صنایع دریایی ایران حکایت «یک مویز و چهل قلندر»

به گزارش می متالز، متن مصاحبه رئیس هیات مدیره و مدیر عامل صندوق توسعه صنایع دریایی بشرح ذیل است:

اعتبارات صندوق چه میزان است و آیا از محل صندوق توسعه ملی هم به این مجموعه اعتباری تخصیص داده شده است؟

ما هفت استان ساحلی داریم. با حدود پنج هزار و 600 تا پنج هزار و 700 کیلومتر طول ساحل. محیط‌های آبی از نظر حمل و نقل کاملاً مقرون به صرفه هستند. راه‌های ارتزاق از دریا فراوان است. مقیاس کار سالانه در صنایع دریایی میلیارد دلاری است ولی میزان اعتباراتی که به ما می‌دهند بسیار کمتر از ظرفیتی است که داریم. ظرفیت توسعه در دریا فراوان است ولی خوب به دلیل تحریم‌ها و مشکلات عدیده در اولویت قرار ندارد و اولویت نخست کشور نیست. در زمینه کار صنایع دریایی پتانسیل زیادی وجود دارد که در سواحل توسعه یابیم. ما کارخانه‌های بسیار عالی و پیشرفته، با مهندسین مبرز و باهوش داریم. کارخانه‌های کشتی سازی و شناورسازی با رتبه‌های خوب، در کشور کم نداریم.

اعتبارات صندوق چقدر است؟ و آیا از صندوق توسعه ملی اعتبار گرفته اید؟

سرمایه صندوق 110 میلیارد تومان است. همان‌طور که عرض کردم سالانه باید اعتبارات میلیارد دلاری داشته ‏باشیم تا بتوانیم درمناطق ساحلی اثرگذار باشیم. یکبار در انتهای سال 1394 مبلغ 25 میلیون دلار اعتبار از محل حساب ذخیره ارزی گذاشته شده است که با همین اعتبار صنایع دریایی را می‌چرخانیم و بیشتر با آن تعمیرات به جای ساخت انجام می‌دهیم.

کسب و کارهای خرد چه کسب و کارهایی را در دریا شامل می‌شود و چه بخشی از منابع صندوق به کسب و کارهای خرد اختصاص می‌یابد؟

خوشبختانه ما با توجه به سواحل شمالی و جنوبی امکانات زیادی در این حوزه داریم. با توجه به اینکه شرایط طوری نبوده است که بتوانیم شناورهای خیلی بزرگ و پهناور تولید کنیم، در صنایع خرد متمرکز شدیم. وقتی مثل بقیه مردم در مشاهده سواحل متوجه شدم که شناورهای عادی و معمولی همه فرسوده هستند و احتیاج به مرمت و تعمیر دارند. از هیات مدیره مجوز گرفتیم و بخش قابل توجهی از صندوق به همین شناورهای کوچک اختصاص یافت. صنایع کوچک مثل تور ماهیگیری و تولیداتی که در مراحل بعد مورد استفاده صنایع دریایی قرار داده می‌شود و ما پشتیبانی تولید بعضی از تجهیزات شناورهای بزرگ را هم انجام می‌دهیم زیرا بعدا این قطعات در شناورهای بزرگ استفاده می‌شود. اگر سرمایه بیشتری در اختیار ما قرار گیرد، می‌توانیم در حجم بیشتری این تجهیزات را تولید کنیم و در اختیار شناورها قرار دهیم. امیدواریم بتوانیم در آینده نه چندان دور با کشورهایی که در صنایع دریایی پیشرفته هستند، رقابت کنیم. این مسئله هدف کاری ما هست.

برای تعمیر لنج و قایق‌های صیادی اعتبارات خاصی در نظر گرفته‌اید؟ میزان این اعتبارات چقدر بوده است؟

ما به همه این موارد سرمایه می‌دهیم اما برای اینها سهمیه‌بندی نکرده‏ایم. بنا به تقاضا توزیع منابع مالی انجام می‌دهیم. ممکن است 10 تا شناور یا لنج بیاید و درخواست تعمیر و یا تولید داشته باشد. بستگی به تقاضا دارد. ما وظیفه‌مان خدمات رسانی به همه مشاغل است. درخواست را بررسی می کنیم چنانچه توجیه داشته باشد سریعا اقدام می‌کنیم.

درصدی خاصی به این بخش اختصاص نداده‌اید؟

ما درصد خاصی اختصاص نداده‌ایم و نباید هم درصد خاصی در نظر بگیریم. زیرا کل صنایع دریایی را مثلاعضای یک خانواده می بینیم که هر یک از اعضا به نسبت خود هزینه دارند و به فراخور شرایط وظیفه توزیع منابع را انجام می‏دهیم . ما تا به حال سهمیه‌بندی هم نکردیم و بنا به تقاضا اگر فعالیت متقاضی توجیه داشته باشد، اقدام می کنیم.

وزیر صنعت ممنوعیت انجام تعمیرات کشتی در خارج از کشور را اعلام کرده است. آیا ما امکانات لازم برای اقدام در داخل کشور را داریم؟ چه چیز باعث شده بود که ایرانیان تمایل داشته باشند شناورهای خود را در آن‌سوی مرزها تعمیر کنند؟

ما خوشبختانه ظرفیت مناسب چه در تعمیر وچه در ساخت، در کشور داریم. البته ساخت را ادعا نمی‌کنیم که مطابق تکنولوژی روز دنیا هستیم. برای رفع نیاز در بخش ساخت حتما امکانات کافی داریم. همچنین برای تعمیرات شرکت‌ها، نیروهای توانا و توانمند داریم. بعضی مواقع صرفه اقتصادی ایجاب می‌کند که شناوردار در کشور دیگر کارش را انجام دهد. وقتی که تولیدکننده و تعمیر کننده مشکلات داشته باشند، نمی‌توانند خوب سرویس دهند.

درباره این مشکلات توضیح می‌دهید؟ چه مساله‌ای باعث می‌شود که فعالان ایرانی به سمت تعمیر کشتی‌ها در کشورهای حاشیه خلیج فارس کشیده شوند؟

نرخ ارز در اقتصاد کشور خیلی اثر می‌گذارد. اگر دلار دو تا سه هزار تومان باشد، برای فعالان داخلی می‌صرفد که برای تعمیر کشتی به کشور دیگری بروند. هم یک سفر کاری می‌کنند و هم کشتی تعمیر می‌شود. چین پشتیبانی خیلی قوی از فعالان صنعتی خودش دارد بنابراین عملا بدلیل ارزانتر بودن برای ایرانی‌ها صرف می‌کند که به این کشور مراجعه کنند. اما وقتی دلار گران می‌شود سنجه‌های اقتصادی فرد به کار می‌افتد و حتی اگر بخواهد چای هم بخورد، محاسبه می‌کند که قیمت چای در ایران ارزان‌تر است بنابراین از صرف چای در خارج از کشور خودداری می‌کند. همین اتفاقات در شناورسازی و کارهای دریایی تسری دارد. گران شدن نرخ ارز، شناور ساز را که همواره به دنبال اقدامات مقرون به صرفه است، به سمت داخل کشور متمایل می‌کند. وزیر صمت کاملا درست فرمودند، برای شناورسازها خیلی بهتر است که در ایران تعمیرات خود را انجام دهند. اگر تعمیرکاری قبل از گران شدن نرخ ارز نصف ظرفیت کار می‌کرد، این روزها شرایط بهتری پیدا کرده است. البته ما طرفداری از گرانی ارز نمی‏کنیم و قطعاً باید تعادل ایجاد گردد.

با افزایش نرخ دلار چنین اتفاقی رخ داده است؟

بله، زیرا دلار اگر 5 برابر شده است، هزینه‌های داخل کشور 5 برابر نشده است. هزینه‌های ما دو تا سه برابر شده است. این مساله سبب می‌شود تمایل به سمت صنایع داخلی بیشتر شود.

خبر رسیده است که رقابت برای خروج کشتی‌های مغروق که در زمان جنگ به قعر دریاها رفته‌اند، شکل گرفته است و نوعی بیزنس در این حوزه شکل گرفته است. در این زمینه درخواستی برای دریافت تسهیلات داشتید؟

«سلویج» در خلیج فارس در اولویت نیست. چون مانعی برای تردد ایجاد نکرده است. بیشتر در کارون مشکل داریم. سازمان بنادر متولی اصلی این مسئله است. در دولت یک متولی دارد که برای این کار کافی است.

کسی سراغ شما برای دریافت منابع نیامده است؟

سازمان بنادر به متقاضیان منابع مالی می‌دهد و به نحوی به این افراد دستمزد می‌دهد. بعد کشتی‌های خارج شده از آب را با توجه به مکانیزم‌هایی که دارند به عنوان اموال تملیکی می‌فروشند. ما جبهه‌ای را آنجا فعال نکرده‌ایم. سازمان بنادر متولی دقیق و مستقیم است. مشکل این است که کشتی‌ها غرق شده، تردد را محدود می‌کنند و کشتی‌های بزرگتر نمی‌توانند به بنادر ما مراجعه کنند. بندر شهید رجایی و بندر امام که مشکلی ندارند و کشتی‌های تا 300 هزار تن هم می‌توانند وارد این بنادر شوند و خیلی حساس نیست. بیشتر در کارون مسئله داریم. البته این را بگویم که ارزش کشتی‌های مغروق مهم نیست. مهم این است که این کشتی‌ها راه را نبندند.

کسی برای دریافت اعتبار سراغ شما نمی‌آید چون سازمان بنادر به آنها اعتبار می‌دهد؟

سازمان بنادر در این رابطه طرح دارد. به خاطر اینکه مسئله مرزی است، باید با عراق توافقاتی کنند. عراقی‌ها هم باید مشارکت کنند. در سطح روسای جمهور با طرف‌های عراقی نشست می‌گذارند و مواردی را اعلام می‌کنند. به دلیل اهمیت موضوع موانع سیاسی و حاکمیتی آن برداشته شود، این طرح درگیر پول نیست و کسی تسهیلات برای این کار نمی‌خواهد.

صندوق تا کنون چگونه توانسته است سهم اقتصاد دریا را در اقتصاد مقاومتی افزایش دهد؟

همین‌که ما سازندگان داخلی را تقویت می‌کنیم و یارانه بابت این مسئله می‌دهیم همچنین با حمایت از متصدیان بازار داخلی کمک می‌کنیم که شناورسازهای داخلی فعال شوند در این مسیر حرکت کرده‌ایم. ما سعی می‌کنیم بودجه بیشتری از دولت بگیریم و در این راه تلاش می‌کنیم. این اقدامات حرکت در مسیر اقتصاد مقاومتی است.

در توسعه سواحل مکران چه اقداماتی انجام داده‌اید؟

ما جلسه‌ای با معاون مناطق آزاد چابهار داشتیم. طرحی آمایشی داشتند که چگونه این ساحل فضابندی شده است. البته فضابندی نهایی آن زمان آماده نبود که به ما بدهند. گفتند مشاورمان در حال کار کردن است و بعدها طرح آمایشی را به ما خواهند داد. باید پیگیری کنیم که طرح آمایشی به چه مرحله‌ای رسید. زون‌بندی‌های مربوط به دریا را قرار بود با آنها کار کنیم. هر ارتباطی به دریا مثل گردشگری دریا، کشتی سازی و تعمیرات کشتی در حیطه کاری ما قرار می‌گیرد. اما گام اول را باید کسانی که در دولت هستند مثل خود استاندار و رئیس سازمان بنادر و دریانوردی بردارند. ما تسهیل‌گر هستیم. نمی‌توانیم زمینی را به جایی اختصاص دهیم. برنامه‌های آمایشی هر وقت ابلاغ شد ما اعلام آمادگی کردیم که می‌توانیم در این زمینه‌ها مشارکت داشته باشیم و بانک‌های آن مناطق را فعال کنیم یا قرارداد عاملیت با بانک‌های آن منطقه داشته باشیم.

در مکران پروژه‌های متعددی وجود دارد. قرار است اسکله‌های بزرگ ساخته شود، پتروشیمی احداث شود. شما بیشتر در چه پروژه‌هایی مشارکت دارید؟

چیزی که آنجا مطرح شد این بود که می‌خواهیم یک خط دریایی بین پاکستان وچابهار برقرار کنیم. مسئولان مناطق آزاد یک شاخه‌ای به نام توریسم زیارتی طرح کرده بودند. می‌گفتند که افراد زیادی به این منطقه مراجعه می‌کنند و از این منطقه به سمت عراق و مشهد می‌روند. قرار بود در مکران امکانات هتلی برایشان فراهم شود. ما هم به کمک مشاورمان مطالعات گردشگری انجام داده و دریافتیم یکی از نقاطی که می‌شود روی آن کار کرد، همان نقطه در چابهار است که بتوانیم گردشگران را سامانی بدهیم. می‌گفتند چنین طرحی خیلی توجیه‌اش بالاست و متقاضی بالایی هم دارد. ما می‏توانیم در این خط دریایی وارد شویم. البته بسترسازی‌هایش با سازمان بنادر است.

