پیش ثبت‌نام خانه‌های دولتی/ اشکال سه‌گانه اجرای طرح جایگزین مسکن مهر/ متقاضیان تهران و کلان شهرها کی اجازه ورود پیدا می‌کنند؟

به گزارش می متالز، فاقدین مسکن در ۱۰ استان کشور تا فردا فرصت دارند با رجوع به سامانه اینترنتی تحت مدیریت وزارت راه و شهرسازی از شرایط و نحوه ورود به طرح اطلاع کسب کنند و پس از تهیه مدارک اولیه -پیش‌ثبت‌نام- از صبح سه‌شنبه نسبت به ثبت‌نام اقدام کنند. اسم‌نویسی اینترنتی به محض تکمیل ظرفیت متوقف می‌شود. ۱۰ پرسش متقاضیان از جمله ساکنان تهران، به همراه جزئیات طرح در گزارش «دنیای‌اقتصاد» پاسخ داده شده است.

پیش‌ثبت‌نام متقاضیان ۴۰۰ هزار واحد مسکونی دولتی‌ساز از دیروز در حالی آغاز شده است که ثبت‌نام رسمی برای متقاضیان از روز سه‌شنبه و با اولویت چهار استان کشور شروع خواهد شد. بررسی‌ها درخصوص جزئیات طرح تازه‌استارت خورده ساخت واحدهای مسکونی دولتی در قالب طرح اقدام ملی مسکن نشان می‌دهد از روز گذشته پیش‌ثبت‌نام این واحدها در سامانه‌ای که به منظور ثبت‌نام و شناسایی متقاضیان طراحی و راه‌اندازی شده آغاز شده است اما فرآیند ثبت‌نام و بارگذاری مدارک متقاضیان از صبح روز سه شنبه شروع خواهد شد. هم اکنون در این مرحله از طرح خانه‌سازی دولتی،‌ متقاضیان واحدهای مسکونی دولتی با مراجعه به سامانه آباد (سامانه ثبت‌نام در طرح اقدام ملی مسکن به نشانی https://tem.mrud.ir) قادر به اطلاع از شرایط و ضوابط مورد نیاز برای قرار گرفتن در فهرست مشمولان واگذاری این واحدها هستند؛ اما از روز سه‌شنبه ثبت‌نام به‌صورت رسمی آغاز می‌شود ومتقاضیان می‌توانند مدارک مورد نیاز جهت ثبت تقاضای دریافت این واحدها را در سامانه بارگذاری کنند.

به این ترتیب،‌ طرح جایگزین مسکن مهر به‌طور رسمی با آغاز پیش‌ثبت‌نام این واحدها در ۴ استان کشور از روز گذشته استارت خورد؛ هر چند در ماه گذشته فاز پایلوت این طرح با ثبت‌نام متقاضیان استان کرمان آغاز شده بود؛ با این حال،‌ بناست از صبح روز سه‌شنبه ثبت‌نام متقاضیان طرح خانه‌سازی دولتی در چهار استان سیستان و بلوچستان،‌ قم،‌ خراسان شمالی و خراسان جنوبی آغاز شود و از هفته آینده نیز ثبت‌نام متقاضیان در استان‌های کردستان و لرستان و در مرحله بعدی استان‌های یزد،‌ همدان و چهارمحال وبختیاری نیز شروع شود؛ بنا بر اعلام متولی اجرای این طرح،‌ ثبت‌نام در سایر استان‌های کشور نیز به تدریج وبه محض تامین زمین آغاز خواهد شد و این طرح به‌صورت سراسری در کشور اجرایی خواهد شد.

هدف از اجرای این طرح از ابتدا تامین مسکن ارزان برای فاقدین مسکن اعلام شد اما بنا بر تازه‌ترین اطلاعات اعلام شده درخصوص جزئیات این طرح،‌ قرار است این طرح برای سه گروه درآمدی اعم از کم‌درآمدها،‌ گروه‌های درآمدی متوسط و متوسط رو به بالا اجرا شود. یافته‌ها بر پایه اعلام متولی اجرای طرح اقدام ملی ساخت مسکن نشان می‌دهد هم‌اکنون زمین برای ساخت واحدهای مسکونی دولتی در ۱۰ استان کشور تامین شده است؛ در حالی‌که اوایل آبان‌ماه با انتشار گزارشی شروط ۱۰ گانه ثبت‌نام برای قرار گرفتن در فهرست مشمولان طرح واگذاری واحدهای مسکونی دولتی را منتشر شد هم‌اکنون و با شروع پیش‌ثبت‌نام این واحدها ۱۰ پرسش اساسی پیش‌روی متقاضیان قرار دارد.

