بندر چابهار ایران مکمل بندر صُحار عمان

سیدحسین احمدی، مدیرعامل شرکت مجتمع فولاد خراسان، مصطفی سبزواری، تحلیلگر بازار و کارشناس فنی صادرات میدکو، اسداله فرشاد، مدیرعامل شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان، کیوان جعفری‌طهرانی تحلیلگر بازار فولاد و موادمعدنی و رئیس پیشین امور بین‌الملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ایران، احسان دشتیانه، معاون فروش و بازاریابی ذوب آهن اصفهان و بهمن تجلی‌زاده، معاون فروش و بازاریابی شرکت فولاد خوزستان سخنرانان ایرانی این کنفرانس بودند. چهارمین کنفرانس بیلت و مواد خام فولادساز منطقه منا ۱۷ سخنران داشت که روزنامه صمت در این شماره متن سخنرانی کیوان جعفری‌طهرانی و در روزهای آینده گفته‌های سایر سخنرانان را منتشر می‌کند.

به گزارش می متالز کیوان جعفری‌طهرانی در متن سخنرانی خود در کنفرانس یادشده به ۴ موضوع پرداخت. تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش فولاد ایران، پیش‌بینی آینده تولید کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی در ایران، مزایای بندر چابهار برای افزایش صادرات مواد اولیه تولید فولاد و تجارت با کشورهای همسایه و در نهایت همکاری تجاری دوجانبه ایران و عمان این ۴موضوع بودند.

نگاهی به صادرات فولاد ایران

جعفری‌طهرانی در اشاره به تولید در زنجیره فولاد ایران در ۷ ماه ابتدای امسال در ژانویه تا ژوئیه (نیمه دی تا نیمه مرداد) گفت: تولید سنگ آهن ایران در این مدت ۱۰/۴ میلیون تن، کنسانتره ۱۵/۳۶میلیون تن، گندله ۱۲/۵۲ میلیون تن، آهن اسفنجی ۷/۵ میلیون تن، فولاد خام ۶/۰۱ میلیون تن و محصولات فولادی ۶/۰۸ میلیون تن بود. همچنین براساس آمار انجمن جهانی فولاد اگرچه سرانه مصرف فولاد ایران در بخشی از سال ۲۰۱۱ میلادی (۱۳۹۰ خورشیدی) به ۲۸۰/۹ کیلوگرم رسید، اما در این سال‌ها ایران شاهد افت سرانه مصرف فولاد بود تا آنجا که در سال گذشته میلادی رقم سرانه مصرف فولاد به ۲۳۸/۷ کیلوگرم رسید.

وی افزود: صادرات فولاد ایران در سال گذشته میلادی بیش از ۵/۷ میلیون تن گزارش شده و در نیمه نخست امسال نیز حدود ۲/۵۸ میلیون تن بود. در سال گذشته میلادی علاوه بر رشد صادرات فولاد، رشد صادرات کنسانتره سنگ آهن و آهن اسفنجی هم مشاهده شد و در کنسانتره به ۱۳/۵ میلیون تن و در آهن اسفنجی به ۱۷۰ هزار تن رسید. همچنین راه‌اندازی واحدهای گندله‌سازی در کشور سبب شد واردات گندله در سال گذشته میلادی نسبت به سال پیش از آن کاهش داشته باشد و از ۹۵۰ هزار تن به ۶۵ هزار تن برسد.

جعفری‌طهرانی در ادامه مقاصد صادرات شمش فولاد ایران را معرفی کرد و گفت: در امسال بیشترین فولاد ایران به تایلند (۲۷ درصد)، تایوان (۱۹ درصد)، امارات (۱۲ درصد) و عمان (۸ درصد) صادر شد و کل صادرات آهن اسفنجی ایران هم در این سال به عمان (۴۰ درصد)، کویت (۳۸ درصد)، هند (۸ درصد)، اسپانیا (۷ درصد)، مالزی (۵ درصد) و چین (۲ درصد) بود.

این تحلیلگر در ادامه سخنان خود درباره چهارمین کنفرانس بیلت و مواد خام فولادساز منطقه منا گفت: مصرف فولاد ایران نشان می‌دهد این کشور در چشم‌انداز ۱۴۰۴ خورشیدی به طور میانگین به مصرف ۳۴ میلیون تن فولاد دست می‌یابد. در حوزه کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی پیش‌بینی‌ها این است که ظرفیت تا پایان امسال میلادی در ۳ ماه آینده به ترتیب به ۵۳/۷میلیون تن، ۴۵/۸ میلیون تن و ۳۰/۷ میلیون تن برسد.

وی همچنین گفت: براساس پژوهش‌ها ۳ پیش‌بینی در زمینه میزان صادرات فولاد ایران در افق ۱۴۰۴ خورشیدی وجود دارد؛ نخست اینکه همه چیز براساس روند گذشته باشد و همانند سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۶ میلادی (۱۳۹۱ تا ۱۳۹۵ خورشیدی) صادرات به ۱۶/۶ میلیون تن برسد، دومین پیش‌بینی براساس سهم صادرات تولیدات ایران در بین سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ میلادی (۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ خورشیدی) است که صادرات ۱۱/۶ میلیون تن را برآورد می‌کند و سوم براساس طرح جامع فولاد است که صادرات ۲۰/۴ میلیون تن را تخمین می‌زند.جعفری‌طهرانی در تحلیل صادرات فولاد ایران توضیح داد: به نظر من واقعی‌ترین و عملی‌ترین میزان فولاد قابل صادرات ایران با توجه به سهم تعریف شده در بازار، عدد ۱۱/۶میلیون تن در افق ۱۴۰۴ است. با توجه به استراتژی هند برای تولید ۲۰۰ تا ۲۲۰ میلیون تن فولاد در افق ۲۰۲۵ میلادی (۱۴۰۴ خورشیدی) این کشور برنامه صادرات حدود ۴۵ تا ۵۰ میلیون تن فولاد دارد، پس در عمل صادرات بیش از ۱۲ تا ۱۵ میلیون تن در افق ۱۴۰۴ برای ایران دشوار خواهد بود.

امتیاز بندر چابهار در صادرات فولاد

این کارشناس بازارهای بین‌الملل سپس به مزایای بندر چابهار ایران در افزایش صادرات مواد اولیه تولید فولاد و تجارت با کشورهای همسایه پرداخت و گفت: از جمله مزایای بندر چابهار می‌توان به دسترسی به عمق بیشتر برای پهلوگیری کشتی‌های بزرگتر با ظرفیت بالای ۸۰ هزار تن و جزر و مد محدود به واسطه ارتباط با اقیانوس اشاره کرد. همچنین محدودیت کانال در چابهار وجود ندارد و جریان آب کمتری در آن دیده می‌شود که باعث آسان شدن پهلوگیری کشتی‌ها می‌شود. عوارض بندری در بندر چابهار مقدار قابل‌توجهی کمتر از سایر بنادر ایران است و حتی این عدد به ۳ تا ۴ هزار تومان می‌رسد و می‌توان یک دلار صرفه‌جویی در صادرات داشت که موضوع قابل تاملی است.

وی افزود: همچنین به دلیل نزدیکی به آب‌های بین‌المللی، هزینه حمل دریایی این بندر کمتر از بندرعباس و بندر امام خمینی است و در نتیجه، زمان حمل را کمتر کرده و سبب صرفه‌جویی می‌شود. مزیت دیگر چابهار شیب ملایم سواحل آن است و می‌توان عملیات اوراق‌سازی کشتی‌ها را به عنوان یک صنعت در آن انجام داد. این همان اقدامی است که بنگلادش در یکی از بنادر خود به نام چیتاگونگ انجام می‌دهد. علاوه بر این موارد چابهار بهترین مکان برای سوخت‌گیری با نصب مخازن ساحلی شمرده می‌شود و می‌توان از آن به عنوان ایستگاه سوخت‌گیری کشتی‌هایی که از دریای عمان و خلیج‌فارس گذر می‌کنند استفاده کرد، در حالی که اکنون این ایستگاه برای کشتی‌ها در امارات است. مزیت دیگر، نزدیک بودن بندر چابهار نسبت به بندرعباس از نظر زمینی به معادن سنگ آهن در سنگان و شمال شرق ایران است که می‌تواند در آینده باعث صرفه‌جویی در حمل زمینی شود. البته راه آهن این حوزه هنوز تکمیل نشده و چنانچه تکمیل شود سبب اتصال چابهار به خطوط ریلی کشور خواهد شد. رئیس پیشین امور بین‌الملل انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ایران در ادامه، خطاب به مدیران ارشد بندر صحار عمان که در کنفرانس مسقط حضور داشتند، گفت: اگر شما می‌خواهید در چشم‌انداز ۲۰۳۰ میلادی (۱۴۰۹ خورشیدی) این بندر استراتژیک در سلطان‌نشین دوست و همسایه ایران را به قطب تجارت ۴۵۰ میلیون نفری جمعیت منطقه منا تبدیل کنید، باید از حالا نیم نگاهی به بندر استراتژیک چابهار که شما را به اروپا، آسیای میانه و قفقاز وصل می‌کند بیندازید. چابهار می‌تواند در آینده مرکز صادرات موادمعدنی افغانستان به ویژه معدن سنگ آهن حاجی‌گک شود. این بندر دالان بین‌المللی حمل‌ونقل شمال به جنوب و سایر مسیرها و محل اتصال به آسیای مرکزی و قفقاز است، بنابراین از این نظر اهمیت بسزایی دارد. مزیت دیگر چابهار فاصله کم و ۷۲ کیلومتری آن تا بندر گوادر پاکستان است که بندر رقیب آن به شمار می‌رود. هند نیز تمایل زیادی به اتصال به این بندر نشان می‌دهد و حاضر است سرمایه‌گذاری بین ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون دلاری برای توسعه این بندر استراتژیک را انجام دهد.

زمینه‌های همکاری ایران و عمان

کیوان جعفری‌طهرانی در بخش دیگر سخنرانی خود به تجارت ایران و عمان اشاره کرد و گفت: از جمله زمینه‌های همکاری تجاری دو جانبه ایران و عمان می‌تواند همکاری برای انتقال گاز طبیعی از ایران به عمان باشد. این خط لوله تا عمق هزار متری به زیر دریا برده خواهد شد. بخشی از این خط لوله برابر با حدود ۲۰۰ کیلومتر از آن در منطقه رودان تا کوه مبارک استان هرمزگان گسترش خواهد یافت و بخشی نیز (حدود ۲۰۰ کیلومتر دیگر) بین ایران و بندر صحار امتداد خواهد یافت. هزینه ساخت این خط لوله ۱/۵ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. گفتنی است ایران و عمان توافقنامه‌هایی را مبنی بر صادرات روزانه ۲۸ میلیون مترمکعب گاز به عمان امضا کرده‌اند. وی در جمع‌بندی گفته‌های خود اظهار کرد: ایران چهاردهمین تولیدکننده و نوزدهمین مصرف‌کننده فولاد جهان است و در سال گذشته میلادی نیز بیستمین صادرکننده فولاد جهان بود. ظرفیت تولید آهن اسفنجی این کشور از ابتدای ماه مارس (نیمه اسفند) تا کنون ۲۴/۶ میلیون تن بود و همین موضوع سبب شد این کشور نخستین تولیدکننده برتر جهان در آهن اسفنجی باشد. جعفری‌طهرانی در پایان افزود: اقتصادهای نوظهور در منطقه فرصت‌های مناسبی برای صادرات ایران فراهم می‌کنند. از این رو با توجه به شدت گرفتن رقابت در بازار، ایران نیاز به برنامه استراتژیکی دارد که بتواند از تمامی توان خود استفاده کند. بندر چابهار یکی از مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین بنادر در منطقه است که به راحتی امکان دسترسی به هند، پاکستان، افغانستان، قزاقستان، آذربایجان، روسیه و اروپا را فراهم می‌کند. ایران آمادگی دارد که همه زیرساخت‌های لازم مانند خطوط ریلی ۶۰۰ کیلومتری جدید را برای استفاده از ظرفیت‌های بندر چابهار فراهم کند.