الزامات توسعه معدنی در تحریم

می متالز - پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی معدن، صنایع معدنی، ماشین‌آلات و تجهیزات معدن، راه‌سـازی و صنایع وابسته ایران، موسوم به کان‌مین ۲۰۱۹ حاشیه‌های جذابی داشت که یکی از آنها برگزاری پنل تخصصی بررسی نقش دولت در تسهیل و توسعه درآمدهای غیرنفتی بود که در آن کارشناسان برجسته این حوزه و مدیران شرکت‌های معدنی به بررسی نظرات مختلف پرداختند.

به گزارش می متالز، الزامات توسعه بخش معدن و توجه به زیرساخت‌ها، نظرات مختلف و بعضا متفاوت از واقعیت‌ها و برخی تصمیمات در حوزه معدن در کنار بررسی رخدادهای روز جهانی از مهم‌ترین مباحث مطرح شده بود اگرچه می‌توان گفت که تلاش برای توسعه بخش‌های معدنی در شرکت‌های دولتی و بخش‌خصوصی را می‌توان درون‌مایه اغلب صحبت‌های مطرح شده به‌شمار آورد. به وضوح می‌توان در بین صحبت‌های مطرح شده، تلاش برای حداکثر شدن حجم تولید را در هر واحد معدنی یا صنایع معدنی مشاهده کرد و قطعا هدف تمامی شرکت‌ها و مدیران توسعه بخش‌های زیرمجموعه خود بود اگرچه بعضا مسیرها برای دست یافتن به توسعه بیشتر با یکدیگر اختلاف داشت.

بهبود در دوره تحریم

در ابتدای این نشست محمدرضا بهرامن به نمایندگی از خانه معدن ایران ضمن خیرمقدم از ویژگی‌های امسال نمایشگاه کان‌مین سخن گفت و عنوان کرد: امسال ۴۰ درصد به فضای نمایشگاهی اضافه شد و ۱۲۰ درصد هم رشد شرکت‌کنندگان از ۲۷ کشور در این دوره را شاهد بودیم که نشانه‌ای از بهبود جدی عملکرد بخش معدنی و توجه فعالان این صنعت در روزهای سخت تحریم‌هاست. وی در ادامه فعالان بخش معدنی و حاضران در این دوره از نمایشگاه و پنل‌های تخصصی را همنوردان توسعه بخش معدنی نامید و گفت: معدنی‌ها ثابت‌ کرده‌اند که می‌توانند پیشران بخش تولید در کشور باشند آن‌هم در شرایطی که رسیدن به قله توسعه در کشور با محوریت بخش معدنی هدف تمامی فعالان این عرصه بوده و هست. البته در این نمایشگاه پنل‌های تخصصی بسیاری برگزار شده که بعضا به چالش کشیده شد ولی تمامی این گفت و شنودها به ما نشان داد که ذهنیت تمامی فعالان این حوزه توسعه کشور است و نگاه افراد توسعه‌محور بود. ما ثابت کرده‌ایم که توسعه بخش معدنی هدفی قابل دستیابی است اگرچه الزامات خاص خود را دارد که مهم‌ترین آن تامین زیرساخت‌های مورد نیاز آن است. هم‌اکنون برای بخش معدنی الزام و هدف توسعه است و به‌زودی به قله مورد انتظار در بخش معدن دست خواهیم یافت که این نکته را می‌توان یکی از مهم‌ترین خروجی‌های نشست‌های تخصصی برگزار شده در این نمایشگاه دانست.

