آژیر قرمز برای محصول خاکستری

به گزارش می متالز، بررسی آمارهای سه ماهه نشان می‌دهد در بهار سال‌جاری تولیدکنندگان سیمان کشور توانسته‌اند ۶ درصد بیش از رقم مشابه سال قبل تولید کنند. این درحالی است که آمارها حکایت از افت تولید در پایان سال ۹۷ در قیاس با سال قبل از آن داشته است.

به عبارتی ساده‌تر به‌نظر می‌رسد تولید سیمان کشور بار دیگر درحال بازگشت به مدار رشد است که این بازگشت باید با مدد توسعه صادرات آن تقویت شود. آنچه عبدالرضا شیخان اعلام کرده کاهش ۱۵ درصدی صادرات این محصول در فصل بهار در مقایسه با مدت مشابه سال قبل است که از بروز مازاد بیشتری در مقایسه با گذشته حکایت دارد و باید دولت سریعا اقدامات تشویقی و تقویتی را در پیش‌بگیرد تا از افت بیشتر این صنعت جلوگیری به عمل آورد.

البته با تصویب طرحی که بر مبنای آن سیمان از مناطق پرتولید به مناطق پرمصرف منتقل خواهد شد بخشی از مشکلات در زمینه مصرف داخلی حل می‌شود و می‌تواند شرایط را برای بهبود سطح تولید به منظور توزیع در بازار داخلی مهیا سازد.

از این‌رو جهت تصویب قیمت و توزیع سیمان در سراسر کشور، طرح جابه‌جایی محصول تولید شده از هشت مرکز اجرایی شده است که در این شرایط در مناطقی که تولید سیمان بیشتری دارد انگیزه برای تولید با انتقال محصول تولید شده به مناطق پر مصرف بیشتر می‌شود.

در این بین با توجه به بعد مسافت نیاز است که هزینه حمل‌ونقل بر عهده تولید‌کننده باشد، از این‌رو بخشی از هزینه مصرف‌کننده در مقصد کاهش می‌یابد، بنابراین در این شرایط رکودی که تولیدکننده نیاز به فروش محصولات دارد با این روش تا حدی از متضرر شدن کارخانه‌ها با توجه به حجم بالای هزینه‌های تولید کاسته می‌شود.

فعالان صنعت سیمان می‌گویند مصرف این محصول تغییر چندانی را تجربه نکرده است و پیش‌بینی رشد قیمت این محصول در سال‌جاری می‌تواند حتی مصرف را کاهش دهد با این حال حاشیه سود تولیدکنندگان افزایش می‌یابد و انگیزه برای تولید و صادرات آن را نیز تقویت می‌کند.

متاسفانه تعیین قیمت‌ها برای سیمان یکی از معضلات جدی در این صنعت محسوب می‌شود که مانع از تعادل بخشی بازار براساس اصول و قواعد اقتصاد می‌شود. هنوز وزارت صمت است که تعیین می‌کند بازار بر چه قیمتی فعالیت کند و تجربه این شیوه قیمتی در سایر محصولات این موضوع را مطرح می‌کند که دیر یا زود بحران در انتظار آن خواهد بود.

درحال‌حاضر کارخانه‌های سیمان بعد از مدت‌ها انتظار و فعالیت براساس قیمت‌های سال ۹۳ توانستند در تیرماه قیمت‌های جدید را دریافت کنند. این درحالی است که در هیچ جای دنیا این شیوه قیمتی برای کالایی دیده نمی‌شود.

نگاهی به روند تولید در سال‌های اخیر نشان می‌دهد عدم تحول قیمتی منجر به کاهش سطح تولید و توقف تولید در برخی کارخانه‌های کشور به‌خصوص کارخانه‌های کوچک شد. ایران دارای ظرفیت تولید ۸۵ میلیون تن سیمان است درحالی‌که به گفته دست اندرکاران این صنعت ۲۰ تا ۲۵ میلیون تن ظرفیت خالی در این صنعت وجود دارد.

این موضوع نشان می‌دهد صنعت سیمان نیازمند بهبود سیاست‌ها و روش‌های قیمت‌گذاری است. کارشناسان معتقدند بهترین مکان برای قیمت‌گذاری سیمان همانا بورس‌کالا است ولی متاسفانه ورود این محصول به این بازار گویا طلسم شده است. 

این در شرایطی است که صادرات هم با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو است و این نگرانی وجود دارد که اگر صادرات سیمان کاهش یابد چه اتفاقی برای این صنعت مهم خواهد افتاد؟ همین حالا و از سال ۹۶ به بعد که دولت عراق سختگیری‌های جدی را در برابر واردات سیمان از ایران عملیاتی کرد شاهد نصف شدن صادرات این محصول به بازار پررونق عراق هستیم.

