این شرکت در مونتاژ دو محصول مونتاژی خود یعنی سوزوکی گرندویتارا و هایما سود حاصل کرده است، سودی البته بدون احتساب هزینه‌های مالی. بر این اساس، تولید دو هزار و ۶۴۴ دستگاه سوزوکی طی سال گذشته، هشت میلیارد و ۱۸۱ میلیون تومان سود نصیب ایران‌خودرو کرده است، حال آنکه طی سال ۹۶، سود حاصله ۲۰۲ میلیارد و ۷۹۷ میلیون تومان برآورد شده است. در تولید ۱۳ هزار و ۲۸۴ دستگاه هایما نیز ایران‌خودرو ۷۸ میلیارد و ۲۸۴ میلیون تومان (منهای هزینه‌های مالی) سود به دست آورده است، یعنی کمی کمتر از سال ۹۶.

از ایران‌خودرو که بگذریم، سایپایی‌ها نیز در زیاندهی دست کمی از رقیب آبی پوش خود نداشته‌اند. این شرکت طی سال گذشته ۳۰۱ هزار و ۶۸۸ دستگاه محصول طی سال گذشته به فروش رسانده و در مجموع نه تنها سود نکرده، بلکه زیان هم دیده است. طبق گزارش ارائه شده به بورس، بدون احتساب هزینه‌های مالی، دو هزار میلیارد تومان طی سال ۹۷ در تولید محصولات خود زیان حاصل کرده است، حال آنکه طی سال ۹۶، سود نصیب این شرکت شده بود، سودی البته بدون محاسبه هزینه‌های مالی.

طبق آنچه در صورت‌های مالی ارائه شده به بورس آمده، تولید تمامی محصولات سایپا در سال ۹۷ توام با زیان بوده که کمترین آن متعلق به آریو است و بیشترین آن نیز به پراید تعلق دارد. در این بین، تولید ۱۲۷ هزار و ۵۵۳ دستگاه پراید طی سال ۹۷، بیش از ۹۰۱ میلیارد تومان زیان برای سایپا به همراه داشته است، حال آنکه طی سال ۹۶، بیش از ۳۲۹ میلیارد تومان سود (بدون احتساب هزینه‌های مالی) به دست آورده بود. آن طور که در صورت‌های مالی ارائه شده به بورس آمده، سایپا در سال ۹۷ سه هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان برای تولید پراید هزینه کرده اما فقط دو هزار و ۳۶۲ میلیارد تومان از ناحیه فروش آن به‌دست آورده است. با توجه به این آمار، تولید هر دستگاه پراید طی سال گذشته، حدود ۲۵ میلیون و ۵۸۷ هزار تومان (بدون احتساب هزینه‌های مالی) هزینه داشته و هر پراید، ۱۸ میلیون و ۵۲۰ هزار تومان فروخته شده است. دیگر محصول سایپا به نام تیبا نیز طی سال گذشته بیش از ۵۹۷ میلیارد تومان زیان تولید روی دست سایپا گذاشته که البته این رقم بدون احتساب هزینه‌های مالی محاسبه شده است. سایپا برای تولید ۱۳۷ هزار و ۷۰۲ دستگاه تیبا، بیش از چهار هزار میلیارد تومان هزینه کرده، اما مبلغی که بابت فروش این تعداد تیبا نصیب این شرکت شده، کمتر از سه هزار و ۴۴۰ میلیارد تومان بوده است. سایپا در تولید تیبا در سال ۹۶، بیش از ۶۰۲ میلیارد تومان سود به دست آورده بود.

طبق صورت‌های مالی سایپا، حتی خودرو مونتاژی سراتو نیز که از شمول قیمت‌گذاری شورای رقابت خارج بوده، نتوانسته در سال ۹۷ برای سایپا سود به همراه داشته باشد. سایپا در سال گذشته ۱۵ هزار و ۹۴۸ دستگاه سراتو به فروش رسانده که مبلغ بهای تمام شده آنها (بدون احتساب هزینه‌های مالی) بیش از هزار و ۸۷۳ میلیارد تومان بوده و مبلغ کلی فروش شان نیز هزار و ۵۸۰ میلیارد تومان. با این حساب، بیش از ۲۹۳ میلیارد تومان زیان از ناحیه مونتاژ سراتو نصیب سایپایی‌ها شده است. مونتاژ سراتو در سال ۹۶ سودی ۳۳۸ میلیارد تومانی برای سایپا به‌دنبال داشته است. نارنجی‌های جاده مخصوص اما در مونتاژ سه محصول چینی خود شامل آریو،چانگان و برلیانس نیز متحمل زیان شده‌اند.

بر این اساس، مونتاژ آریو ۱۰۳ میلیارد و ۵۴۱ میلیون تومان ضرر روی دست سایپا گذاشته و مونتاژ چانگان نیز با زیانی ۱۴۰ میلیارد و ۲۲۱ میلیون تومانی همراه بوده است. در نهایت برلیانس نیز زیانی ۲۰۰ هزار تومانی نصیب سایپایی‌ها کرده است. تمام ارقام مربوط به زیان تولید محصولات چینی سایپا، بدون احتساب هزینه‌های مالی محاسبه شده‌اند. مونتاژ هر سه محصول موردنظر طی سال ۹۶ و بدون احتساب هزینه‌های مالی، سود برای سایپا به همراه داشته است که شامل سود ۲۳ میلیارد و ۷۵۴ میلیون تومانی برای آریو، ۶۰ میلیارد و ۱۰۹ میلیون تومانی برای چانگان و ۶۸۹ میلیون تومانی برای برلیانس می‌شود.

در نهایت اما پارس خودرویی‌ها نیز از ناحیه تولید محصولات خود طی سال ۹۷ و بدون احتساب هزینه‌های مالی، بیش از ۴۰۱ میلیارد تومان زیان دیده‌اند، حال آنکه در سال ۹۶، بالغ بر ۵۰۲ میلیون تومان (بدون محاسبه هزینه‌های مالی) سود حاصل کرده بودند.