چهار محور توسعه معدنی

در ادامه دکتر خداداد غریب‌پور، رئیس هیات‌عامل سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) ضمن تشکر از تلاش‌های صورت‌گرفته به ارائه گزارشی از عملکرد این سازمان به بررسی چهار رویکرد اصلی در ایمیدرو یعنی اکتشاف، زیرساخت‌ها، سرمایه‌گذاری و دانش و فناوری اشاره کرد و گفت: در این دوره ۴۰۰ هزار کیلومتر مربع فعالیت اکتشافی در ایمیدرو صورت پذیرفته که به معنی افزوده شدن این رقم به پهنه اکتشافی کشور است که نزدیک به ۵ درصد از ذخایر قابل اکتشاف کشور را شامل می‌شود. هم‌اکنون اولویت اول ایمیدرو اکتشاف است و این محدوده‌های معدنی بعد از طی مراحل فنی به شرکت‌های بزرگ معدنی برای ادامه فعالیت‌ها واگذار خواهد شد. به گفته وی در شرایطی که نزدیک به ۲۶ میلیارد دلار از تولید ناخالص داخلی کشورمان به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به صنایع معدنی مربوط است قطعا باید اکتشاف را سرلوحه فعالیت‌ها قرار داد. در شش ماه اول امسال نزدیک به یک‌سوم صادرات غیرنفتی کشور از حوزه معدنی و صنایع معدنی صورت پذیرفته است و برای تداوم این روند باید بیش از پیش به بحث اکتشاف توجه کنیم و ایمیدرو خواهان بررسی تمامی پهنه‌های قابل اکتشاف در کشور است. وی درخصوص بحث زیرساخت‌های مورد نیاز برای فعالیت‌های معدنی عنوان کرد: برای تامین زیرساخت‌های مورد نیاز به سرمایه‌گذاری بسیاری نیاز داریم که رقمی نزدیک به ۱۱ میلیارد یورو خواهد بود تا بتوان بحث حمل‌ونقل با محوریت حمل‌ونقل ریلی، برق و آب مورد نیاز واحدها را تامین کرد که این مطلب رویکرد دوم ایمیدرو به‌شمار می‌رود که برنامه‌های گسترده‌ای در این خصوص در دست اجراست. در ایمیدرو امسال اعتبار مورد نیاز برای احداث زیرساخت‌ها را به ۴ برابر افزایش دادیم و در کنار آن از شرکت‌های بزرگ معدنی خواسته شده تا به‌صورت مستقیم وارد سرمایه‌گذاری بر زیرساخت‌های موردنیاز حوزه معدن شوند که این مطلب هم اجرایی شده و باز هم ادامه خواهد یافت. خداداد غریب‌پور در ادامه صحبت‌های خود به رویکرد سوم ایمیدرو یا همان سرمایه‌گذاری‌ها پرداخت و با توجه به جایگاه برجسته شرکت‌های معدنی در بازار بورس و اوراق بهادار کشور عنوان کرد: هم‌اکنون ارزش شرکت‌های معدنی در بورس رقمی بیش از ۲۰۰ هزار میلیارد تومان است و شرکت‌هایی همچون فولاد مبارکه یا شرکت ملی مس ایران رتبه‌های برجسته‌ای در بین شرکت‌های بورسی دارند. هم‌اکنون که سودآوری شرکت‌های معدنی به نسبت سال گذشته رشد قابل توجهی داشته است تلاش می‌کنیم تا این درآمدزایی را درون همین شرکت‌ها حفظ و از آن به‌عنوان ابزاری برای توسعه استفاده کنیم. تلاش قاطعی برای افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در حوزه معادن صورت پذیرفته است و می‌توان عنوان کرد که روند افزایش سرمایه شرکت‌های معدنی متوقف نخواهد شد.

وی رویکرد چهارم ایمیدرو را توجه جدی به دانش و فناوری دانست و گفت: توجه به شرکت‌های دانش‌بنیان در بخش معدنی و همچنین استارت‌آپ‌ها در این حوزه یکی از راه‌های مهم برای توسعه بخش معدن است و همچنین با همکاری دانشگاه‌های کشور درحال تدوین یک مجموعه دانش‌محور با رویکرد استارت‌آپ‌ها هستیم. بودجه آموزشی و پژوهشی ایمیدرو نیز افزایش داشته است و به‌صورت جدی ضرورت دستیابی به فناوری را حس کرده‌ایم.

