ناسیونالیسم دولتی و آینده سنگ‌آهن

به گزارش می متالز، با آنکه قیمت سنگ‌آهن در بازارهای جهانی در یک ماه گذشته بیش از ۲۲ درصد افت را تجربه کرده اما در هفته اخیر توانسته ۲ درصد رشد را در کارنامه خود به ثبت برساند که به عقیده کارشناسان یک دوره استراحت قیمتی برای این فلز بعد از یک افت نسبتا شدید در یک بازه زمانی اندک محسوب می‌شود.

به این ترتیب در معاملات روز سه شنبه بهای هر تن سنگ‌آهن ۶۲ درصد به ۹۳ دلار رسید. کارشناسان جهانی با اشاره به اینکه هنوز در مقایسه با قیمت‌های سال گذشته معدن داران ۴۰ درصد بیشتر سود می‌کنند معتقدند بعید به‌نظر می‌رسد این سود حالا حالاها به صفر برسد.

  مداخله دولتی و آینده معادن

با این حال اندرو مکنزی، مدیرعامل بی‌اچ‌پی معتقد است حتی با سودی که اکنون معادن از افزایش قیمت‌ها می‌برند اما باز هم باید نسبت به چشم‌انداز جهانی محتاط بود و نمی‌توان با صراحت اظهارنظر کرد. وی در این رابطه به یک موضوع مهم در شرایط فعلی اقتصاد جهان اشاره کرده و از آن به‌عنوان یک تهدید جدی برای همه بازارها از جمله بازار سنگ‌آهن یاد می‌کند.

به عقیده مکنزی آنچه اکنون بیش از هر چیز اقتصاد جهان را تهدید می‌کند «ناسیونالیسم دولتی» است که معنای آن مداخله دولت‌های بزرگ در اقتصاد و بازارها است. به گفته وی ظهور این پدیده شوم و دخالت دولت‌ها در بازارها تهدیدی برای کل سیستم اقتصادی دنیا است و می‌تواند به زیان بزرگ‌ترین کسب‌وکارهای دنیا به خصوص کسب‌وکارهای معدنی باشد.

وی که با گاردین گفت‌وگو کرده می‌افزاید به‌رغم افزایش ۱۲۴ درصدی سود این شرکت که اکنون به یمن قیمت‌های بالای سنگ‌آهن به 31.8 میلیارد دلار رسیده، اما دلایل متعددی برای نگرانی شرکت‌های معدنی وجود دارد که بخش زیادی از آن به دخالت‌های ترامپ در اقتصاد آمریکا و جنگ تجاری و تعرفه‌های متعدد وی روی کالاهای مختلف برمی‌گردد که این موضوع باعث نگرانی همه معادن از جمله بی‌اچ‌پی شده و می‌تواند خط‌مشی اصلی این شرکت و تجارت گسترده تر اقتصاد جهانی را تهدید کند.

 وی با اشاره به اینکه روابط دو غول اقتصادی دنیا برای همه معدن کاران سراسر دنیا و از جمله این شرکت از اهمیت بالایی برخوردار است گفت ما همچنان از فروش بالاتر به چین بهره می‌بریم اما چه تضمینی وجود دارد که این سیاست‌ها که ترامپ درقلب اقتصاد دنیا یعنی تجارت در پیش گرفته باعث نشود آمارهای رشد اقتصادی به‌زودی با افت روبه‌رو شده و در نهایت دود این تصمیمات به چشم ما نرود؟ بنابراین مادامی که این سیاست‌ها و نتایج آنها در اقتصاد روشن و شفاف نشود و مشخص نشود دو کشور قرار است برای این مشکل بزرگ چه راهی در پیش بگیرند هرگونه خوش بینی به آینده اساسا نادرست است و همین امر نیز باعث می‌شود نتوان از دورنمای بازارهای معدنی به‌خصوص در حوزه سنگ‌آهن با اطمینان و به سادگی سخن گفت؛ این درحالی است که ناسیونالیسم اقتصادی می‌تواند پاشنه آشیل اقتصاد در دوره جدید باشد. 

مکنزی با اشاره به اینکه بی‌اچ‌پی سود خود را از عملیات تجاری در سراسر جهان کسب می‌کند و سهامداران آن از این طریق رضایت دارند می‌گوید: آمریکا چین را که بهترین خریدار مواد اولیه در دنیا است مورد هدف قرار داده است.

