آب شرب اندریان با طعم سیانور/ آینده‌ی مبهم در انتظار آبشار گول‌آخور

به گزارش می متالز، معدن طلای اندریان که در مراتع و محدوده روستاهای اندریان، میوه رود، آستارگان و روستای جوانان گروه(قلب جنگل‌های ارسباران منطقه دیزمار بخش خاروانا در شهرستان ورزقان) واقع شده، استحصال طلا از روش لیچینگ سیانوری انجام  می‌شود که روشی قدیمی و منسوخ است. در این واحد روزانه حدود یک تن سیانید سدیم مصرف می‌شود که ماده‌ای بسیار خطرناک و کشنده و سمی بوده و از مشتقات سیانور است. این ماده در فضا تبخیر شده و در نهایت با بارش باران جذب خاک منطقه و می‌تواند وارد آبهای زیرزمینی گردد که باعث آلودگی آب و هوا و خاک منطقه می‌گردد.

میزان دقیق تبخیر و نفوذ در ژنومنبران همان مقداری است که بعد از الکترولیز محلول و جداسازی محلول طلا باقی مانده و مجددا به مخزن ذخیره جهت پمپاژ روی هپ استفاده می‌شود. کاهش میزان ظرفیت محلول مساوی با همان میزان تبخیر و نفوذ است که تقریبا روزانه 3 متر مکعب یا همان یک تن می‌باشد. این حجم از افزایش بار آلایندگی در طبیعت یعنی جنگ با طبیعت.

از آنجایی که لیچینگ سیانوری در ارتفاع بیش از هزار متر از روستاها و رودخانه‌های مجاور در حال انجام است، نفوذ و نشت سیانور به منابع زیرزمینی همچون آب‌های زیرزمینی و چشمه‌ها از یک طرف و خطر نشت سیانور به رودخانه‌های مجاور که تهدیدی برای محیط زیست منطقه است، مردم و فعالیت زیست محیطی را با نگرانی جدی مواجه کرده است.

خانه محیط زیست استان با سفر رئیس قوه قضائیه به آذربایجان‌شرقی گزارشی را که در ماه‌های گذشته پیرامون روند تخریب محیط زیست در معدن اندریان آماده کرده بود، به هیئت همراه آیت الله رئیسی تقدیم کرد. این گزارش با تحقیقات دکتر احمد بایبوردی عضو هیئت علمی علوم آب و خاک گردآوری شده است.

نامه مدیرعامل خانه محیط زیست استان در خصوص آلایندگی روش استخراج طلا در اندریان

خطرات تبخیر سیانور در محیط کمتر از نشت و نفوذ آن در بستر زمین یا رودخانه‌های مجاور نیست و فعالیت‌های شرکت زرین داغ، روستاهایی که دارای پتانسیل عظیمی همچون آثار تاریخی و جاذبه‌های بکر گردشگری می‌باشد را با خطرات و چالش‌های جدی روبرو کرده است. در فاصله کمتر از ده کیلومتر از این معدن، آبشار گل آخور که یکی از قطب‌های گردشگری آذربایجان‌شرقی است قرار گرفته، با روند کنونی فعالیت شرکت زرین داغ آینده‌ای مبهم برای این منطقه پیش‌بینی می‌شود.

شرکت برای حذف سیانور از باطله‌ها را از طریق شست‌وشو عنوان کرده است. حال سوال این است که بعد از شست‌وشو، فاضلاب نیز به دلیل عدم احداث سیستم مناسب تصفیه برای فاضلاب به کجا هدایت خواهد شد و این خود می‌تواند یک معضل زیست محیطی برای منطقه محسوب گردد و یا انتقال باطله‌های آلوده حتی بعد از شست‌وشوی آن که جزو مواد خطرناک به خاک‌های زراعی منطقه و آب‌های سطحی می‌باشد، به کجا تخلیه خواهد شد؟

از طرف دیگر احداث هپ به ارتفاع 10 متر که از لحاظ فنی یک امر غیراستاندارد بوده و باعث تخریب لایه محافظتی و در نتیجه نفوذ محلول سیانید سدیم به خاک منطقه خواهد شد. علاوه بر این به سبب استفاده از سیانوراسیون برای استحصال طلا در این معدن علاوه بر سیانور شاهد آزادسازی اسید هم در محیط هستیم. انواع و اقسام باطله‌ها به اشکال مختلف از جمله آب خروجی معدن و مایع محلول خارج شده از تونل استخراج سیانوراسیون و کیک فیلتر حاصل از رسوب روی کربن مصرفی و دوغاب و استخراج کانه به صورت جامد و محلول‌های آبس و محلول حاوی ذرات کربن وجود دارد و آلودگی رودخانه‌ها و چشمه‌های اطراف معدن طلای اندریان از مهم‌ترین مسائل زیست محیطی منطقه می‌باشد.

با توجه به خطرات زیست محیطی خطرناک حاصل از فرآیند تولید به روش سیانید سدیم لزوم بررسی مجددمسائل زیست محیطی این واحد اجتناب ناپذیر می‌باشد چون فعالیت به این شیوه کشاورزی و دامداری منطقه را در آینده‌ای نه چندان دور تحت شعاع قرار خواهد داد. اما فاضلاب‌های شیمیایی معدن طلای اندریان و مواد سمی حاصل از فعالیت معدنی در طول زمان از بین نمی‌رود و شاهد آن خواهیم بود که مراتع بکر روستای اندریان کاربری خود را از دست خواهد داد. چرا که آزادسازی سیانور چه در محیط کار و چه در فضای آزاد عواقبی همچون آلودگی آب‌های زیرزمینی و سطحی و رودخانه‌ها و به دنبال تبخیر آن باران‌های اسیدی با بیماری‌های خطرناکی را به دنبال خواهد داشت.

استاندارد کیفیت منبع آب برای کاربری شرب

به منظور بررسی احتمال آلودگی سیانید در آب‌های جاری منطقه اقدام به نمونه برداری در دو ماه تیر و مرداد گردید و آزمایشات به دقت در آزمایشگاه‌های معتمد استان و کشور انجام گرفت. روش نمونه‌برداری از آب مطابق استاندارد 2347 صورت گرفت.

همانطوری که از نتایج جداول یک و دو استنباط می‌شود میزان آلایندگی سیانید در برخی از منابع آبی بالاتر می‌باشد. به دلیل ماهیت نتایج از قید عدد دقیق نتایج اجتناب گشته ولی با توجه به دقت در کلیه مراحل نمونه برداری بتا آنالیز در آزمایشگاه معتبر و معتمد محیط زیست دقت نتایج محکم و غیرقابل انکار می‌باشد. این پایش در نمونه‌های آب در طی دوماه تیر و مرداد 98 صورت گرفته که معدن با حداکثر ظرفیت فعالیت می‌نمود. ضروری است پایش‌های دوره‌ای نه صرفا در محیط معدن بلکه در کلیه منابع آب، خاک و هوای منطقه با توجه به تجهیزات پیشرفته صورت گیرد.

همچنین ضروری است محل نشت سیانید به دقت مورد رصد و ارزیابی قرارگیرد. بر اساس مذاکراتی با پروفسور مهکام متخصص شیمی روش جایگزین استفاده از سیانید برای استحصال طلا پیشنهاد شده که باید مورد توجه و امعان نظر کافی قرار گیرد.