اولین شرطی که در فهرست شروط مربوط به اجرای طرح جایگزین مسکن مهر در فاز اول اجرای طرح اقدام ملی تعیین شده بود،‌ آغاز فرآیند ثبت‌نام از متقاضیان مسکن دولتی در شهرهای کوچک با جمعیت کمتر از ۱۰۰ هزار نفر است. براساس آمارهای رسمی هم‌اکنون حدود هزار شهر کوچک با جمعیت کمتر از ۱۰۰ هزار نفر از مجموع حدود ۱۳۰۰ شهر کشور وجود دارد.شرط دوم بر سبز بودن فرم (ج) متقاضیان طرح خانه‌سازی دولتی اشاره دارد؛ بر این اساس،‌ متقاضیان این واحدها و افراد تحت تکفل نباید قبلا از امکانات دولتی و نهادهای عمومی،‌ زمین و تسهیلات وام‌مسکن و مسکن استفاده کرده باشند. به عبارتی در استعلام از سامانه مربوطه،‌ فرم «ج» سبز باشد. (موضوع ماده یک آیین‌نامه اجرایی قانون ساماندهی عرضه و تامین مسکن). از سوی دیگر متقاضیان باید از طریق مدارک معتبر سکونت خود در شهر محل تقاضا حداقل برای مدت ۵سال اخیر را به اثبات برسانند؛ در واقع متقاضیان باید ‌دارای سابقه سکونت در پنج سال اخیر در شهر مورد تقاضا باشند. از سوی دیگر و در قالب شرط چهارم متقاضیان باید توانایی مالی خود را برای دریافت و بازپرداخت تسهیلات این واحدها و پرداخت اقساط ماهانه وام بانکی به اثبات برسانند؛ شرط پنجم اعلام شده برای قرار گرفتن متقاضیان در فهرست مشمولان این طرح توانایی متقاضیان برای تامین هزینه ساخت واحدها است.در قالب شرط ششم متقاضیان ملزم به سپرده‌گذاری ۳۰ میلیون تومانی در بانک شده‌اند؛ این اقدام برای احراز توانایی مالی متقاضیان از بابت تامین هزینه واحد مسکونی مورد نظر تعیین شده است. هفتمین شرط تعیین شده برای ثبت‌نام در این طرح آن است که متقاضیان از سال ۸۴ به بعد نباید دارای سابقه مالکیت مسکن باشند. شرط هشتم تعیین شده برای این طرح،‌ تعیین وام ۷۵ میلیون تومانی با نرخ سود ۱۸ درصدی و دوره بازپرداخت ۱۰ ساله به ازای هر واحد مسکونی دولتی‌ساز است.

در قالب شرط نهم هر فرد متقاضی در پایان فرآیند ثبت‌نام باید مبلغ ۱۲۵ هزار تومان به حساب بنیاد مسکن واریز کند. شرط دهم تعیین شده برای فاز اول ثبت‌نام در طرح اقدام ملی ساخت و عرضه مسکن،‌ توانایی پرداخت اقساط ماهانه دست‌کم یک میلیون و۵۰۰ هزار تومانی از سوی هر فرد متقاضی است؛ بر این اساس اعلام شده است که هر متقاضی باید توانایی پرداخت اقساط ماهانه بانکی تسهیلات دریافتی را به میزان حداقل یک میلیون و۵۰۰ هزار تومان داشته باشد. این ۱۰ شرط که برخی از آنها در سامانه ثبت‌نام خانه‌سازی دولتی به صراحت بیان شده وبرخی دیگر در فهرست شروط ناگفته قرار دارد از روز گذشته و با شروع پیش‌ثبت‌نام این طرح در ۴ استان کشور،‌ برای همه متقاضیان قابل رویت است. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد در این مرحله از طرح اقدام ملی دست‌کم ۱۰ پرسش اساسی با مراجعه متقاضیان به سامانه ثبت‌نام پیش‌روی آنها قرار دارد که لازم است به آنها پاسخ داده شود.

اولین پرسش به تعیین یک شرط در شروط اولیه این طرح برای قرار گرفتن در فهرست مشمولان برمی‌گردد؛ در یکی از شروط اولیه برای ثبت‌نام در طرح خانه‌سازی دولتی شرط سپرده‌گذاری ۳۰میلیون تومانی مطرح شده است. با توجه به اینکه بازه جغرافیایی اجرای این طرح در سراسر کشور تعریف شده است این سوال هم‌اکنون پیش‌روی متقاضیان قرار دارد که آیا در تمام شهرها، همه متقاضیان باید در ابتدا اقدام به سپرده‌گذاری ۳۰میلیون تومانی کنند؟ یافته‌ها نشان می‌دهد الزاما همه متقاضیان در همه شهرها نیاز به سپرده‌گذاری ۳۰ میلیون تومانی ندارند، بلکه متقاضیان باید در ابتدا رقمی معادل ۳۰ درصد هزینه ساخت واحدها را به منظور اثبات توانایی مالی خود برای پرداخت آورده نقدی،‌ در بانک سپرده‌گذاری کنند؛ این رقم الزاما در همه شهرها ۳۰ میلیون تومان نخواهد بود.در واقع این مبلغ برابر ۳۰ درصد کل هزینه ساخت منهای هزینه تامین زمین است که در قالب بخشی از آورده نقدی متقاضیان در بانک سپرده‌گذاری می‌شود.