فکر می‌کنید چه زمانی این خط دریایی به مرحله اجرا برای ورود صندوق توسعه صنایع دریایی برسد؟

در این بخش‌ها باید زمینه را فراهم کنند. باید سازمان بنادر اسکله تخصیص دهد. اسکله‌سازی شود و ما در بخش کشتی‌ها کمک کنیم.

حمایت صندوق توسعه صنایع دریایی برای ساخت انواع شناور فقط معطوف به شناروهای کوچک می‌شود یا اینکه در ساخت کشتی‌های بزرگ و نفتکش هم مشارکت می‌کنید؟

ما در زمینه ساخت کشتی‌های بزرگ و نفتکش هم فعالیت داریم و اقداماتی در این حوزه انجام داده‌ایم. برای ساخت همکاری می‏کنیم اما بیشتر در تعمیرات فعالیت داشته‏ایم. شرایط اقتصادی ایجاب نمی‌کند که کسی خودش 100 میلیارد تومان آورده داشته باشد و از ما هم بخواهد منابع مالی بگیرد و شناور بسازد. اگر کسی بخواهد شناور بسازد ما محدودیتی قائل نمی‏شویم و یارانه دادن به سازندگان را هم انجام می‌دهیم و فقط این مسئله معطوف به شناورهای کوچک نیست. منتها از آنجا که فقط فعالیت‌های مرتبط با شناورهای کوچک عملی‏تر و میسرتر است، معطوف به این حوزه شده‌ایم. مثل یک خانه کوچک که فروش رفتنش نسبت به خانه بزرگ راحت‌‎تر است. در صنایع دریایی هم چنین شرایطی تسری داشته و شناورهای کوچک راحت‌تر تولید و معامله می‏شوند فعال هستند. لذا به سبب متقاضی که ما داریم کمتر در حوزه کشتی‌های بزرگ فعال بوده‌ایم اما این مسئله به خاطر اولویتی که گذاشته‌ایم نبوده است.

سازنده کشتی بزرگ در ایران داریم؟ چرا این سازندگان متقاضی دریافت تسهیلات از صندوق نیستند؟

ما سازنده کشتی بزرگ در ایران داریم. همان‌طور که گفتم سازندگان کشتی‌های بزرگ پول کافی ندارند. البته ما خوشبختانه از نظر ظرفیت حمل سومین یا چهارمین کشتیرانی دنیا را داریم. صندوق در حال حاضر بیشتر در تعمیر کشتی دخیل است. البته پاسخ بخشی از سئوالات شما به سا زمان بنادر باز می‌گردد که کاملا از ما جداست و تحت نظر وزارت راه و شهرسازی مدیریت می‌شود.

شما تسهیلات به صنایعی می‌دهید که وابسته به سازمان بنادر هستند. این مسئله مشکلی در سیاستگذاری ایجاد نمی‌کند؟

ما بنا به متقاضی، خدمات ارائه می‌دهیم. هر کس که به ما مراجعه کند، بنا به موضوع به آن خدمات می‌دهیم. صندوق ما خیلی نوپاست. خیلی شناخته شده نیست. شاید خیلی از شناوردارها هم اطلاع نداشته باشند که صندوق تسهیلات می‌دهد. صندوق پنج سال است که پولی در حد کارهای دریایی برای توزیع در اختیار دارد. اگر شناورداری به ما مراجعه کند، صرفا به جهت اینکه شناور دارد، قطعا به او تسهیلات خواهیم دادیم.

یعنی شما به ملیت‌های دیگر هم وام می‌دهد؟

وظیفه ما توسعه صنایع دریایی ایران است. اگر سرمایه گذار خارجی برای کار کردن در ایران و خدمت در ایران به ما مراجعه کند، می‌توانیم به این سرمایه‌گذار هم اعتبار بدهیم.

چه بخشی از منابع صندوق صرف توسعه زیرساخت‌های خاص مثل دکل‌های نفتی و حفاری و غیره شده است؟ اصلا چنین درخواستی داشته‌اید؟

ما برای تولید سکوهای نفتی به نحوی وام می‌دهیم. اگر مراجعه باشد و توجیه داشته باشد، می‌توانیم به آنها وام دهیم. مراجعاتی هم داشته‌ایم. البته ما فقط سرمایه در گردش به چنین صنایعی می‌توانیم بدهیم. ما جزئی از این پازل هستیم. طرحهای نفت و فراساحل خیلی بزرگ است. ما نمی‌توانیم هیچ ادعایی داشته باشیم که این میادین را توسعه دهیم یا تأمین مالی اصلی ابتدایی به میادین نفت و گازی کنیم. ولی وقتی این پروژه خرد می‌شود، نهایتا به یکی از کارخانه‌های صنایع دریایی ما می‌رسد. آن کارخانه‌ها سرمایه در گردش از ما گرفته‌اند. شرکت‌های خرد اعلام می‌کنند که در گوشه‌ای از یک پروژه بزرگ که وزارت نفت آن را مثلا به شرکت پتروپارس واگذار کرده و پتروپارس هم آن را به صدرا داده است، مشارکت دارند اما مشکل تامین نقدینگی پیدا کرده‌اند. ما هم وارد عمل می‌شویم و سرمایه در گردش تامین می‌کنیم.

برای چند پروژه سرمایه در گردش تامین کرده‌اید؟

تا کنون دو بار برای طرح‌های فراساحلی که میخواستند سکوها به آب بیفتند و پیمانکار مشکل داشت، سرمایه در گردش تامین کرده‏ایم. می‌دانید که در بحث سرمایه در گردش، در مواقعی که پول‌هایی که کارفرما داده است، برای انجام کار کافی نیست و پیمانکار نمی‌تواند وارد فاز بعدی شود، نیاز به تامین سرمایه در گردش پیدا می‌کند. در این مواقع از ما وام می‌گیرد تا ضمن انجام کار و ورود به مرحله بعدی، بتواند پول خود را از کارفرما وصول کرده و با ما تسویه کند.

تسویه‌ها به موقع انجام می‌شود؟

بله خوشبختانه ما تا کنون مشکلی نداشته‏ایم و سرمایه در گردش یکی از وام‌هایی ما هست که به موقع تسویه می‌شود.

چقدر صندوق تسهیلات معوق دارد؟ امکان دارد که وام بدهید و افراد آن را به شما پس ندهند؟

معوقات ما بسیار کم است. ما با بانک عامل کار می‌کنیم. بانک عامل مسئول وصول منابع است. با توجه به کارشناسی‌هایی که می‌شود، معمولا مشکلی پیش نمی‌آید. ضمن اینکه مراجعه کنندگان ما کسانی هستند که کالای با ارزشی مثل کشتی و سکو در اختیار دارند بنابراین معوقات آنها بالا نیست و البته صفر هم نیست. گاهی معوقات با چند ما تاخیر پرداخت می‌شود. باید بگویم که معوقه مستقیم هیچی نداریم و معوقه غیر مستقیم (یعنی چیزی که در تعهد ما نباشد ولی ما معرفی کرده باشیم و او بدعهدی کرده باشد، بدون اینکه ما ضمانتی کرده باشیم) هم بسیار کم است. بانک به قدری ضمانت می‌گیرد که برای فرد نمی‌صرفد معوقه داشته باشد.

اعتبارات صندوقی که می‌خواهد با منابع مالی‌اش امکانی برای توسعه سواحل ایجاد کند، کافی بوده است؟

همان‌طور که گفتم اعتبارات کافی نبوده است. ماظرفیت ده‌ها برابری برای هزینه کردن داریم. امیدواریم شرایط بهبود یافته و به این صندوق بیشتر توجه شود تا به ما بودجه بیشتری بدهند و ما بتوانیم خدمات خود را گسترده‌تر کنیم.

درخواستی برای افزایش بودجه داشته‌اید؟

مکررا این کار را انجام داده‌ایم. منتها در شرایط فعلی محقق کردن درخواست‌های ما عملی نشده است.