بتن دومین ماده پرمصرف جهان

دکتر مهدی چینی مشاور عالی رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی

دبیر یازدهمین کنفرانس بتن

بتن بعد از آب پر مصرف ترین ماده در جهان است، در نتیجه توجه به اجزای تشکیل دهنده آن در کیفیت نهایی محصول بسیار حائز اهمیت می باشد. بتن آمیخته ای از آب، سیمان، ماسه و افزودنی های شیمیایی است. هر یک از این اجزای تشکیل دهنده می تواند در کیفیت بتن ساخته شده، تاثیر داشته باشد. سیمان به عنوان رکن اصلی در تهیه مواد چسبنده و اتصال شن و ماسه در تهیه بتن نقش مهمی را ایفا می کنند. امروزه خوشبختانه کارخانجات تولید سیمان موفقی در کشور در حال فعالیت هستند هرچند همبستگی عملی مناسبی بین تولیدکنندگان سیمان و تولید کنندگان بتن که در واقع مصرف کنندگان سیمان هستند به صورت کلان و ملی وجود ندارد و اکثر این تعاملات بین کارخانجات سیمان به صورت موردی با پروژه های خاص می باشد. البته در سال های اخیر برخی از کارخانجات بزرگ تولید سیمان مثل سیمان تهران، سپاهان، شهرکرد و دلیجان على رغم شرایط موجود در کشور همکاری های علمی را با محققین عرصه بتن آغاز کرده اند و در تلاشند تا تولیدات خود را در راستای مصرف صنعت بتن ارائه دهند و در جهت ارتقاء کیفیت گام بردارند. امید است کارخانجات دیگر نیز با تولید کنندگان بتن همسو شوند و با حضور همگام و موثر در همایش های مشترک میان صنعتگران سیمان و تولید کنندگان بتن نیازهای یکدیگر را بشناسند و با علم به این نیاز ها در جهت دستیابی به کیفیت مطلوب پیش روند. در خصوص شن و ماسه، نکته قابل توجهی که وجود دارد این است که علی رغم اینکه 70 تا 80 درصد حجم بتن را شن و ماسه تشکیل می دهد عملا هیچ گونه توجهی به کیفیت آن ها نمی شود و در بسیاری از پروژه ها مصالح بر اساس اقتصاد پروژه بدون توجه به مقوله کیفیت پیش می روند و مصالح مصرفی توسط افراد ناکارآمد و بدون دانش فنی و مهندسی تهیه می شود. هر چند مصالح با کیفیت هزینه های بیشتری را در بردارد اما در نهایت پروژه ای با کیفت مناسب و عمر مفید حاصل می شود و همچنین موجب صرفه جویی در منابع ملی کشور می گردد. متاسفانه در کشور به کیفیت مصالح مصرفی خصوصا شن و ماسه توجه چندانی نمی شود. در صورتی که صنعت شن و ماسه، یک صنعت علمی است و امروزه در بسیاری از کشورها با تکنیک های نوین بدون مصرف آب مصالح تمیز و شسته شده را در اختیار پروژه ها قرار می دهند. امید است که با تشکیل یک انجمن صنفی ملی در زمینه شن و ماسه و همکاری با سایر انجمن های صنفی مرتبط با اجزای تشکیل دهنده بتن در آینده شاهد تولید بتنی با کیفیت مناسب و با استفاده از مصالح باشیم. موضوع مهم دیگر چگونگی کیفت اجرا در پروژه هاست و نیازمند کنترل کیفیت و نظارت کیفی بر عملکرد پروژه ها هستیم. آنچه مسلم است کیفیت امری، تدریجی و علمی است و بایستی همگام با دانش در مسیر آن حرکت کرد. همواره از اهمیت بتن در سازه ها صحبت می کنیم اما گامی در جهت پیاده سازی این اهمیت بر نمی داریم. برای ارتقاء کیفیت پروژه ها می بایست موضوع کنترل کیفیت (QC) با تضمین کیفیت (QA) همراه شود. گاهی در پروژه ها کنترل کیفیت و تضمین کیفیت با هم اشتباه گرفته می شود. مهر کنترل کیفیت نشان می دهد محصول مورد نظر بر اساس شاخصه و استاندارهای موجود تولید شده است اما موضوع تضمین کیفیت بیشتر برای تولید کننده است و می بایست تولید کنندگان مرحله به مرحله با فراهم آوری مصالح با کیفیت به تولیدی مطلوب دست یابند. موضوع کنترل کیفیت و تضمین کیفیت می بایست تواما مد نظر قرار گیرند چه به لحاظ علمی چه از لحاظ پیاده سازی.
پیاده سازی مطلوب یک پروژه نیازمند آموزش و پرورش نیروی انسانی مجرب است چه بسا در بسیاری از پروژه ها على رغم ارائه دستورالعمل های کنترل کیفیت برای رسیدن به بهترین نوع بتن، اجرا و پیاده سازی مناسبی صورت نمی گیرد چرا که افراد پروژه به درستی با موضوع آشنا نیستند و نمی توانند آنچنان که باید دستورالعمل های ارائه شده را در پروژه پیاده کنند. امید است انجمن بتن ایران با همکاری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با برگزاری دوره های آموزشی،همایش های مختلف مثل همایش روز بتن، دوام، رویه های بتنی و... مهندسین جوان را با معقوله کنترل کیفیت و ساخت مناسب پروژه ها آشنا سازد تا با آگاهی بیشتر پروژه هایی مقاوم و مطلوب در آینده داشته باشیم. چراکه بسیاری از اشتباهات بوجود آمده ناشی از عدم وجود دانش لازم در این زمینه است.

• اولین همایش ملی سنگدانه؛ یازدهمین کنفرانس ملی بتن و هفدهمین همایش روز بتن

• بزرگداشت استاد احمد حامی

• ۱۴ تا ۱۶ مهر ۱۳۹۸

• محل برگزاری: تهران، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی