در جدال با نوسان

به گزارش می متالز، فرشید سلطان‌زاده (کارشناس اقتصادی صنایع معدنی): واکنش واحدهای معدنی مس به افت قیمت طی پنج‌سال اخیر که به‌دلیل عواملی چون افت تقاضای جهانی و رکود اقتصاد چین اتفاق افتاده بود، اجرای استراتژی مدیریت هزینۀ سرمایه در گردش و تولید بود. پیاده‌سازی این تاکتیک دقیقاً زمانی آغاز شد که قیمت از سطح 7000 دلار بر تن پایین‌تر رفت و هزینه‌های تولید با احتساب درآمدهای حاصل از محصولات جانبی نیز به حداکثر خود رسید. با تغییر روند قیمت مس از اواخر سال 2016، نه‌تنها شرکت‌های معدنی پروژه‌های جدید و توسعه‌ای خود را دوباره به اجرا درآوردند، بلکه برخی واحدهای معدنی نیز که در تعطیلی به‌سر می‌بردند، مجدداً وارد خط تولید شدند.
از سال 2011 تا ماه‌های پایانی سال 2016، قیمت مس به‌طور متوالی سقوط کرد و از سطوح 10هزار دلار بر تن به کمتر از 4500 دلار بر تن رسید. یکی از علل اصلی این رخداد، افت اقتصاد چین به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کنندۀ مس بود. چین به‌طور متوسط نیمی از مس جهان را مصرف می‌کند که حدود 30 تا 40درصد آن از محل واردات تأمین می‌شود. افت تقاضای مس در سال 2013 به گونه‌ای پیش رفت که موجودی مس انبارهای بورس فلزات لندن به بیش از 600 هزار تن رسید که از عوامل اصلی افت بیشتر قیمت بود.
از سال 2011 تا 2012، قیمت فلز سرخ همچنان بالای سطح 7000 دلار بر تن بود و بسیاری از واحدهای معدنی، به‌رغم از دست دادن بخشی از سود خود، وارد حاشیۀ ضرر نشدند. با این وجود، افت بیشتر قیمت در سال 2013 به حداقل 6800 دلار بر تن و افزایش هزینه‌های تولید واحدهای معدنی به حداکثر خود یعنی 2900 دلار بر تن، سبب شد تا حاشیۀ سود واحدهای معدنی از دو سو کاهش پیدا کند و برخی فعالیت‌های تولیدی و توسعه‌ای شرکت‌های معدنی در سراسر جهان وارد حاشیۀ ضرر شود. با منفی شدن گردش وجوه نقدی برخی شرکت‌ها، تولیدکنندگان معدنی به‌صورت آشکاری به سیاست مدیریت هزینه‌های تولید و سرمایه در گردش روی آوردند. گفتنی است که هزینه‌های معدنکاری به عوامل متعددی ازجمله میزان و عیار ذخایر مس، دسترسی به منابع آب و انرژی، نیروی کار، مواد مصرفی و از این قبیل بستگی دارد که کنترل همۀ آن‌ها در اختیار واحدهای تولیدی نیست.
علاوه بر مدیریت و کاهش هزینه‌های سرمایه در گردش و تولید، شرکت‌ها هریک برنامه‌ها و استراتژی‌هایی را در واکنش به سقوط قیمت مس تدوین و اجرا کردند. به‌عنوان نمونه، شرکت شیلیایی کودلکو، نه‌تنها هزینه‌های سرمایه‌گذاری، تولید، مطالعات و خدمات مشاوره‌ای خود را کاهش داد بلکه با بازنگری پروژه‌ها روند اجرایی چهار پروژۀ توسعه‌ای خود را تسریع و یکی از پروژه‌ها را تعلیق کرد. از دیگر اقدامات شرکت کودلکو، می‌توان به صرفه‌جویی بیشتر، افزایش حجم تولید و دست‌یابی به بازارهای جدید و تمرکز بر بازار چین اشاره کرد.
بی‌اچ‌پی بیلتون، یکی دیگر از شرکت‌های بزرگ معدنی است که استراتژی‌هایش در نتیجۀ افت قیمت، علاوه بر کاهش هزینه، عمدتاً به سوی تمرکز بر بهره‌وری و تولید بیشتر تغییر کرد. این شرکت همچنین با تأسیس شرکت ساوت 32، کنترل مجموعه‌های تحت مدیریت خود را ساده‌تر کرد.
ریوتینتو نیز، مثال دیگری از شرکت‌های معدنی است که در کنار کاهش هزینه‌های عملیاتی خود، بدهی‌های خود را با فروش سهام شرکت تسویه کرد و تمرکز خود را بر تسریع چهار پروژۀ توسعه‌ای خود گذاشت.
همچنین، شرکت شن‌هووا، علاوه بر کاهش هزینه‌های تولید، برخی از پروژه‌های خود را به منظور اجتناب از سرمایه‌گذاری ناکارآمد تعلیق و منابع شرکت را برای تسریع اجرای سه پروژۀ توسعه‌ای صرف کرد.
می‌توان از شرکت آنگلوامریکن به‌عنوان مثال دیگری از تغییر استراتژی شرکت‌های بزرگ معدنی در نتیجۀ افت قیمت نام برد که با کاهش هزینه‌های تولید، تنها بر تولید محصولات الماس، پلاتین و مس تمرکز کرد.
ساوترن کاپر نیز، در کنار تقلیل هزینه‌های تولید، با افزایش فروش، سعی در کنترل اثر کاهش قیمت مس بر میزان درآمدهای خود داشت.