پرسش دوم به بازه جغرافیایی اجرای این طرح مربوط می‌شود؛ در حالی‌که در فاز اول اجرای این طرح،‌ از شهرهای کوچک به‌عنوان شهرهای در اولویت اجرای طرح خانه‌سازی دولتی نام برده می‌شد این سوال ایجاد می‌شود که آیا این طرح و در این مرحله تنها مختص شهرهای کوچک خواهد بود؟ یافته‌ها حاکی است در این مرحله از اجرای این طرح و در کل،‌ طرح خانه‌سازی دولتی تنها مختص شهرهای کوچک نیست و این طرح در همه شهرها به شرط و به محض تامین زمین اجرا خواهد شد؛ به‌عنوان مثال هم‌اکنون ۴ هزار واحد در کلا‌ن‌شهر قم در مرحله ثبت‌نام قرار گرفته است. بنابراین شرط اجرای این طرح،‌ تامین زمین است و در هر شهر و استان اعم از شهرهای بزرگ وکوچک که زمین تامین شود وتقاضا وجود داشته باشد، این طرح اجرا می‌شود.

سومین پرسش مربوط به متراژ یا مساحت واحدهای مسکونی است که قرار است در قالب این طرح ساخته شود، تحقیقات نشان می‌دهد میانگین متراژ در نظر گرفته شده برای واحدهای مسکونی که قرار است در قالب این طرح احداث و به متقاضیان واجد شرایط واگذار شود ۷۵ مترمربع است؛ هر چند این میزان می‌تواند کمتر یا بیشتر نیز باشد. به عبارت دیگر به فراخور مساحت زمین‌های تامین شده و همچنین مقررات شهرسازی در هر شهر و استان متراژ واحدها می‌تواند از میزان اعلام شده بیشتر یا کمتر باشد.

پرسش چهارم این است که آیا زمین‌هایی که برای اجرای این طرح اختصاص خواهد یافت همانند زمین‌های مسکن مهر فاقد خدمات زیربنایی و از جنس زمین‌هایی است که در این طرح مورد استفاده قرار گرفت؟ متولی اجرای این طرح در پاسخ به این پرسش اعلام کرد: همه زمین‌هایی که تاکنون در ۱۰ استان کشور برای اجرای این طرح تامین شده است برخوردار از خدمات زیربنایی است. چند و چون مربوط به هزینه ساخت این واحدها پنجمین و از مهم‌ترین سوالاتی است که هم‌اکنون برای متقاضیان این واحدها مطرح می‌شود؛ مبنی بر اینکه هزینه ساخت هر واحد از پروژه خانه‌سازی دولتی چقدر خواهد بود؟

یافته‌ها نشان می‌دهد هزینه ساخت این واحدها در حال حاضر برای هر واحد مسکونی به ازای هر مترمربع به‌طور متوسط بین ۲تا ۵/ ۲ میلیون تومان است؛ البته با توجه به شرایط ساخت وساز در برخی از موارد این هزینه تا ۳ میلیون تومان نیز افزایش می‌یابد. این هزینه تنها مربوط به هزینه ساخت واحدهاست و قیمت زمین را در برنمی‌گیرد؛ برآوردها نشان می‌دهد علاوه بر هزینه ساخت وساز به ازای تامین هر مترمربع زمین هزینه‌ای معادل ۸۰۰ هزار تومان تا ۳ میلیون تومان به هزینه ساخت وساز اضافه می‌شود؛ مجموع این هزینه‌ها برآورد تخمینی از قیمت تمام شده ساخت واحدها در هر کدام از شهرها و استان‌های کشور را میسر می‌کند. ششمین پرسش به اشکال ساخت این واحدها مربوط می‌شود؛ متقاضیان هم‌اکنون با این سوال مواجهند که این واحدها در قالب چه اشکال و چه انواعی ساخته خواهد شد؟