این کشور اکنون تقریبا رشدی بالاتر از رشد همه اقتصادهای دنیا دارد بنابراین هرگونه بحرانی در برابر آن می‌تواند خطرات مضاعفی را برای اقتصاد دنیا ایجاد کند. به گفته وی در ۳۰ سال گذشته نظام‌مندی مبتنی بر قواعد بین‌المللی باعث شده تا اقتصادهای نوظهور بتوانند در این بستر رشدکنند و همین موضوع در بازارهای مختلف به خصوص در بازارهای پایه که تامین‌کننده مواد اولیه این توسعه بوده اثرات خوبی از خود بر جای گذاشته است اما حالا می‌بینیم که این نظم با مداخلات ناسیونالیستی توسط ترامپ درحال فروپاشی است. در چنین شرایطی چه انتظاری از آینده فعالیت صنایع پایه و معادن دارید؟

  دومینوی بی‌نظمی اقتصادی در معادن جهان

وی در ادامه با اظهار نگرانی از اینکه ممکن است این سیاست‌ها به سایر کشورها نیز تسری کند اظهار کرد بی‌اچ‌پی دهه‌ها است که با پکن روابط اقتصادی و تجاری مثبت و سالمی را تجربه کرده و استرالیا از طرفی یکی از شرکای بزرگ تجاری چین نیز است با این حال اگر اتحادهای سنتی زیر پا گذاشته شود و سیاست‌های ناسیونالیستی جای آنها را بگیرد اوضاع دگرگون خواهد شد.

به گزارش گاردین اسکات موریسون، نخست‌وزیر استرالیا، روز سه‌شنبه خواستار «مجموعه جدیدی از قوانین» برای مدیریت تجارت جهانی شده است و به‌نظر می‌رسد نگرانی‌های مکنزی بجا است. او می‌گوید بدون شک رشد اقتصادی چین تاکنون تاثیر بسیار زیادی در فرآوری و تولید در آمریکا نیز داشته و شرایط کنونی به نفع هیچ ‌یک به‌طور مطلق نیست اما سیاست‌هایی که اعمال کرده باعث می‌شود علاوه بر چین مشکلات بنگاه‌های اقتصادی در سراسر دنیا تشدید شوند زیرا اکنون به‌عنوان مثال ما با هر دو کشور دارای روابط اقتصادی هستیم و قوانینی که ترامپ برای روابط با چین در نظر می‌گیرد ماهیت روابط تجاری ما با آمریکا را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. 

گاردین در این باره می‌نویسد اختلاف نظر واشنگتن و پکن روی مسائل تجاری براساس آخرین جلسه‌ای که هیات‌مدیره بانک مرکزی استرالیا اوایل ماه جاری برگزار کرد عامل مهمی برای کاهش چشم‌انداز استرالیا محسوب می‌شود.

براساس این گزارش عدم اطمینان در مورد چگونگی حل این اختلافات و سیاست‌هایی که دولت استرالیا احتمالا به منظور کاهش اثرات این تصمیمات در پیش خواهد گرفت می‌تواند آینده بازارهای مختلف از جمله معادن استرالیا را رقم بزند. در این بین اما یورونیوز در گزارشی به مساله دیگری به‌عنوان یک تهدید برای معادنی اشاره می‌کند که سنگ‌آهن با کیفیت پایین به چین صادر می‌کنند.

این گزارش می‌افزاید احتمالا چین تا ۲۰۲۰ خرید سنگ‌آهن با کیفیت پایین را متوقف کرده و تنها از گریدهای بالا استفاده خواهد کرد. این خبر برای شرکت‌های برزیلی و استرالیایی که سنگ‌آهن با کیفیت تولید می‌کنند خبر بسیار خوبی است و بخشی از نگرانی‌های این شرکت‌ها را برطرف خواهد کرد.

آمارهای رسمی چین نشان می‌دهند این کشور در ماه جولای ۲۱ درصد نسبت به ماه قبل از آن خرید خود را از سنگ‌آهن افزایش داده است که بالاترین رقم از ژانویه محسوب می‌شود و دلیل آن نیز افزایش عرضه‌ها توسط معدنچیان برزیلی و استرالیایی است. تنها بارگیری سنگ‌آهن از بندر هدلند استرالیا بزرگ‌ترین بندر سنگ‌آهن جهان که بی‌اچ‌پی از آن استفاده می‌کند در ماه ژوئن ۱۱ درصد افزایش یافته است و این خبرها نشان می‌دهند بدون دخالت عوامل خارجی وضعیت تجاری با چین می‌تواند روند رو به رشدی را تجربه کند.

  حقایق فولاد چین و اثر آن بر سنگ‌آهن

دومنیک اوکان تحلیلگر جی‌پی مورگان اما به یک سیگنال دیگر اشاره می‌کند و می‌گوید موجودی فولاد چین رو به افزایش است و موجودی‌های بالاتر نشانه‌ای از کاهش تولید فولاد است و باید آن را جدی گرفت، زیرا می‌تواند با یک تاخیر تقاضا برای سنگ‌آهن را به‌شدت با علامت سوال روبه‌رو کند.

