سه سناریو برای ذخایر سنگ‌ آهن

به گزارش می متالز، در این گزارش چالش نخست یعنی اکتشافات سنگ‌ آهن زیر ذره‌ بین قرار گرفته است و برای ارزیابی ذخایر سنگ‌ آهن کشور به‌ عنوان ماده اولیه تأمین زنجیره سنگ‌ آهن تا فولاد، ۳ سناریوی مختلف تعریف شده است. مصرف سنگ‌ آهن بدون اکتشافات جدید، واردات سنگ‌ آهن برای تأمین سنگ‌ آهن واحدهای نزدیک به آب‌های آزاد جنوب کشور و با دو نگاه صادراتی متفاوت با توجه به پیش‌ بینی مصرف متفاوت فولاد در سال ۱۴۰۴، این سناریو‌ها هستند.

بر اساس این گزارش که از سوی بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران تهیه شده، معدن و معدن‌ کاری یکی از مهم‌ ترین فعالیت‌های درآمد زای بشر تلقی شده و توجه ویژه‌‌ حاکمیت‌ها و سرمایه‌ گذاران در سراسر جهان به این بخش بیانگر اهمیت بالای این حوزه اقتصادی است.

صنعت فولاد به‌ عنوان یکی از حوزه‌ فعالیت‌های صنعت و معدن در بسیاری از کشورهای بزرگ معدنی و بالاخص ایران، در مقیاس بزرگی بررسی و برنامه‌ریزی می‌شود؛ به‌ طوری‌ که برای این آلیاژ فلزی با ارزش سند استراتژی تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در افق ۱۴۰۴ هدف‌گذاری شده است. از آنجایی که حوزه صنعت و معدن همواره در مسیر تحقق اهداف خود با چالش‌های متعددی مواجه است، صنعت فولاد نیز از این مورد مبرا نبوده و چالش‌هایی را در زمینه‌های مختلف در مسیر زنجیره ارزش سنگ‌آهن تا فولاد، پیش‌روی خود داشته که تحقق کامل چشم‌ انداز تولید ۵۵ میلیون تن فولاد را غیرواقعی می‌کند.

براساس سند چشم‌ انداز ۲۰ ساله کشور، افق چشم‌ انداز تولید فولاد ایران در سال ۱۴۰۴ دستیابی به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد خام است. این در حالی است که تولید فولاد خام کشور در سال ۱۳۹۷ حدود ۲۵ میلیون تن و ظرفیت تولید فولاد خام کشور تا انتهای سال ۱۳۹۷ حدود ۵/ ۳۴ میلیون تن بوده است. این اعداد و ارقام نشان می‌دهد برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد، سالانه به ۱۶۲ میلیون تن سنگ‌ آهن نیاز است؛ در صورتی که اگر با ۸۰ درصد ظرفیت کار کنیم برای تولید ۴۴ میلیون تن فولاد، سالانه ۱۳۰ میلیون تن سنگ‌ آهن لازم است.

آسیب‌ شناسی‌ها نشان می‌دهد چالش‌هایی در مسیر تولید ۵۵ میلیون تن فولاد وجود دارد که مهم‌ترین آنها اکتشافات سنگ‌ آهن، زیرساخت آب و زیرساخت حمل‌ ونقل ریلی است که فعالیت با ۸۰ درصد ظرفیت تولید (تولید ۴۴ میلیون تن فولاد) معضلات این چالش‌ها را کمرنگ‌ تر می‌سازد. در ادامه به اختصار به موضوع اکتشافات سنگ‌ آهن اشاره می‌شود.

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر ۷۶ درصد فولاد ایران به روش قوس الکتریکی آهن اسفنجی‌ محور (Based DRI EAF) تولید می‌شود و سهم این روش در تولید فولاد افق ۱۴۰۴کشور تقریبا حفظ می‌‌شود. بنابراین جهت تداوم تولید ۵۵ میلیون تن فولاد سالانه به ۱۶۲ میلیون تن سنگ‌ آهن نیاز است که در صورتی که فعالیت با ۸۰ درصد ظرفیت تولید (یا همان تولید ۴۴ میلیون تن فولاد) نیاز به سنگ‌ آهن به ۱۳۰ میلیون تن تقلیل می‌یابد.

