راهکارهای پیشنهادی بورس کالای ایران برای گسترش استاندارد

به گزارش می متالز، حامد سلطانی نژاد با بیان اینکه کالاهای مورد معامله در بورس کالا عموما کالاهای واسطه ای هستند، افزود: بورس کالا محلی برای قیمت گذاری کالاهای واسطه ای و کشف قیمت محصولات مختلف بوده و مدعی است که می تواند سنجه کیفیت را با موضوع قیمت ایجاد کند.

وی ضمن معرفی اجمالی بورس کالای ایران و جایگاه آن در بازار سرمایه، ساختار کلی بازارهای بورس کالا را مورد توجه قرار داد و گفت: بورس کالای ایران دارای ۴ بازار مالی، مشتقه، فیزیکی و فرعی است که در این بازارها صندوق های کالایی، گواهی سپرده کالایی، سلف موازی استاندارد، قرارداد اختیار معامله، قراردادهای آتی، محصولات کشاورزی، فرآورده های نفتی، محصولات پتروشیمی و محصولات صنعتی و معدنی مورد معامله قرار می گیرد.

ظرفیت استفاده از ابزارهای بورس کالا برای استانداردسازی معاملات

وی به ابزارهای معاملاتی بورس کالای ایران اشاره کرد و افزود: برای اینکه بورس کالا بتواند بستری استاندارد برای معامله کالاها فراهم کند از ابزارهای مختلف بهره مند است که این ابزارها شامل معاملات نقدی، نسیه و سلف، قراردادهای آتی و اختیار معامله، گواهی سپرده کالایی، صندوق کالایی، قراردادهای سلف موازی استاندارد و اوراق خرید دین و همچنین کشف پریمیوم و پیمان های آتی است.

سهم ۶.۵ درصدی ارزش معاملات بورس کالا در GDP کل کشور

سلطانی نژاد در ادامه به آمار معاملات بورس کالای ایران اشاره و خاطرنشان کرد: در ۶ ماهه اول سال ۹۶ ارزش کل معاملات نسبت به مدت مشابه سال قبل با رشد ۴ درصدی رو به رو شده و به بیش از ۳۶۷ هزار میلیارد ریال رسیده است.

وی با بررسی روند ۱۰ ساله حجم و ارزش معاملات بورس کالای ایران، اظهار کرد: ارزش کل معاملات بورس کالای ایران در سال ۹۵ به رقمی بیش از ۸۱ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان به ثبت رسید که این رقم ۶.۵ درصد GDP کل کشور را شامل می شود؛ بطوریکه بورس کالای ایران در حوزه ارزش معاملات، رتبه اول را در بین بورس های کشور به خود اختصاص داده است.

نقش بورس های کالایی در گسترش استاندارد

سلطانی نژاد با بیان نقش بورس های کالایی در گسترش استاندارد، به کارکردهای اصلی بورس های کالایی اشاره کرد و گفت: بورس کالای ایران با همکاری سازمان ملی استاندارد تحقیقات خوبی در خصوص اثرات مرتبط با توسعه بورس های کالایی در بازارهای نوظهور انجام داده که در همین راستا نتایج این تحقیقات در کتابی با عنوان «آثار توسعه ای بورس های کالایی در بازارهای نوظهور» منتشر شده است.

وی ادامه داد: این نتایج نشان می دهد که بورس های کالایی کارکردهای متعددی دارند؛ از جمله این کارکردها می توان به ایجاد بستری متشکل و شفاف برای کشف نرخ کالاها براساس مکانسیم عرضه و تقاضا، امکان انتشار آنلاین قیمت کالاها، تغییر الگوی فروش توسط تولیدکنندگان خرد با بهره گیری از قیمت های بازار، ایجاد مرجعیت قیمت در منطقه، تضمین تعهدات طرفین معامله، ارائه ابزارهای مدیریت ریسک قیمت، ارائه ابزارهای مالی در جهت تسهیل تأمین مالی، توسعه زیرساخت های لازم در راستای تقویت محیط سرمایه گذاری و همچنین گسترش دسترسی به بازار از طریق شبکه کارگزاری و بهره گیری از فناوری های اطلاعات و ارتباطات اشاره کرد.

وی با بیان اینکه کیفیت در بورس کالا یک اصل است و رعایت استانداردهای کیفی تعیین شده در تمامی معاملات، شرط اجتناب ناپذیر معاملات بورس کالا است، گفت: تسهیل معاملات کالای فیزیکی شامل بهبود قیمت گذاری در بازار نقدی از طریق افزایش سرعت گردش اطلاعات، تقویت معاملات بازارهای نقدی از طریق تضمین تعهدات تحویل کالا، بهبود زیرساخت های انبارداری و حمل و نقل و ارتقاء استانداردهای کیفی محصولات، از دیگر کارکردهای اصلی بورس های کالایی است.

سلطانی نژاد سازوکارهای ارتقاء استاندارد کیفی محصولات از طریق بورس های کالایی را مورد توجه قرار داد و گفت: اعلام استاندارد مشخص در فرآیند تحویل در راستای نیازهای صنعت، تمایز در قیمت‌گذاری محصولات براساس استانداردهای کیفی شفاف و قابل قبول و گسترش زیرساخت های ارزیابی کیفی کالا سازوکارهای ارتقاء استاندارد کیفی محصولات از طریق بورس های کالایی  است.

