پارک ملی دریاچه ارومیه؛ زیستگاه کم‌نظیر حیات‌وحش ایران

به گزارش می متالز از ارومیه، دریاچه ارومیه و جزایر آن ( به‌جز جزیره اسلامی) در سال 46 به عنوان پارک ملی دریاچه ارومیه نام‌گذاری و به سبب اهمیت زیاد آن برای استان و کشور تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار گرفت و همچنین جز تالاب‌های بین‌المللی در سایت رامسر معرفی شد.

دریاچه ارومیه با 52 هزار و 300 هکتار در 21 کیلومتری شرق ارومیه و در میان دو استان آذربایجان غربی و شرقی واقع‌شده است، پارک ملی دریاچه ارومیه دارای 102 جزیره با گونه‌های جانوری مهم و متفاوت است که از جمله آن‌ها پلیکان سفید، فلامینگو و انواع پرندگان شکاری نظیر لیل، عقاب طلایی، کرکس مصری و انواع اردک‌ها ازجمله اردک سرسفید، اردک سر حنایی و اردک مرمری در تالاب‌های اقماری است.

این پارک ملی از سوی  سازمان یونسکو جز یکی از 10 پارک ملی بین‌المللی کره زمین و همچنین جز یکی از 59 منطقه بین‌المللی ذخیره‌گاه زیست‌کره معرفی‌شده است، حیات‌وحش این دریاچه در سیستم اکولوژیکی ویژه‌ای رشد کرده و در هیچ نقطه‌ای کشور نظر ندارد و از میان 53 گونه پستاندار شناسایی‌شده در آذربایجان غربی تعداد 23 گونه در پارک ملی دریاچه ارومیه زیست می‌کنند که قوچ و میش ارمنی و گوزن زرد ایرانی در داخل جزایر و پستاندارانی چون گرگ، شغال و روباه در محدوده پیرامون پارک ملی از جمله آنها است.

از میان 225 گونه پرنده شناخته‌شده در استان آذربایجان غربی 115 گونه در محدوده پارک ملی دریاچه ارومیه شناسایی‌شده است که مهم‌ترین آن‌ها پلیکان سفید، فلامینگو و انواع مختلف پرندگان شکاری، اردک سرسفید و اردک سر حنایی هستند.

این دریاچه تا سال گذشته با خطر خشکی مطلق روبرو بود ولی با بارش‌هایی که در اواخر سال 97 و بهار سال 98 رخ داد این دریاچه جانی دوباره گرفت و امید برای بازگشت به حیاتان بیشتر شد و این جان گرفتن سبب شد حیات‌وحش اطراف این دریاچه نیز از خطر جدی نابودی دور شوند.

پرآب شدن دریاچه ارومیه این واقعیت را از بین نمی‌برد که چندین سال‌خشکی  آسیب‌ها فراوانی به گونه‌های جانوری که در این پارک ملی زیست می‌کنند وارد کرده است و حتی امروز نیز برخی از این گونه‌ها با خطر انقراض مواجه هستند.

اجرای پروژه‌های مختلف باهدف احیاء زیست‌بوم دریاچه ارومیه

معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید: خشک شدن دریاچه ارومیه باعث وارد شدن آسیب‌های فراوانی به زیست‌بوم جزایر این دریاچه خصوصاً جزایر اشک و کبودان شد این جزایر به عنوان ذخیره‌گاهی برای دو گونه گوزن زرد ایرانی و قوچ و میش ارمنی مورداستفاده قرار می‌گیرند اما شرایط نامطلوب دریاچه ارومیه در چند سال اخیر باعث به خطر افتادن جمعیت این دو گونه در این جزایر شده است.

حمید ظهرابی می‌افزاید: در حال حاضر اجرای چهار پروژه با هدف احیای این زیست‌بوم‌ها و حفظ حیات وحش موجود را در دستور کار داریم، اجرای راهکارهای مدیریت گونه گوزن زرد در جزیره اشک به منظور کنترل عوامل تهدید و جلوگیری از کاهش جمعیت، مدیریت جمعیت قوچ و میش در جزایر دریاچه ارومیه و انجام اقدامات اجرایی در راستای احیای اکولوژیک جزایر، مدیریت و اجرای برنامه حفاظت از پوشش گیاهی و گونه جانوری جزایر پارک ملی دریاچه ارومیه و تعیین ظرفیت برد زیستگاه‌ها و اجرای برنامه حفاظت و احیای اکولوژیک زیستگاه‌های ضلع جنوب شرقی دریاچه ارومیه، عناوین این پروژه‌ها هستند.

وی بیان می‌کند: این پروژه‌ها با همکاری مشترک معاونت محیط طبیعی، ستاد احیای دریاچه ارومیه و اداره کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی در دست انجام هستند.

پارک ملی دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین زیست‌بوم گونه‌های جانوری

رئیس اداره پارک ملی دریاچه ارومیه می‌گوید: هرسال و در اواسط فصل بهار بره آوری میش‌های ارمنی در سطح جزایر پارک ملی دریاچه ارومیه و به ویژه جزیره کبودان انجام می‌شود و گزارش محیط‌بانان بیانگر آغاز دوباره این روند در منطقه است.

بهزاد شیر پنجه می‌افزاید: امسال با بارندگی‌های مناسب ظرفیت آب‌انبارهای جزایر پارک ملی به حالت اشباع رسیده و دبی چشمه‌های جزایر نیز افزایش‌یافته که در کنار پوشش مطلوب گیاهی شرایط برای زیست و زادوولد این نژاد اصیل را مهیا کرده است.

وی با اشاره به اینکه جزیره کبودان بزرگ‌ترین جزیره پارک ملی دریاچه ارومیه است، بیان کرد: این جزیره کوهستانی و چشم‌اندازی استپی دارد و به عنوان یک زیستگاه منحصربه‌فرد برای زادآوری قوچ و میش ارمنی به شمار می‌رود.

رییس پارک ملی دریاچه ارومیه با بیان اینکه جزیره کبودان دارای بیش از سه هزار هکتار وسعت است، بیان می‌کند: این جزیره به عنوان بخشی از پارک ملی دریاچه ارومیه تحت مقررات حفاظتی سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار دارد.

وی می‌گوید: پارک ملی دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین زیستگاه گوزن زرد وحشی در سطح جهانی و بزرگ‌ترین خاستگاه خالص‌ترین نژاد قوچ و میش ارمنی است.

رئیس اداره پارک ملی دریاچه ارومیه می‌افزاید: قوچ و میش ارمنی در سایر جزایر دریاچه ارومیه ازجمله اسپیر، اشک و به‌صورت فصلی نیز در جزیره آرزو زیست می‌کند اما زیستگاه اصلی آن در جزیره کبودان به دلیل پوشش گیاهی مناسب و منابع آبی خوب آن است.

شیر پنجه بیان می‌کند: افزون بر یک هزار و 200 رأس قوچ و میش ارمنی در پارک ملی دریاچه ارومیه زیست می‌کنند و در آبان ماه شمارش دوباره این‌گونه آغاز می‌شود.

گزارش از ثمین کاظمی