براساس اعلام متولی اجرای این طرح،‌ خانه‌سازی دولتی در قالب طرح اقدام ملی در سه شکل اجرا می‌شود؛ در شکل اول ساخت و ساز روی زمین‌های ۹۹ ساله به منظور تامین مسکن ارزان‌قیمت برای گروه‌های کم‌درآمد انجام خواهد شد؛ در واقع این ساخت وسازها برای آن دسته از متقاضیانی خواهد بود که امکان پرداخت هزینه زمین ندارند؛ از سوی دیگر برخی از این واحدها براساس مدل کارگزاری ساخته خواهند شد؛ به این معنا که دولت بخشی از زمین‌های در اختیار خود برای اجرای این طرح را به قیمت روز کارشناسی می‌کند اما بدون دریافت بهای زمین‌ها آنها را برای ساخت بخشی از این واحدها در اختیار مجموعه‌ای از نهادهای دولتی،‌ عمومی و انقلابی قرار می‌دهد تا این نهادها در نقش کارگزار روی این زمین‌ها ساخت وساز کنند؛ پس از اتمام عملیات ساخت واحدها،‌ واحدهای ساخته شده به متقاضیان واگذار می‌شود؛ دولت در ابتدای واگذاری، بهای زمین را از متقاضیان دریافت نمی‌کند اما بهای زمین بعد از یک دوره تنفس دو ساله از متقاضیان در قالب اقساط ۵ ساله دریافت خواهد شد؛ قیمت زمین بر مبنای قیمت کارشناسی شده در ابتدای شروع عملیات ساخت تعیین و به‌صورت اقساطی و پس از دوره تنفس دو ساله از متقاضیان واحدها دریافت می‌شود.

سومین شکل ساخت این واحدها مدل مشارکتی است؛ براساس این مدل،‌ سازنده از محل تامین هزینه ساخت و ساز و انجام عملیات ساختمانی و دولت از محل تامین زمین و برخی از مشوق‌های ساختمانی،‌ با یکدیگر شریک شده و ساخت‌وساز روی اراضی دولتی از سوی سازنده‌ها و انبوه‌سازان انجام می‌شود؛ این واحدها که بخش کمتری از طرح اقدام ملی را به خود اختصاص می‌دهند پس از اتمام عملیات ساختمانی با قیمت روز بازار به متقاضیان عرضه می‌شوند؛ مخاطب این واحدها گروه‌های درآمدی متوسط رو به بالا هستند. در واقع در قالب شکل اول،‌ مخاطب واحدهای دولتی‌ساز گروه‌های کم‌درآمد و فاقد توانایی مالی کافی برای پرداخت هزینه زمین هستند؛ مخاطب شکل دوم،‌ متقاضیان واقع در دهک‌های درآمدی متوسط و مخاطب شکل سوم، متقاضیان واقع در دهک‌های درآمدی متوسط رو به بالا هستند.

سوال هفتمی که ممکن است هم‌اکنون پیش‌روی متقاضیان ثبت‌نام در طرح اقدام ملی مسکن قرار داشته باشد مربوط به تعداد واحدهایی است که قرار است در هر کدام از شهرها و استان‌ها ساخته شود؛ هم‌اکنون زمین برای ساخت حدود ۳۳ هزار واحد مسکونی‌ در استان‌هایی که در اولویت ثبت‌نام طرح اقدام ملی قرار گرفته‌اند تامین شده است و فعلا ثبت‌نام براساس این ظرفیت انجام خواهد شد. هشتمین سوال به زمان شروع ثبت‌نام در این طرح مربوط می‌شود؛ از روز گذشته پیش‌ثبت‌نام با امکان رویت شرایط و مدارک موردنیاز برای ثبت‌نام آغاز شده است و ثبت‌نام و امکان بارگزاری در سامانه آباد از صبح روز سه‌شنبه آغاز خواهد شد.

نهمین سوال این است که آیا در هر کدام از شهرها و استان‌ها تنها یک مرحله ثبت‌نام انجام خواهد شد؟ براساس اعلام متولی این طرح ثبت‌نام مجدد و در مراحل بعدی منوط به تامین زمین است؛ در صورت تامین زمین و امکانات و در صورتی‌که تقاضا برای ثبت‌نام وجود داشته باشد،‌ ثبت‌نام در مراحل بعدی برای شهرهایی که در یک مرحله ثبت‌نام در آنها انجام شده و به اتمام رسیده است، تکرار می‌شود. سوال دهم مربوط به زمان ثبت‌نام طرح خانه‌سازی دولتی در تهران و سایر کلا‌ن‌شهرهاست؛ هم‌اکنون این سوال وجود دارد که متقاضیان ساکن تهران و کلان‌شهرها کی اجازه ورود پیدا می‌کنند؟ متولی این طرح اعلام کرده است ثبت‌نام برای متقاضیان تهران و کلا‌ن‌شهرها در شهرهای جدید پیرامونی خواهد بود. اما در حالی‌که کلنگ احداث ۱۰۰ هزار واحد از این طرح در شهرهای جدید تاکنون بر زمین زده شده است پاسخی درباره زمان شروع ثبت‌نام برای این واحدها اعلام نشده است.