وی اضافه کرد: در این راستا اعلام استاندارد مشخص در فرآیند تحویل در راستای نیازهای صنعت، منجر به افزایش آگاهی تولیدکننده (بخصوص در بخش کشاورزی) از الزامات کیفی و توانایی آنها در تحقق این الزامات شده و تمایز در قیمت‌گذاری محصولات براساس استانداردهای کیفی شفاف به ویژه استانداردهایی که برای کالاهای با کیفیت تر پاداشی را در نظر می گیرند، انگیزه قدرتمندی را برای کشاورزان ایجاد می کند تا کیفیت محصولات خود را ارتقا دهند.

وی به رویکردهای متفاوت بورس در خصوص استانداردهای کیفی پرداخت و گفت: پذیرش کالا براساس میانگین کیفی منصفانه در شرایطی که تنوع رده های کیفی پایین باشد، سودمند است و بخش چشمگیری از محصولات را پوشش میدهد. همچنین ارائه مجموعه ای از صرف و کسرها برمبنای یک رده مرجع، در مواردی که رده بندی ها شفاف و بر تفاوت های کاملا قابل درک، مبتنی هستند، سودمند است. ضمن اینکه تعیین کیفیت مطلوب کالای تحویلی و عدم پذیرش کالا با مشخصات کیفی پایین تر از دیگر رویکردهای متفاوت بورس در این زمینه است که این شیوه در مواردی که خریدار یا بازارهای صادراتی در برابر کیفیت حساسیت زیادی دارند سودمنداست.

سلطانی نژاد در خصوص رویکردهای متفاوت بورس در خصوص استانداردهای کیفی گفت: هر ساختاری که انتخاب شود، نتیجه آن افزایش حساسیت تولیدکنندگان و فرآوران به کیفیت، افزایش آگاهی تولیدکنندگان درباره مسایل کیفی در بازار، برداشتن گام هایی برای بهبود کیفیت محصولات و در نتیجه افزایش کیفیت، کاهش اتلاف محصولات برداشت شده و کاهش عدم تقارن اطلاعات میان خریدار و فروشنده و هزینه مبادلات به واسطه استاندارد بودن کالای معاملاتی است.

بهره گیری از تجربه رعایت استاندارد کیفی در بورس فلزات لندن

سلطانی نژاد به تجربه استاندارد کیفی در سیستم انبارداری بورس فلزات لندن اشاره کرد و گفت: انبارهای بورس مجوز پذیرش کالاهایی که بورس آن نشان کالایی (برند) را پذیرفته است دارند. همچنین برای پذیرش نشان کالایی (برند)، بورس ارزیابی کیفی از آن محصول را براساس استانداردهای مشخص انجام می دهد و پس از تحویل کالا به انبار قبض انبار توسط انباردار صادر می شود. سپس، قبض انبار پس از فروش کالا در بورس به خریدار منتقل می شود و خریدار با مراجعه به انبار کالای استاندارد را تحویل می گیرد. نکته مهم اینکه، انبارهای پذیرفته شده توسط بورس فلزات لندن در نقاط مختلف جهان پراکنده اند.

وی افزود: در این رابطه، با توجه به تجربه سایر کشورها در خصوص بحث انبارداری، بورس کالای اران به این سمت حرکت کرده و در حال حاضر بالغ بر ۸۰ انبار در سراسر کشور پذیرش شده است. بر این اساس، باید اجازه داد تا کالاها در انبارهای استاندارد سر جای خود قرار گرفته و شخص ثالثی به نام بورس کیفیت کالاها را اندازه گیری کند و سازوکار انبارداری در کشور تقویت شود.

وی به رابطه بین بورس کالای ایران و حوزه استاندارد اشاره کرد و گفت: راه اندازی معاملات گواهی سپرده کالایی و استفاده از آن در تحویل کالا، استفاده از گواهی سپرده کالایی در اجرای سیاست قیمت تضمینی، استفاده از خدمات آزمایشگاه ها و شرکت های بازرسی مورد تائید سازمان ملی استاندارد ایران در خصوص تعیین کیفیت کالاهای مورد معامله، همکاری و تعامل با انجمن های صنفی برای تعریف استانداردهای بورسی در جهت ارتقاء کیفیت کالاها و رفع مشکلات کیفی از مواردی است که بحث استانداردها در فعالیت های بورس کالا مورد استفاده قرار می گیرد.

وی اضافه کرد: همچنین بورس کالای ایران با سازمان ملی استاندارد در تدوین استانداردهای ملی مشارکت کرده و در کمیته فنی فرعی متناظر ISIRI TC ۳۴/SC ۵  به عضویت درآمده است.

چند راهکار مهم برای گسترش استاندارد

مدیر عامل بورس کالای ایران در خاتمه به راهکارهای پیشنهادی برای گسترش استاندارد پرداخت و گفت: ادامه اصلاح و یا تعریف استانداردهای ملی توسط سازمان ملی استاندارد با همکاری بورس کالا، تصویب قانون انبارداری در ایران در راستای گسترش استاندارد و کانالیزه کردن معاملات به بازاری متشکل و ایجاد مشوق های مالیاتی با هدف سوق دادن معاملات به بورس با هدف کمک به گسترش استاندارد از جمله این پیشنهادات است.