غریب‌پور ساخت قطعات، سپس ساخت ماشین‌آلات و در نهایت دستیابی کامل به فناوری تولید را برای شرایط فعلی در کشور ضروری دانست و گفت: در زمینه تولید کنسانتره یا فولاد تلاش می‌کنیم بتوانیم صفر تا صد این محصولات و خطوط تولید آنها را در کشور راه‌اندازی کرده و بومی‌سازی کنیم. از سوی دیگر ۴۰ درصد از تولیدات معدن و صنایع معدنی به‌صورت‌های مختلف وارد بازارهای صادراتی می‌شود که نیاز به سیاست‌های صادرات‌محور و مخصوصا طولانی‌مدت دارد که با توجه به نوسان ارزش پول ملی در ماه‌ها و سال‌های اخیر، شاید دوران شکوفایی صادرات بخش معدنی تداوم یابد. وی در ادامه عنوان کرد: در ۶ ماه نخست سال‌جاری ۶ میلیون تن فولاد از کشور صادر شده و ۴۵۰ میلیون دلار هم ارزآوری صنعت مس بوده است که نمی‌توان از این ویژگی‌های مهم غافل شد. رئیس هیات‌عامل ایمیدرو در پایان صحبت‌های خود از برنامه‌ریزی این سازمان برای اکتشاف در ۴۰۰ هزار کیلومتر مربع پهنه جدید خبر داد.

۴۰۰ هزار تن ظرفیت تولید مس

در ادامه این نشست شاهد برگزاری پنل تخصصی بررسی نقش دولت در تسهیل و توسعه درآمدهای غیرنفتی بودیم که مهرداد اکبریان رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران دبیر این پنل تخصصی بود. همچنین دکتر اردشیر سعدمحمدی مدیرعامل شرکت ملی مس ایران، مهندس منصور یزدی‌زاده مدیرعامل ذوب‌آهن اصفهان، مهندس وجیه‌الله جعفری مدیرعامل شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران، ابوالقاسم شفیعی رئیس انجمن سنگ‌ایران و همچنین دکتر فرید دهقانی مدیرعامل صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی کارشناسان حاضر در این نشست تخصصی بودند. در این گفت‌وگوی تخصصی مهرداد اکبریان ضمن اشاره به‌وجود اسناد بالادستی بسیار و حوزه برنامه‌ریزی معدنی و در نهایت رونمایی نقشه راه معدن و صنایع معدنی ایران این پرسش را مطرح کرد که آیا تصمیمات و بخشنامه‌های موجود با برنامه‌های بالادستی و نقشه راه معدن منطبق است یا به‌صورت دقیق‌تر انحراف از این نقشه راه قابل قبول خواهد بود یا خیر؟ همچنین وی از دکتر اردشیر سعدمحمدی درخصوص آخرین وضعیت شرکت ملی مس ایران و برنامه‌های معدنی در دست اقدام و همچنین نتایج سفر به کنفرانس آیمارک خواست تا توضیحاتی را ارائه کند. سعدمحمدی در ابتدا به برنامه‌های پیش روی شرکت ملی مس ایران اشاره کرد و گفت: تا آخر سال‌جاری ظرفیت تولید مس در این شرکت به ۴۰۰ هزار تن در سال خواهد رسید که ۲۸۰ هزار تن از این ظرفیت در مجتمع سرچشمه و ۱۲۰ هزار تن آن در مجتمع خاتون‌آباد محقق می‌شود که دو برابر ظرفیت پیشین ذوب مس در این شرکت است. به گفته وی سرمایه‌گذاری‌های بسیاری برای اکتشاف در این شرکت صورت گرفته که خروجی آن به رشد ۲ میلیارد تنی ذخیره معدنی مس سونگون، افزایش ۸/ ۲ میلیارد تنی ذخیره معدنی مس سرچشمه و تقویت یک میلیارد تنی ذخیره معدنی مس میدوک منجر شده است. در تولید کنسانتره در سال آینده کارخانه ۱۵۰ هزار تنی دره‌آلو و در سال ۱۴۰۰ کارخانه ۱۵۰ هزار تنی دره‌زار افتتاح خواهد شد. از سوی دیگر فاز سوم از واحد تولید مس سونگون نیز به‌زودی وارد مدار خواهد شد. همچنین مس میدوک هم با رشد ۱۵۰ هزار تنی ظرفیت تولید روبه‌رو می‌شود. این ارقام درحالی برجسته‌تر خواهد شد که برآورد می‌کنیم به ازای هر ۱۵۰هزار تن ظرفیت جدید تولید کنسانتره مس در سال، گردش مالی بین هزار و ۳۰۰ تا هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به ثبت خواهد رسید.

