رونمایی از اطلس نقشه‌های ملی موضوعی مخاطرات زمین‌شناسی

به گزارش می‌متالز، در این مراسم که با حضور معاونان و مدیران سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری کشور، سازمان آبفا وزارت نیرو، پژوهشگاه هوافضا، سازمان هواشناسی کشور، پژوهشکده سوانح طبیعی، سازمان مدیریت بحران کشور برگزار شد، از اطلس نقشه‌های ملی موضوعی مخاطرات زمین‌شناسی شامل نقشه‌های فرونشست، گرد و غبار، زمین لغزش، سیل، لرزه زمین‌ساخت و کارست که حاصل فعالیت چند ساله کارشناسان بخش مخاطرات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور است، رونمایی شد.

رخداد ۳۴ مخاطره طبیعی در ایران

پیش از رونمایی از این اطلس‌ها معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با اشاره به تولید نقشه‌های یک بیست و پنج هزارم مخاطرات زمین‌شناسی کشور گفت: ایران در کمربند مخاطرات دنیا قرار دارد، به گونه‌ای که از ۴۳ مخاطره، ۳۴ مورد آن در ایران رخ می‌دهد.

دکتر علیرضا شهیدی با بیان اینکه امروز شصتمین سال تاسیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور است، افزود: این سازمان در حوزه اکتشافات تا سال ۸۲ و ۸۳ بخش اعظمی از فعالیت‌های شناسایی و پی‌جویی معادن را انجام داده و گزارش‌های آن را به نهادهای مرتبط ارائه داده است.

وی با تاکید بر این‌که بالغ بر ۹۴۰ کیلومتر مربع در زون‌های اول و دوم شناسایی شده‌اند و پی‌جویی معادن انجام شده است، اظهار کرد: از آنجایی که اطلاعات تولید شده در این سازمان باید با دقت‌ بالا باشد، از این رو از تصاویر ماهواره‌ای و ژئوفیزیک هوایی استفاده کردیم و در حال حاضر ۶۴۰ هزار کیلومتر خطی (۱۵۰ هزار کیلومتر مربع) با استفاده از این فناوری اقدام به شناسایی کانی‌ها کرده‌ایم.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به مطالعات این سازمان در حوزه‌های زمین‌شناسی خاطرنشان کرد:‌ سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در طول ۶۰ سال گذشته اقدام به تولید اطلاعات و نقشه‌های پایه کرده، از این رو این سازمان برند تولید این اطلاعات در کشور محسوب می‌شود.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور تهیه نقشه‌های یک دویست و پنجاه هزارم زمین‌شناسی را از برنامه‌های اولیه این سازمان دانست و ادامه داد: پس از آن نقشه‌های یکصد هزار نیز تهیه شد به گونه‌ای که ۸۵ درصد سطح کشور توسط این نقشه‌ها پوشش داده شد و جاهایی که نقشه آن تهیه نشده بود مناطق کویری است که در اولویت ما قرار نداشت.

شهیدی تولید نقشه‌ها در مقیاس یک بیست و پنج هزار در شش لایه را از دیگر اقدامات سازمان متبوع خود عنوان کرد و گفت: این اطلاعات در لایه‌هایی چون زمین‌شناسی، زمین‌شناسی اقتصادی، مهندسی زمین‌شناسی، آب زمین‌شناسی و ژئومورفولوژی بوده است.

به گفته وی، نقشه‌های زمین شناسی پایه سایر اقدامات مطالعات در حوزه‌های اکتشاف و زمین‌شناسی است.

رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با تاکید بر اینکه از دهه‌های گذشته مطالعاتی را در زمینه مخاطرات آغاز کرده‌ایم، ادامه داد: در این راستا حدود ۹۵ نقشه موضوعی و بالغ بر ۳۰۰ لایه اطلاعاتی در حوزه مخاطرات تولید کرده‌ایم و اوایل سال جاری نیز بخش GIS این سازمان  فعال شده و بر اساس آن امکان تولید اطلاعات رقومی برای مخاطبان فراهم شده است.

83 میلیون جمعیت ایران در معرض بلایای طبیعی

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه بخشی از نقشه‌هایی که در این مراسم امروز رونمایی می‌شود، بر اساس این اطلاعات است، تاکید کرد: بر اساس مطالعات، کشور بر روی کمربند مخاطرات جهانی قرار دارد، به گونه‌ای که از ۴۳ مخاطره جهانی ۳۴ مخاطره طبیعی در ایران رخ می‌دهد و این مخاطرات نیز کل کشور را درگیر کرده است.