با این حال گلدمن ساکس این نشانه را چندان جدی نمی‌گیرد و با اشاره به روندها و پیش‌بینی‌ها از بازار سنگ‌آهن در سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ اعلام می‌کند نمی‌توان گفت قیمت‌های خیلی بالایی در سال‌های آتی برای سنگ‌آهن تجربه خواهد شد اما باید گفت همچنان پیش‌بینی‌ها از این بازار امیدوار‌کننده است، زیرا خریدهای چین از بزرگان معدنی هنوز افزایشی است و تخمین جدی برای کاهش آن دیده نمی‌شود.

اوکان می‌افزاید: اینکه قیمت‌ها اکنون کاهش یافته اصلا اتفاق بدی نیست و نباید آن را بزرگ‌نمایی کرد بلکه اتفاق بد زمانی است که جنگ تجاری نتواند به توافقی دست یابد و آن گاه باید به اتفاقاتی که در آینده ممکن است رخ دهد نگاه متفاوتی داشت.

او می‌گوید: درست است که بازار آمریکا از تغییرات قیمت سنگ‌آهن به‌دلیل خودکفایی آن مصون است اما از قیمت فولاد مصون نیست زیرا آمریکا واردکننده خالص فولاد است درنتیجه افزایش قیمت سنگ‌آهن و افزایش بهای فولاد باعث افزایش هزینه‌هایواردات آن در آینده خواهد شد.

البته فعلا نگرانی‌های تجاری، برنامه‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و کاهش قیمت فولاد در ایالات‌متحده باعث شده است تا سرمایه‌گذاران این بازار را رها کنند. شاخص قیمت فولاد نسبت به سال گذشته حدود ۱۷ درصد کاهش یافته است.

سنگ‌آهن در اوایل ماه جولای از سطح اوج ۵ ساله خود شروع به ریزش کرد. در آن زمان انتظار بهبود در عرضه سنگ‌آهن واله دلیل اصلی این ریزش بود اما اکنون جنگ تجاری نیز به این وضعیت اضافه شده و بنابراین چشم‌انداز تقاضا کاهشی است اما آیا واقعا تقاضا برای سنگ‌آهن کاهش می‌یابد؟ آیا ممکن است تقاضا بدون تغییر باقی بماند اما شکل و ماهیت آن عوض شود؟ افزایش عرضه اما قطعا اتفاق می‌افتد زیرا بعد از فرو ریختن سد باطله‌برداری در برزیل پیش‌بینی می‌شد روند بازگشت این معدن لااقل تا ۲۰۲۰ به طول بینجامد اما حالا شاهد آن هستیم که این شرکت از آمادگی بازگشت بخشی از تولیدات خود به بازار سخن به میان آورده است. بنابراین عرضه بهبود می‌یابد اما این وضعیت بازار تا کجا ادامه دارد؟

  آلودگی هوا و بازار

 یورونیوز در این رابطه با اشاره به سختگیری‌های پکن مبنی بر اصلاح روش‌های تولید فولاد ده‌ها کارخانه فولادی در این کشور که به آلایندگی‌های چین دامن زده‌اند، می‌افزاید: براساس این تصمیمات شرکت‌های فولادی مجبورند خرید سنگ‌آهن بی‌کیفیت را متوقف کنند. این یعنی لااقل تا ۲۰ درصد از تقاضای سنگین یک میلیارد تنی چین برای سنگ‌آهن از محصول با کیفیت پایین به محصول باکیفیت بالا منتقل خواهد شد.

این موضوع باعث بروز چالش در بین تولیدکنندگان گریدهای پایین سنگ‌آهن در میان‌مدت و بلندمدت خواهد شد. رویترز در این باره می‌گوید چین در یک مبارزه جدی علیه آلودگی هوا در این کشور ۷۰۰ کارخانه کوچک فولادی را که ظرفیتی معادل ۱۴۰ میلیون تن تولید دارند در کنار ۱۵۰ میلیون تن ظرفیت ناکارآمد در شرکت‌های بزرگ یا تعطیل کرده یا تهدید به تعطیلی کرده است.

 بیش از ۵۰ شرکت در سال ۲۰۱۸ متعهد شدند که کوره‌های جدید با ظرفیت ترکیبی 60.29 میلیون تن ایجاد کنند و نزدیک به ۲۵ میلیون تن از این ظرفیت تا ۲۰۲۰ به بازار خواهد آمد. ۳۳ بنگاه نیز ظرف ۳ سال به میزان ۴۷ میلیون تن ظرفیت جدید براساس استانداردهای کاهش آلودگی به بازار عرضه خواهند کرد.

کارشناسان معتقدند این روش بخشی از آلودگی‌های زیست محیطی را کاهش می‌دهد اما همه ماجرا به اینجا ختم نمی‌شود و باید سیاست‌های قوی‌تری به منظور کاهش تقاضای سنگ‌آهن با کیفیت پایین در پیش گرفته شود. به عقیده متخصصان این روش‌ها علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف سوخت می‌تواند بین ۴۷ تا ۹۰ درصد انتشار دی اکسید کربن را کاهش دهد.

حمزه بهادیوند چگینی