بر اساس روش اقتصاد سنجی، میزان مصرف سرانه ایران در افق ۱۴۰۴ برابر با ۲۹۸ کیلوگرم خواهد بود. در این میان، ذخیره زمین‌ شناسی سنگ‌ آهن ایران حدود ۵ میلیارد تن است که ۳/ ۳ میلیارد تن آن ذخیره قطعی است. از نظر کیفیت، ۹۰ درصد سنگ‌ آهن ایران از نوع مگنتیتی با میانگین عیار ۴۶ درصد است که تقریبا با میانگین جهانی برابر است. در حال حاضر، ظرفیت تولید سنگ‌آهن ایران ۸۰ میلیون تن در سال۱۳۹۷ است.

جهت ارزیابی ذخایر سنگ‌ آهن کشور به‌ عنوان اولین حلقه در تأمین زنجیره ارزش سنگ‌ آهن تا فولاد، ۳ سناریو تعریف‌ شده است که در ادامه می‌خوانید:

سناریوی نخست (فعالیت با ۸۰ درصد ظرفیت؛ وضعیت مصرف سنگ‌ آهن کشور بدون اکتشافات جدید و افزایش ذخیره): از سال ۱۴۰۴ با تداوم تولید ۵۵ میلیون تن فولاد در سال، ذخایر سنگ‌آهن کشور تنها تا ۱۰ سال بعد از این سال، قادر به تأمین مواد اولیه واحدهای تولیدی فولاد خواهند بود و این در صورتی است که فعالیت با ۸۰ درصد ظرفیت ذخایر سنگ‌ آهن کشور بدون اکتشافات جدید و افزایش ذخیره، تا ۱۹ سال بعد از ۱۴۰۴، تداوم تولید ۴۴ میلیون تن فولاد را می‌تواند تضمین کند. در صورتی که از ۸۰ درصد ظرفیت تولید فولاد کشور در افق ۱۴۰۴ (یعنی ۴۴ میلیون تن) استفاده کنیم، نیاز به ۱۳۰ میلیون تن سنگ‌ آهن داریم که این مقدار سنگ‌ آهن برابر با مجموع ظرفیت‌های فعال و قابل تحقق کشور تا سال ۱۴۰۴ خواهد بود، در نتیجه نیازی به واردات سنگ‌ آهن نخواهیم داشت و حتی در صورتی که هیچ‌ گونه اکتشافات جدیدی نیز صورت نپذیرد، پاسخگوی نیاز کشور خواهد بود.

سناریوی دوم (تامین سنگ‌ آهن از طریق واردات ۲۸میلیون تن در طرح‌های فولادی نزدیک آب‌های آزاد جنوب): با استراتژی تأمین سالانه ۲۸ میلیون تن سنگ‌ آهن مورد نیاز واحدهای فولادی جنوب کشور از طریق واردات از سال ۱۴۰۴ به بعد با نگاه صادراتی ۸/ ۹ میلیون تن فولاد از سال ۱۴۰۴ به بعد، در تأمین خوراک کارخانه‌های فولاد با حداقل عمر مفید ۲۵ سال، کمبود مواد اولیه سنگ‌ آهن نخواهیم داشت. در این بررسی نیز به‌ طور میانگین ساخت تمام کارخانجات فولادی در سال ۱۳۹۸ در نظر گرفته شده است.

سناریوی سوم (تامین سنگ‌ آهن از طریق واردات ۵۰ میلیون تن در طرح‌های فولادی نزدیک آب‌های آزاد جنوب): با استراتژی تأمین سالانه ۵۰ میلیون تن سنگ‌ آهن مورد نیاز واحدهای فولادی جنوب کشور از طریق واردات از سال ۱۴۰۴ به بعد با نگاه صادراتی ۷/ ۱۷ میلیون تن فولاد از سال ۱۴۰۴ به بعد، در تأمین خوراک کارخانه‌های فولاد با حداقل عمر مفید ۳۲ سال، کمبود ماده اولیه نخواهیم داشت.

در این بررسی نیز به‌ طور میانگین ساخت تمام کارخانجات فولادی در سال ۱۳۹۸ در نظر گرفته شده است.