شهیدی با تاکید بر اینکه خطر زلزله کل کشور را پوشش می‌دهد، خاطرنشان کرد: داده‌ها به ما نشان می‌دهند که ۷.۵ درصد از GDP کشور در حوزه مخاطرات هزینه می‌شود و سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در تلاش است تا با پایش‌هایی که انجام می‌دهد این هزینه‌ها را کاهش دهد.

معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر اینکه در حال حاضر ۸۳ میلیون نفر از جمعیت کشور در معرض مخاطرات قرار دارند، تاکید کرد: ما در تلاش هستیم تا در مطالعات خود خطر را کم و جامعه را ایمن کنیم

ضرورت گسترش تعاملات میان دستگاهی برای مقابله با مخاطرات طبیعی

همچنین مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین­‌شناسی، زیست محیطی و مهندسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با تاکید بر اینکه برای مواجه شدن با مخاطرات طبیعی باید منشأ و تنوع بلایای طبیعی را شناسایی کنیم،‌ گفت: مقابله با مخاطرات طبیعی نیازمند تعاملات میان دستگاهی و علمی است، چرا که نیروی مخاطرات طبیعی از نیروی انسان بیشتر است.

دکتر رضا شهبازی در مراسم رونمایی از اطلس ملی مخاطرات زمین‌شناسی ایران را کشوری پر مخاطره توصیف کرد و افزود: مخاطرات طبیعی همواره یکی از موضوعات مورد توجه در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور است و ما اعتقاد داریم که بلایای طبیعی زمانی به فاجعه طبیعی تبدیل می‌شود که زیرساخت‌های جامعه در این رویدادها از بین برود و کشور به تنهایی نتواند از عهده مدیریت آن برآید.

وی با بیان اینکه انسان در هر جایی که باشد در مقابل پدیده‌های طبیعی ناتوان است، تاکید کرد: بر این اساس لازم است تا ما بلایای طبیعی را بشناسیم و بر اساس آن به سمت سامانه‌های هشدار مخاطره برویم.

مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین­‌شناسی، زیست محیطی و مهندسی با انتقاد از ساخت و ساز در مکان‌های غیر استاندارد اظهار کرد: نمی‌توان در حریم رودخانه‌ها سازه‌ای ایجاد شود و انتظار داشته باشیم که در زمان سیل در دسترس سیلاب قرار نگیرد و یا بر روی گسل خانه بسازیم و در رخداد لرزه‌ای انتظار تخریب نداشته باشیم.

این کارشناس‌ارشد زمین‌شناسی با تاکید بر اینکه از اوایل قرن بیستم آمارهای مرتبط با مخاطرات زمین به ثبت رسیده، یادآور شد: از اوایل قرن بیستم ادوات ثبت مخاطرات در دنیا توسعه و پیشرفت زیادی داشت.

شهبازی با اشاره به ثبت رخدادهای طبیعی در کشور یادآور شد: مطالعات مرتبط با شناخت ساختار زمین‌شناسی در ایران از زمان تاسیس این سازمان آغاز شد و اولین مطالعات نیز در حوزه زاگرس به منظور اکتشاف نفت بوده است.

مدیرکل دفتر بررسی مخاطرات زمین­‌شناسی، زیست محیطی و مهندسی با بیان اینکه در این زمان دانش کشور در زمینه پوسته ایران پایه‌گذاری شد، ادامه داد: برخی‌ها انتقاد می‌کنند که چرا نقشه گسل‌های موجود در ایران با دقت‌های بالایی نیست که باید یادآور شویم در برخی مقاطع زمانی هیچ گونه داده و اطلاعاتی در خصوص پوسته زمین شناسی ایران وجود نداشت.

وی توسعه مخاطرات طبیعی را مرتبط با فعالیت‌های توسعه‌ای انسان دانست و یادآور شد: توسعه این مخاطرات نشان می‌دهد که انسان فشار زیادی بر طبیعت وارد می‌کند که نمونه‌های آن را می‌توان در فرونشت و ریزگردها مشاهده کرد.

شهبازی تهیه اولین نقشه یک بیست و پنج هزارم مخاطرات ایران را مربوط به سال 85 دانست و اظهار کرد: در دهه 90 سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور متوجه شد که مطالعات پراکنده و تجربیات محلی مختلفی نسبت به دانش زمین‌شناسی ایران در مقیاس ملی انجام شده، از این رو تلاش کردیم که این نقشه‌های ملی را که در مدت 50 تا 60 سال گذشته تهیه شده است گردآوری کنیم.

