سیاست نرخ بهره منفی چگونه کار می‌کند؟

به گزارش می متالز، بانک مرکزی اروپا چند روز پیش تصمیم گرفت نرخ بهره را به منفی 0.5 درصد کاهش دهد که این نرخ، کمترین سطح نرخ بهره در منطقه یورو از ابتدای زمان تشکیل این منطقه پولی تاکنون بوده است.

علاوه بر بانک مرکزی اروپا، بانک‌های مرکزی ژاپن و سوئیس نیز نرخ بهره منفی را اتخاذ کرده‌اند و احتمال رسیدن نرخ بهره به سطح منفی در استرالیا و برخی نقاط دیگر جهان نیز وجود دارد.

سال ۲۰۰۸ و پس از ورشکستگی نهاد «برادران لمان» که یکی از بزرگ ترین تامین‌مالی‌کنندگان جهان بود، دومینوی سقوط نظام بانکی در بسیاری از نقاط جهان آغاز شد که همین مساله باعث ورود جدی بانک‌های مرکزی مختلف به میدان شد.

نرخ بهره در بسیاری از کشورها در آن زمان مانند اکنون وارد محدوده صفر یا منفی شد. اما نرخ بهره منفی چگونه کار می‌کند؟

هنگامی که نرخ بهره منفی است، نهادهای مالی برای نگهداری حساب‌های خود نزد بانک مرکزی باید به بانک مرکزی بهره پرداخت کنند.

با توجه به اینکه سپرده بانک‌ها نزد بانک مرکزی بر حسب میزان سپرده‌های نزد این بانک‌ها تعیین می‌شود، بانک‌ها برای پرداخت بهره کمتر به بانک مرکزی تشویق می‌شوند که بیشتر وام بدهند و سپرده‌های کمتری از مشتریان را نزد خود نگه دارند.

در نتیجه این سیاست، جریان نقدی بزرگی به اقتصاد تزریق می‌شود که می‌تواند در صورت هدایت درست این جریان به تقویت رشد اقتصادی منجر شود.

البته این سیاست یک سیاست کاملا مثبت نیست چرا که با کاهش هزینه‌های استقراض، انگیزه پس‌انداز و سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد و در بلندمدت می‌تواند تبعاتی برای اقتصاد داشته باشد.

از سوی دیگر نرخ بهره منفی معمولا به کاهش ارزش پول ملی آن کشور منجر می‌شود چرا که آن را به مقصدی با جذابیت کمتر برای سرمایه‌گذاری بدل می‌کند.

درخصوص تصمیم اخیر بانک مرکزی اروپا پیش‌بینی می‌شود نظام بانکی این منطقه با زیان سه میلیارد یورویی مواجه شود.

در بین کشورهای اروپایی، هلند یکی از مخالفان سرسخت کاهش بیشتر نرخ بهره بود تا جایی که برخی نمایندگان مجلس این کشور با ارسال نامه‌ای به ماریو دراگی، رئیس بانک مرکزی اروپا خواهان منصرف شدن بانک مرکزی از این تصمیم شده بودند.

در این میان، واحد اطلاعات اکونومیست در گزارشی به مقامات بانک مرکزی اروپا هشدار داده است که تداوم روند فعلی بانک‌های اروپایی را با ریسک‌های بسیار جدی مواجه خواهد کرد.

سیمون باپتیست، مدیر ارشد این موسسه گفت: فکر می‌کنم اکنون سوالات زیادی پیرامون سودآوری فعالیت بانک‌های اروپایی ایجاد شده است.

نرخ بهره در منطقه یورو از سال ۲۰۱۲ به صفر درصد کاهش یافت و نخستین بار در سال ۲۰۱۴ وارد محدوده منفی شد. واحد اطلاعات اکونومیست هشدار داده است که نرخ بهره منفی به ضرر وام دهندگان خواهد بود و توانایی بانک‌ها برای سودآور ماندن را خدشه دار می‌کند.

این گزارش در ادامه هشدار داده است که نرخ بهره منفی برای مدت طولانی باعث ایجاد تغییرات بنیادین در کسب و کارها خواهد شد.

قرار است بانک مرکزی اروپا در هر ماه ۲۰ میلیارد یورو اوراق قرضه دولتی را خریداری کند تا راه را برای تقویت رشد اقتصادی در سطح منطقه یورو هموار کند.

این بسته فرا تر از حد انتظار، احتمالا بانک‌های مرکزی ژاپن و آمریکا را نیز مجبور خواهد کرد که سیاست‌های مشابهی را در پیش بگیرند.

ماریو دراگی، رئیس بانک مرکزی اروپا گفته است که کاهش مجدد نرخ بهره باعث آزادسازی بخشی از نقدینگی مازاد بانک‌ها به سمت بازار خواهد شد اما به عقیده اکونومیست این اقدام باعث کاهش حاشیه سود آنها خواهد شد.

به نظر می‌رسد با توجه به درپیش بودن برگزیت و کاهش رشد اقتصادی اعضای مهم منطقه یورو نظیر آلمان و ایتالیا و رشد ضعیف سایر اعضا نظیر فرانسه و اسپانیا، کار بانک مرکزی برای احیای رشد بسیار دشوار خواهد بود.