ایران تا قبل از سال ۹۶ نیمی از سیمان خود را به عراق صادر می‌کرد اما حالا این میزان به ۳۰درصد و کمتر کاهش یافته است که این موضوع نشان‌دهنده آزادسازی ظرفیت‌های بزرگ صادراتی است که در انتظار بازارهای جدید هستند.

نباید فراموش کرد سیمان محصولی نیست که بتوان آن را به هر نقطه از دنیا صادر کرد بنابراین مشکلاتی که در بازارهای مجاور ایجاد می‌شود تاثیری فزاینده بر سطح تولید دارد. البته دولت در دو سال گذشته تلاش کرده تا با تقویت بازارهایی مانند بازار افغانستان یا کشورهای حوزه CIS جای خالی بازار عراق را تا حدی پر کند. 

همچنین تقویت مصرف داخل و حمایت از طرح‌های عمرانی در کشور نیز ضروری است ولی متاسفانه خبری از آن نیست. تولیدکنندگان سیمان می‌گویند دولت باید از این صنعت حمایت کند و مهم‌ترین حمایت نیز آزادسازی قیمتی به‌طور کامل و عدم دخالت در این بازار است.

به گفته آنها در یک سال گذشته کل اقتصاد کشور از بازار ارز گرفته تا دستمزد نیروی کار و افزایش بهای مواد اولیه تولید و هزینه‌های حمل‌ونقل و ... دچار تحول و دگرگونی شد اما دولت هیچ‌گاه متناسب با تحولات اقتصاد کلان کشور نسبت به اصلاح قیمت سیمان اقدام نکرده است.

 این درحالی است که بهای مسکن نیز در یک سال گذشته رشد بسیار بالایی را تجربه کرده است. سایر محصولات نیز به همین منوال با رشد قیمتی روبه‌رو شده‌اند، این درحالی است که به‌عنوان مثال رشد قیمت فولاد یا محصولات پتروشیمی به روز و براساس نوسانات عرضه و تقاضا در بورس‌کالا تعیین و به‌روز می‌شود اما سیمان به‌دلیل عدم حضور در بورس دارای قیمت مناسب و شفافی نیست.

درحال‌حاضر آنچه در عمل اتفاق افتاده آن است که شاهد مازاد عرضه در بازار داخلی سیمان هستیم و این مساله می‌تواند قیمت‌های تعادلی و واقعی را در اختیار بازار قرار دهد به علاوه با فعال شدن تالار صادراتی سیمان ایران می‌تواند به‌هاب سیمان منطقه تبدیل شود.

اکنون قیمت سیمان در مقایسه با قیمت‌های جهانی بسیار پایین است و متناسب‌سازی قیمت‌ها براساس معیارهای جهانی می‌تواند در تالار صادراتی بورس‌کالا انجام شود. این موضوع هم درآمدهای ارزی را شفاف می‌کند و هم افزایش می‌دهد و در عین حال انگیزه‌های تولید بیشتر را تقویت می‌کند. این درحالی است که رقابت‌های منفی بین صادرکنندگان این محصول را نیز کاهش داده و ضرورتی برای تخفیف‌های آنچنانی برای جذب بازار وجود نخواهد داشت. 

متاسفانه دولت در قیمت‌گذاری سیمان توجه دقیقی به هزینه‌های مترتب بر تولید این محصول به‌خصوص در حوره حمل‌ونقل ونیروی انسانی ندارد. این مشکل را سایر صنایع نیز داشته و حتی دارند.

تا همین چندی پیش این موضوع درد تولیدکنندگان فولاد و پتروشیمی‌ها بود اما دولت قیمت این محصولات را آزاد و رقابت در بورس‌کالا را بدون تعیین سقف ابلاغ کرد تا این محصولات بتوانند براساس عرضه و تقاضا معامله شوند.

اتفاقا از زمان اتخاذ این سیاست برخلاف برخی نگرانی‌های وزارت صمت مبنی بر پرش قیمت محصولات در بورس، روند بازار کاملا متعادل و عرضه و تقاضا بر هم منطبق شده‌اند. این رویه می‌تواند در مورد سیمان نیز به‌خوبی عملیاتی شود و باید گفت سیمان درحال حاضر به مراتب از فرش یا هر محصول فرعی دیگری که این روزها برخی کارشناسان مطرح می‌کنند اولویت بالاتری دارد.