این کارشناس‌ارشد زمین‌شناسی تهیه شش اطلس مخاطرات زمین‌شناسی را از جمله این فعالیت‌ها دانست که پایه‌گذار آن مربوط به 50 سال گذشته می‌شود و گفت: این نقشه‌ها در حوزه‌های زمین لغزش، سیل، فرونشست کارست، گرد و غبار و زمین لرزه تهیه شده است و این فعالیت متوقف نخواهد شد و در دو جنبه ارتقای کیفیت اطلاعات و تنوع لایه‌های اطلاعاتی و بزرگ مقیاس شدن نقشه‌ها ادامه می‌یابد.

مدیرکل دفتر مخاطرات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی با تاکید بر ضرورت تهیه نقشه‌های مرتبط با آتش نشان، زمین‌شناسی پزشکی و تغییر اقلیم و اثرات آن، گفت: تهیه و دسترسی به اطلاعات سنوات گذشته کاری هزینه بر، سخت و توان زیادی را می‌طلبد و از این رو هر چه به سمت چشم اندازهای آینده می‌رویم همکاری‌های میان دستگاه‌ها بیشتر احساس می‌شود. چرا که هیچ دستگاهی به تنهایی نمی‌تواند در این خصوص اقدام کند.

شهبازی با تاکید بر اینکه آنچه که آینده کم خطرتر ما را می‌سازد تعاملات میان دستگاهی است، ادامه داد: مخاطرات طبیعی موضوعی نیست که درگیر تعارفات مرسوم شود چرا که هر چقدر ما توانمندتر و پیشروتر باشیم ولی زور طبیعت از نیروی انسان بیشتر است. از این رو نیاز داریم تا مخاطرات کشور را بشناسیم.

وی همچنین به معرفی و یادآوری زمین‌شناسان پیشکسوتی که سال‌ها به مطالعه مخاطرات طبیعی در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور مشغول بوده‌اند، پرداخت.

رئیس پایگاه علوم زمین کشور خبر داد:

فراهم شدن امکان دسترسی محققان به داده‌های زمین‌شناسی با همکاری شرکت‌های دانش بنیان

همچنین رئیس پایگاه علوم زمین کشور از ارائه داده‌ها و نقشه‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در حوزه اکتشاف و زمین‌شناسی از طریق سامانه این پایگاه خبر داد و گفت: با همکاری یکی از شرکت‌های دانش بنیان امکان دسترسی محققان به داده‌های زمین شناسی فراهم شده است.

مهندس امید اردبیلی  تهیه نقشه‌های قابل بهره برداری در حوزه زمین‌شناسی را از ماموریت‌های پایگاه علوم زمین دانست و افزود: داده‌های زمین شناسی جزو ثروت‌های سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور به شمار می‌رود، از این رو نیاز است تا در گام نخست اقدام به حفظ و نگهداری این داده‌ها و در گام بعد در اختیار مخاطبان و ذینفعان این حوزه قرار دهیم.

وی با بیان اینکه این پایگاه در سال 79 با هدف گردآوری علوم زمین راه‌اندازی شد، خاطرنشان کرد: با توجه به فناوری‌های توسعه یافته در این زمینه ما نیز به ناچار اقدام به استفاده از این فناوری‌های نوین کردیم. از این رو سیستم‌های این پایگاه را از یک سال و نیم گذشته تغییراتی ایجاد کردیم به گونه‌ای که منابع اطلاعاتی و کتابخانه‌ای سازمان زمین شناسی از طریق وب در اختیار محققان قرار دادیم و از این طریق داده‌های رقومی ارائه شد.

اردبیلی ایجاد این تغییرات را با همکاری یکی از شرکت‌های دانش بنیان دانست و افزود: ما با همکاری با یکی از شرکت‌های دانش بنیان و اعلام نیازهای خود توانستیم داده‌ها را بر اساس موضوعات زمین شناسی و اکتشافی لایه بندی کنیم و داده‌های مرتبط را از طریق سامانه پایگاه در اختیار محققان قرار دهیم.

به گفته وی، نقشه‌های بارگذاری شده بر روی سامانه این پایگاه به روزرسانی می‌شوند و همچنین تفاوت نقشه‌های هر سال نیز قابل دسترس خواهد بود.