بخشی از مهم‌ترین مباحث مطرح شده در پنل تخصصی

چهار رویکرد اصلی در ایمیدرو هم‌اکنون توجه به اکتشاف، زیرساخت‌ها، سرمایه‌گذاری و دانش و فناوری و این موارد ادامه خواهد یافت.
نیاز به سرمایه‌گذاری ۱۱ میلیارد یورویی در زیرساخت‌های معدنی همچون آب و برق و حمل‌ونقل ریلی که شرکت‌های بزرگ معدنی هم به این سرمایه‌گذاری‌ها وارد شده‌اند.
اضافه شدن ۴۰۰ هزار کیلومتر مربع به پهنه‌های اکتشافی در کشور
توجه جدی به افزایش سرمایه‌گذاری‌ها در شرکت‌های بزرگ معدنی
افزایش ظرفیت تولید مس در شرکت ملی مس ایران تا پایان سال‌جاری به ۴۰۰ هزار تن
رشد محسوس ذخایر مس اکتشاف شده در کشور
توجه جدی به افزایش ایمنی در سرعت در عملیات معدنکاری در جهان
تداوم بیم و امیدها در مورد تامین امن سنگ‌آهن مورد نیاز در صنایع فولادی اگرچه این بحث با ورود شرکت‌های معدنی به فاز فولادسازی با اما و اگرهایی همراه است.
اعلام آمادگی ذوب‌آهن اصفهان برای خرید نقدی سنگ‌آهن (دانه‌بندی شده) از معادن مختلف با احتساب ویژگی‌های فنی آن
توجه بخش دولتی به تداوم فعالیت یا از سرگیری فعالیت‌های معدنی معادن کوچک و متوسط به شیوه‌های فنی و سریع (اصطلاحا کار کلینیکی) حتی به کمک واحدهای فرآوری ثابت و متحرک (موبایل)
هشدار درخصوص از دست رفتن بازار جهانی سنگ‌های تزئینی (به‌صورت خام) در کشور درحالی‌که ایران رتبه چهارم این بازار را در اختیار دارد.
انتقاد از سیاست‌های دولتی درخصوص واردات ماشین‌آلات معدنی و نیاز به توجه به الزامات توسعه بخش معدنی همچون مالیات ارزش افزوده یا مالیات بخش معادن در کنار نیاز به زیرساخت‌های مورد نیاز
انتقاد از برخی دستورالعمل‌های بخش دولتی و تصمیمات بعضا شتاب‌زده در حوزه صادرات بخش معدنی
توجه صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی به شرکت‌های دانش‌بنیان بخش معدن با احتساب ریسک ذاتی فناوری و توجه این صندوق به بیمه فعالیت‌های معدنی که از طرح توجیهی برخوردار بوده و توجیه اقتصادی آنها در نگاه اول
امکان بازدارنده نبودن عوارض فعلی بر صادرات سنگ‌آهن یا شرایط مختلف سایر مواد خام معدنی اگرچه برخی دیگر همین وضع عوارض را به شیوه‌های مختلف مورد انتقاد قرار دادند.