شرکت‌های فریپورت مک‌موران، آنتوفاگاستا و آنگلوامریکن، نیز هم‌راستا با سایر شرکت‌های معدنی، نه‌تنها از هزینه‌های تولید خود کاستند، بلکه هزینه‌های سرمایه‌گذاری خود را کاهش دادند. این شرکت‌ها همچنین، برخی پروژه‌های پرریسک و ناکارآمد خود را نیز از سبد سرمایه‌گذاری شرکت خارج کردند.
طی فصل آخر سال 2016، پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحدۀ امریکا، نقطۀ عطفی برای بازار مس شد و به‌دلیل وعده‌های رئیس‌جمهور جدید امریکا در جهت افزایش هزینه‌های زیرساخت تا یک‌هزار میلیارد دلار، اصلاح سیستم مالیاتی و تغییر تعرفه‌های گمرکی این کشور، قیمت مس در مسیر رشد قرار گرفت. هرچند که این وعده‌ها جامۀ عمل به خود نپوشید، اما وقفه‌های تولیدی ناشی از اعتصابات کارگری در معادن آمریکای لاتین و اجرای قانون ممنوعیت صادرات محصولات معدنی اندونزی (شامل کنسانترۀ مس)، به کمک رشد قیمت در ابتدای سال 2017 رفت و طی سه‌ماهۀ نخست سال جاری میلادی، قیمت مس با روند رو به رشدی همراه شد که علت اصلی آن، وقفه‌های تولید در معادن بزرگ دنیا بود.
با توجه به این‌که شرکت‌های بزرگ معدنی از هزینه‌های تولید خود طی سه‌سال گذشته کاسته بودند، رشد قیمت تا نزدیکی سطح 6000  دلار بر تن، باعث شد تا به‌رغم کاهش حجم تولیدشان در نیمۀ نخست سال 2017، کام‌شان با رشد سود ناخالص در این شش‌ماه، شیرین شود.
علاو بر این، انتشار پیش‌بینی مؤسسات معتبر جهان از رشد تقاضای مس در آیندۀ بلندمدت، سرمایه‌گذاری‌ها در بازار مس، طی ماه‌های ژوئن و جولای به‌طور قابل ملاحظه‌ای افزایش یافت که موجب افزایش قیمت مس تا مرز 7000 دلار بر تن نیز شد. البته این قیمت‌های بالا چندان پایدار نبود و بازار مس طی هفته‌های اخیر و به‌دور از عوامل تکنیکال، شروع به تصحیح روند قیمتی خود کرد.
عوامل کلیدی مؤثر در سقوط قیمت مس طی ماه سپتامبر، بدون ترتیب اهمیت، اشباع خرید در بازار این فلز صنعتی، تغییر نکردن حجم واردات مس و محصولات مسی به چین برای سه‌ماه متوالی (ژوئن- آگوست) و عدم بروز مشکل در تأمین کنسانتره و قراضه در کشورهایی نظیر چین و ایالات متحده (مهم‌ترین اقتصادهای مؤثر بر بازار مس) بود. در این زمان، عوامل اصلی رشد قیمت یعنی تقاضای مس چین و امریکا از رمق افتادند و بازار از شدت اشباع خرید، وارد دوره‌ای از ثبات قیمتی شد و آنچه که تحلیلگران از آیندۀ این جهش قیمتی پیش‌بینی می‌کردند، به حقیقت پیوست. با همۀ این تفاصیل، پیش‌بینی تحلیلگران بازار، رشد سریع‌تر تقاضای مس در صنایعی نظیر وسایل نقلیۀ برقی، انرژی‌های تجدیدپذیر و تجهیزات تبریدی و تهویۀ مطبوع نسبت به عرضۀ جهانی بود که علت اصلی رشد قیمت این فلز سرخ در آیندۀ بلندمدت بازار است.
از ابتدای سال جاری تاکنون، با توجه به رشد سود ناخالص واحدهای معدنی و پیش‌بینی بلندمدت رشد قیمت مس، شرکت‌های معدنی بزرگی نظیر کودلکو، بی‌اچ‌پی و فری‌پورت مک‌موران، پروژه‌های معوقۀ خود را مجدداً به فرآیند مطالعه و اجرا درآوردند. لازم به ذکر است که هزینۀ سرمایه‌گذاری این پروژه‌ها به میلیاردها دلار می‌رسد. اگرچه آغاز مجدد پروژه‌های توسعه‌ای و جدید معدنی شرکت‌های بزرگ پیش از افت مجدد قیمت در ماه سپتامبر بود، این شرکت‌ها نه‌تنها انتظار چنین وضعیتی را داشتند، بلکه مدیرعامل شرکت کودلکو، در سخنرانی‌های متعدد خود، به فعالان بازار نسبت به آیندۀ کوتاه‌مدت قیمت، هشدار داده بود.
ازجمله پروژه‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌ها می‌توان به سرمایه‌گذاری 18میلیارد دلاری و آغاز برنامه‌ریزی‌های سرمایه‌گذاری در مغولستان شرکت شیلیایی کودلکو، سرمایه‌گذاری 2.5میلیارد دلاری شرکت بی‌اچ‌پی برای تمدید طول عمر معدن مس اسپنس واقع در شیلی برای 50سال دیگر و سرمایه‌گذاری 17 تا 20میلیارد دلاری شرکت فری‌پورت برای احداث واحد ذوب دیگری در اندونزی، اشاره کرد. علاوه بر این، برخی واحدهای معدنی که به دلیل افت قیمت تعطیل شده بودند نیز، با رشد قیمت، مجدداً به چرخۀ فعالیت خود بازگشتند.
با در نظر گرفتن روند مثبت قیمت مس در میان‌مدت، انتظار می‌رود شرکت‌های بزرگ معدنکاری مس دوباره پروژه‌های توسعه‌ای خود را وارد مدار کنند تا از قیمت‌های بالای مس در سال‌های پیشِ‌رو بهره‌مند شوند.